امروزه با حرکت از یک عصر صنعتی به یک عصر اطلاعاتی قطعاً دانش، کلیدی برای مزیت رقابتی سازمانها و حتی کشور محسوب می شود وبرخورداری از سرمایه فکری و مدیریت سرمایه هاست که در عرصه محیط پر تلاطم و چالشی، رمز موفقیت محسوب می شود. سرمایه فکری، مرتبط با دانش کسب شده و توانایی ایجاد شده در کارکنان است. بدین ترتیب، شرکتهای دانش محور ارز بازار بیشتری دارند. امروزه جنبه نامشهود اقتصاد، بر پایه سرمایه فکری بنیان نهاده شده و ماده نخستین و اصلی آن، دانش و اطلاعات است.
ایجاد شکاف بین ارزش دفتری و ارزش روز به روز آن، محققان و صاحب نظران را برآن داشت تا درپی علت این موضوع برآیند، تحقیقاتی که درطول سالهای 1997-2001 انجام گرفت نشان داد که نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری دربین 500 شرکت دارای تکنولوژی مدرن امریکایی از 2/1 به 5 رسیده است و این مطلب بیانگر این است که 80 درصد ارزش شرکت درصورت های مالی بیان نمی شود. بنابراین منابع و ارزش اقتصادی تنها تولید کالا و داشتن موجودی یا گردش بالای نقدی نیست بلکه در بدبینانه ترین حالت تولید هم باید سرمایه های فکری را در نظر گرفت.
در عصر حاضر با رشد اقتصاد مبتنی بر دانش یا دانش محور، دارایی های نامشهود شرکت ها و سرمایه فکری آن ها کلیدی برای دستیابی به مزیت رقابتی پایدار هستند. و به همین دلیل توجه به اقلام نامشهود در زمینه های متعددی از جمله اقتصاد، حسابداری و مدیریت استراتژیک به طور سریعی رشد یافته است. دانش یک مزیت رقابتی است که در استراتژی تجاری سازمان ها مورد توجه قرار می گیرد. به گونه ای که ایجاد دانش موجب نوآوری مستمر و نوآوری مستمر منجر به ایجاد مزیت رقابتی خواهد شد و این امر مستلزم تقویت و توجه به پتانسیل ها و ظرفیت های منابع انسانی است تا سازمان ها بتوانند برای دستیابی به مزیت رقابتی از طریق عملکرد و بهبود مستمر، عکس العمل سریع به تغییرات محیط تجاری و شرایط اقتصادی نشان دهند.
مفهوم سرمایه فکری همیشه مبهم بوده است و تعاریف مختلفی برای تفسیر این مفهوم مورد استفاده قرار گرفته است. بسیاری تمایل دارند از اصطلاحاتی مانند داراییها، منابع یا محرکهای عملکرد به جای کلمه سرمایه استفاده کنند و آنها واژه فکری را با کلماتی مانند نامشهود، بر مبنای دانش یا غیر مالی جایگزین میکنند. بعضی از حرفهها (حسابداری مالی و حرفههای قانونی) نیز تعاریف کاملاً متفاوتی مانند داراییهای ثابت غیرمالی که موجودیت عینی و فیزیکی ندارند، ارائه کردهاند.
مقدمه:
حسابداری یکی از علومی است که همه روزه اکثر افراد با آن سر وکار دارند و برخی به صورت تخصصی و برخی به صورت تجربی از آن استفاده میکنند. حسابداری این امکان را به ما میدهد که میزان سوددهی و هزینهها را به صورت علمی و دلخواه تغییر دهیم. اطلاعات مربوط به این رشته، مورد استفاده عموم مردم از مدیران صنایع، سرمایهگذاران، تجار و اصناف تا استفادهکنندگان محصولات و خدمات میباشد و باعث میشود تا اعداد و ارقام نامفهوم و گیجکننده به صورت اطلاعات جالب توجه و قابل نتیجهگیری در دسترس قرار گیرد.
فراگیری این فن به صورت تخصصی، نه تنها به صورت یک حرفه مطرح بلکه در زندگی خصوصی و شخصی نیز کارساز میباشد. به طور مثال نحوه صحیح بودجهبندی، تقسیم هزینه، تعیین قیمت تمام شده، روشهای پیمانکاری، معاملات اوراق بهادار، تعیین استهلاک داراییها، انواع سرمایهگذاری، حسابداری با توجه به تورم و... از بحثهای ارائه شده در این گروه میباشد. در پایان شاید بتوان حسابداری را به عنوان پایه اصلی صنعت، تولید و ارائه خدمات معرفی کرد. چرا که بدون وجود حسابداری و ثبت دقیق و نتیجهگیری صحیح از اطلاعات، پایه اصلی شرکت که همان سرمایه و نقدینگی است به لرزه درآمده و چه بسا که شرکت را به انحلال بکشاند.
تنوع موسسات و گوناگونی فعالیت های مختلف اقتصادی در پهنه جهان، دانش و حرفه حسابداری را بر آن داشته تا در قالب مبـانی و اصـول عمومـی، راه حل های متناسبی را برای نگهداری حساب های فعـالیت های گوناگون، به نحـوی فراهم آورد که صورت های مالی موسسات تصویر گویاتری از نتایج عملیات و وضعیت مالی ارائه دهند. از طرفی، فعالیت های موسسات اقتصادی در کشورهای مختلف در بستری از اوضاع و احوال اقتصادی و اجتماعی و در محدوده مناسبات حقوقی کشور انجام می شود و این عامل، به نوبه خود، جستجو و یافتن راه حل مناسب و مطلوب را در محدوده راه حل های متعارف در سطح بین المللی الزامی کرده است.
ارجاع طرح های ساخت و ساز ابنیه، تأسیسات و تجهیزات بزرگ از طرف کارفرمایان عمومی و خصوصی به پیمانکاران مختلف، انعقاد قراردادهای بلند مدت پیمانکاری برای اجرای طرح های یاد شده و انجام دادن فعالیت های ساخت و ساز در قالب این قراردادها توسط پیمانکاران، یکی از فعالیت های عمده اقتصادی است که نیازمند روش های مناسب ثبت و ضبط معاملات و فعالیت های مالی، تهیه و تنظیم گزارش های درون سازمانی، اندازه گیری و شناخت درآمد و در نهایت تهیه و ارائه صورت های مالی متناسب برای پیمانکاران و کارفرمایان است.
فصل اول
عملیات پیمانکاری
ارکان اصلی عملیات پیمانکاری:
در هر نوع عملیات پیمانکاری ارکان اصلی زیر وجود دارد:
کارفرما: شخص حقیقی یا حقوقی است که به عنوان یک طرف قرارداد، عملیات اجرایی معینی را به پیمانکار ارجاع می کند.
پیمانکار: شخصی حقیقی یا حقوقی است که به عنوان طرف دیگر قرارداد، عملیات اجرایی پیمان را به عهده می گیرد.
قرارداد: رابطه حقوقی بین طرفین است که منشأ تعهد و التزام می باشد و شامل موضوع کار، مدت انجام کار، مبلغ قرارداد و تعهدات کارفرما و پیمانکار است.
موضوع قراردادهای پیمانکاری معمولاً ساختن یک دارایی یا دارایی های است که در مجموع طرح واحدی را تشکیل می دهد.
انواع قراردادهای پیمانکاری:
قرارداهای پیمانکاری به حالت های مختلف تنظیم می شود اما معمولاً یکی از دو حالت کلی زیر را دارا است:
الف) قراردادهای مقطوع:
در این نوع قراردادها، پیمانکار با مبلغ مقطوعی به عنوان بهای کل پیمان و یا مبلغی یعنی برای واحد هر کار توافق می کند در برخی از موارد، بهای واحد هر کار یا مبلغ کل پیمان بر اساس تغییرات شاخص قیمت ها تعدیل می شود در این نوع قرارداد هزینه های مواد، مصالح و سایر هزینه ها با پیمانکار است که اگر کمتر از مبلغی که از کارفرما دریافت می کند خرج نماید برایش سود محسوب می شود.
ب) قراردادهای اساسی:
در این نوع پیمان ها، مخارج مجاز یا تعیین شده در قرارداد به پیمانکار تأدیه و در ازاء خدمات انجام شده درصد معینی از مخارج یا حق الزحمه ثابتی به پیمانکار پرداخت می شود.
یکی از خصوصیات قراردادهای پیمانکاری این است که مدت اجرای قرارداد معمولاً به بیش از یک دوره مالی تسری می یابد ولی طول مدت اجرای قرارداد نباید ملاک شناخت قراردادهای پیمانکاری قرار می گیرد.
ج) قرار داد مدیریت اجرایی:
در این نوع قراردادها بهـای مواد و مصالح در مقابل ارائه صورت حساب به پیمانکار پرداخت می شـود و هر مبلغ معین و مشخص که در ابتـدای قرارداد توافق شده و در پایان کار به عنوان حق الزحمه به پیمانکار پرداخت می شود.
در قرارداد نوع دوم که قرارداد اساسی می باشد حق الزحمه درصدی از هزینه هاست اما در قرارداد نوع سوم حق الزحمه مبلغ مشخصی است و به هزینه ها مربوط نمی شود.
مراحل اجرای طرح و انجام عملیات پیمانکار:
مراحل اجرای طرح در موسسات خصوصی و عمومی تفاوت زیادی ندارند، و موسسات خصوصی تقریباً در اجرای عملیات پیمانکاری از تشریفات دولتی تبعیت می کنند. اجرای طرح های عمرانی در موسسات خصوصی همانند موسسات بخش عمومی تابع تشریفات خاصی است که در 5 مرحله جداگانه آورده شده است:
مرحله 1- مطالعات مقدماتی یا اولیه طرح:
موسسات بخش خصوصی معمولاً طرح های ساختمانی، تأسیسات و تجهیزاتی خود را با در نظر گرفتن منابع مالی، پیش بینی و سپس نقشه ها و اسناد و مشخصات اجرایی از روسا یا با کمک موسسان مشاور تهیه می کنند. مطالعات مقدماتی طرح شامل اقدامات زیر است:
1-1- خدمات تحقیقاتی و بنیادی:
مطالعات این مرحله شامل: مطالعات منطقی، اجتماعی و اقتصادی است که بر مبنای نتایج حاصل از آن ها، تصمیم گیری کلی در مورد برنامه ها و شناخت طرح ها به عمل می آید.
2-1- مطالعات شناسایی طرح:
مطالعات این مرحله شامل: تحقیقات و بررسی های لازم به منظور تعیین هدف طرح، شناخت اجراء قشکله، داده ها و ستانده و هم چنین امکانات فنی و اجرایی با توجه به مصالح ساختمانی، تجهیزات، نیروی انسانی، سایر امکانات و محدودیت ها و بالاخره حدود سرمایه گذاری، زمان اجراء، کاسبات اقتصادی، تعیین بهره وری و تعیین اثرات اجتماعی و اقتصادی ناشی از اجرای طرح است. حاصل این مطالعات به شکل گزارشی تدوین می گردد که مبنای اتخاذ تصمیم در مورد اقدامات بعدی خواهد بود.
3-1- تهیه طرح مقدماتی:
بعد از شناخت طرح و تعیین مشخصات کلی آن بر مبنای بررسی ها و یا مطالعات توجیهی حتی و اقتصادی خاص، مطالعات مقدماتی طرح انجام می شود. خدمات مربوط به مطالعات مقدماتی شامل مطالعات تحقیقاتی و آزمایش های لازم به منظور طراحی و تهیـه نقشـه های مقدمـاتی و مشخصـات کلی، تعییـن محل های مناسب و برآورد کلی ابعاد و حجـم کار و مخـارج هر یک از راه حل های پیشنهادی و هم چنین مقایسه و تعیین نکات مثبت و منفی هر راه حل و بازده اقتصادی و اثرات اجتماعی هر یک از آن هـا می باشد. تهیه کننـده طرح مقدمـاتی مناسب ترین راه حـل را با ذکـر دلیل لازم توجیه می کند مطالعات و تحقیقات، نقشـه برداری ها و بررسـی ها و آزمایش های این مرحلـه باید به اندازه ای کامل باشد که امکان برآورد مخـارج دوره مطرح و هزینه های بهره برداری را به منظور اتخاذ تصمیم منطقی فراهم سازد و نتیجه این مطالعات و روش انجام مراحل بعد به شکل گزارشی تدوین می شود.
4-1- تهیه نقشه ها و مشخصات اجرایی طرح:
تصویب طرح مقدماتی توسط دستگاه اجرایی( مجری طرح ) مبنای تهیه نقشه ها و مشخصات اجرایی طرح قرار خواهد گرفت. خدمات این مرحله شامل انجام مطالعات، بررسی ها، تحقیقات و نقشه برداری ها و آزمایش های لازم به منظور تهیه کلید اسناد عملیات اجرایی طرح از جمله: نقشه های اجرایی و مشخصات فنی اختصاصی، نقشه محل نتیجه آزمایش ها، برنامه زمانی اجرای کار، صنایع تهیه مصالح، برآورد مقادیر کار و پیش بینی دقیق مخارج اجرای طرح می باشد.
دفتر پیمانکار
دفتر کارفرما
ثبتی ندارد
هزینه مطالعاتی طرح ××
بانک ××
پرداخت بابت مطالعات مقدماتی طرح
مرحله 2- ارجاع کار به پیمانکار:
در ارجاع کار به پیمان کار مراحل زیر باید طی شود:
1-2- تکثیر اسناد و مدارک مناقصه:
بعد از تصویب گزارش ها، نقشه ها و سایر اسناد و عملیات اجرایی و حصول اطمینان از مهیا بودن زمین یا محل اجرای طرح، اسناد و مدارک مناقصه تکثیر و در اختیار شرکت کنندگان در مناقصه قرار می گیرد.
2-2- دعوت از پیمانکاران برای انجام طرح:
بعد از آماده شدن اسناد و مدارک مناقصه، پیمانکاران به طریق زیر از نوع و مشخصات طرح مطلع می شوند و در صورتی که مایل به اجرای طرح باشند، اسناد و مدارک مناقصه را از کارفرما یا مهندسین مشاور خریداری و برای بررسی و مطالعه در اختیار کادر فنی خود قرار می دهند.
دفتر پیمانکار
دفتر کارفرما
ثبتی ندارد
هزینه مطالعاتی طرح ××
بانک ××
پرداخت بابت مطالعات مقدماتی طرح
ارجاع به پیمانکار به 3 طریق انجام می شود:
الف) مناقصه عمومی:
در این روش مبلغ و مشخصات طرح و شرایط شرکت در مناقصه از طریق درج آگهی در جراید به اطلاع داوطلبان شرکت در مناقصه می رسد.
ب) مناقصه محدود:
در این روش دعوت نامه شرکت در مناقصه برای شرکت هایی ارسال می شود که صلاحیت آن ها برای شرکت در مناقصه قبلاً تعیین و نام آن ها در لیست واجدین شرایط شرکت های پیمانکاری ( لیست خاص ) درج شده باشد. پس به دلیل تخصصی بودن یا ویژگی خاص کار از تعداد محدودی پیمانکار دعوت به عمل می آید.
ج) ترک مناقصه:
در مواردی که تحت شرایط خاص و بنا به شخصیت مقامات اجرایی انجام مناقصه ممکن و یا به صرفه و صلاح نباشد. پیمانکار از طریق ترک مناقصه مستقیماً انتخاب می شود.
د) توافق قیمت:
در این روش در مواردی که انجام مناقصه میسر و یا به مصلحت نباشد می توان طرح را با توافق قیمت به پیمانکار ارجاع داد.
3-2- تسلیم قیمت پیشنهادی و ضمانت نامه شرکت در مناقصه:
چنـان چه کادر فنـی پیمانکار انجام پیمان را با توجه به امکانات پیمانکار عملی تشخیص می دهد، قیمت کل کار را از روی نقشه ها محاسبه و پیشنهاد می کند قیمت پیشنهادی پیمانکار برای اجرای طرح همراه با سایر اسناد و مدارک مذبور در آگهی، نظیر ضمانت نامه بانکی در دو پاکت جداگانه- پاکت «الف» حاوی ضمانت نامه بانکی و کلیه اسناد و مناقصه و پاکت «ب» فقط شامل برگ پیشنهاد مبلغ کل- به کارفرما (مناقصه گزار) تسلیم می شود.
4-2- انتخاب پیمانکار:
کمیسیـون مناقصـه برای تعییـن برنده مناقصه، پیشنهادهای واصلـه را با رعایت آئین نامه معاملات دولتـی افتتاح و قرائت می کند. کمیسیون مزبور ابتدا پاکت الف را باز می کند و در صورتی که پیمانکار تمامی شرایط مزبور در مناقصه را رعایت و کلیه مدارک را ارسال کرده باشد، مبادرت به افتتاح پاکت ب می کند. مناقصه گزار پس از ارزیابی پیشنهادها و تهیه جدول مقایسه، از بین پیشنهادهایی که تمامی شرایط مناقصه را دارا باشد و از قیمت اعتدال خارج نباشد. مناسب ترین پیشنهاد از نظر مالی و سایر شرایط انتخاب و به عنوان برنده مناقصه معرفی می کند. ضمانت نامه شرکت در مناقصه در صورتی که برنده مناقصه از انعقاد قرارداد امتناع ورزد به نفع کارفرما ضبط خواهد و از نفر دوم برای عقد قرارداد دعوت می شود.
دفتر پیمانکار
دفتر کارفرما
پیمان در دست اجرا ××
هزینه شرکت در مناقصه ××
انتقال هزینه شرکت در مناقصه به حساب پیمان در جریان ساخت
دارایی در جریان ××
هزینه مطالعاتی طرح ××
انتقال هزینه مطالعاتی طرح به حساب دارایی در جریان تکمیل
مرحله 3- انعقاد قرارداد با پیمانکار:
پس از این کـه برنده مناقصـه تعیین شـد قراردادی بین پیمانکار و کارفرما منعقـد و ضمانت نامـه های شرکت در مناقصه آزاد می شود. اهم مواردی که در قرارداد پیش بینی می شود، شامل موارد زیر است:
1-3- نام طرفین قرارداد ( کارفرما- پیمانکار ).
2-3- موضوع پیمان:
اجرای عملیات کارهای اصلی، کارهای فرعی و کارهای جدید احتمالی است. کارهای فرعی عملیاتی را شامل می شود که به منظور اجرا و نگهداری عملیات موضوع پیمان ضروری است، اما جزء کارهای اصلی پیمان محسوب نمی شود به طور کلی منظور از موضوع قرارداد مال یا عملی است که هر یک از طرفین تسلیم یا انجام آن را به عهده می گیرند.
3-3- مبلغ پیمان:
مبلغـی که پیمان براساس آن منعقد می شود و با توجه به شرایط عمومی پیمان مبلغی به آن اضافه یا کسر می گردد. دستگاه های اجرایی موظفند در ارجاع کارهای اضافی به پیمانکار یا تغییر در مقادیر کار مفاد بخش نامه به شرایط عمومی پیمان را رعایت کنند.
4-3- مدت پیمان:
مدتی است که پیمانکار تعهد می کند در طی آن کارگاه را تجهیزات و عملیات مورد پیمان را اجرا کند.
5-3- تأییدات و تعهدات پیمانکار:
به طور خلاصه پیمانکار تأیید می کند که هنگام تسلیم پیشنهاد، مطالعات کافی به عمل آورده و هیچ نکته ای باقی نمانده است که بعداً بتواند در مورد آن به جهل خود استناد نماید.
6-3- تعهدات و اختیارات کارفرما:
کارفرما متهعد است کلیه زمین هایی را که برای تأسیس و ایجاد کارگاه و انجام عملیات موضوع پیمان مورد نیاز است در تاریخ هـایی که در برنامـه تفصیلی اجرایی منظم به پیمان پیش بینی شده است طبق صورت جلسـه به پیمانکار تحـویل دهـد. هم چنین کارفرما در مدت اجرای پیمان می تواند توسط دستگاه نظارت، مهندس مقیم و یا مأمورین دیگری عملیات پیمانکار را بازرسی کند.
7-3- ضمانت نامه انجام تعهدات:
در موقع امضاء قرارداد پیمانکار باید ضمانت نامه ای ( در حال حاضر 50% مبلغ اولیه پیمان ) از بانک مورد قبول کارفرما طبق نمونه ای که معمولاً ضمیمه اسناد مناقصه است اخذ و تسلیم کارفرما کند. ضمانت نامه مذکور باید تاریخ تصویب صورت مجلس تحویل موقت موضوع پیمان معتبر توبه دستور کارفرما قابل تمدید باشد.
دفتر پیمانکار
دفتر کارفرما
پیمان در دست اجرا ××
سپرده نقدی ضمانت نامه پیش پرداخت ××
بانک ××
ثبت کارمزد و سپرده نقدی ضمانت نامه پیش پرداخت
ثبتی ندارد
حساب انتظامی- ضمانت نامه پیش پرداخت ××
طرف حساب انتظامی- ضمانت نامه پیش پرداخت ××
ثبت صدور ضمانت نامه پیش پرداخت معادل 20% مبلغ اولیه پیمان
حساب انتظامی- ضمنت نامه پیش پرداخت ××
طرف حساب انتظامی- ضمانت نامه پیش پرداخت ×× ثبت ضمانت پیش پرداخت شرکت
حساب انتظامی- وثیقه ضمانت نامه پیش پرداخت ××
طرف حساب انتظامی- وثیقه ضمانت نامه پیش پرداخت ××
ثبت ضمانت نامه پیش پرداخت
8-3- پیش پرداخت و ترتیب واریز آن:
کارفرما موافقت می کند به منظور تقویت بنیه مالی پیمانکار و تکمیل تجهیزات وی درصدی از مبلغ اولیه پیمان را به عنوان پیش پرداخت در مقابل ضمانت نامه بانکی پرداخت کند.
دفتر پیمانکار
دفتر کارفرما
بانک ××
پیش دریافت ××
ثبت پیش دریافت پیمان
پیش پرداخت ××
بانک ××
ثبت پیش پرداخت پیمان
9-3- جریمه تأخیر:
اگر کسی تعهد به امری کند یا تعهد نماید از انجام امری خودداری کند، در صورت تخلف مسئول خسارت طرف مقابل است، مشروط بر این که جبران خسارت تسویه شده باشد و یا بر حسب قانون موجب زمان باشد توافق طرفین درباره میزان خسارت ممکن است به این شکل باشد که میزان خسارت را قبلاً ارزیابی نمایند و در قرارداد مبلغ مقطوعی را معین کنند که در صورت اجراء یا عدم اجـراء یا در صورت تأخیر قابل پرداخت باشد جریمه تأخیر معمولاً در موارد جداگانه ای در قراردادهای پیمانکاری پیش بینی می شود و خسارت و جرائم قابل پرداخت توسط پیمانکار که ناشی از تأخیر و تکمیل کارها یا سایر علل باشد، تماماً به عنوان هزینه پیمان تلقی می گرد
در پایان دوره مالی جهت تکمیل چرخه حسابداری ،بایستی تمام حسابهای موقت بسته شوند . برخلاف سایر مراحل حسابداری ثبت بستن حسابها صرفاً یکبار و آن هم در پایان دوره مالی انجام می شوند .
بستن حسابها به دو منظور اصلی زیر انجام می شود :
- آماده شدن برای آغاز یک دوره مالی جدید .
- خلاصه کردن حسابهای درآمد و هزینه .
برای بستن حسابها ابتدا بایستی تمام حسابهای موقت به حساب سرمایه بسته شوند . برای تسهیل این امر و همچنین تطابق درآمدها و هزینه ها و تعیین سود و زیان ابتدا بایستی تمام حسابهای درآمد و هزینه به یک حساب موقت تحت عنوان حساب خلاصه سود و زیان بسته شود . مانده این حساب نشان دهنده سود و زیان خالص مؤسسه است که به حساب سرمایه بسته می شود . حساب برداشت نیز به حساب سرمایه بسته می شود .
برای بستن حسابهای موقت و ثبت آن در دفتر روزنامه مستقیماً می توان از مانده حسابهای اصلاح شده در دفتر کل و یا از ستون های سود و زیان و ترازنامه کار برگ که در فصل بعد تشریح می گردد استفاده نمود .
مراحل بستن حسابهای موقت به طور خلاصه بشرح زیر است :
بستن حسابهای درآمد به حساب خلاصه سود و زیان . در این مرحله حسابهای مربوط به سود و زیان که دارای مانده بستانکار (درآمدها ) هستند . بایستی بدهکار شده و به همین میزان خلاصه سود و زیان بستانکار گردد .
تراز آزمایشی اختتامی
پس از ثبت بستن حسابهای موقت (درآمد ، هزینه و برداشت ) در دفتر روزنامه و انتقال به حسابهای دفترکل ، تراز آزمایشی دیگری تحت عنوان تراز آزمایشی اختتامی تهیه می گردد که سومین تراز آزمایشی تهیه شده در پایان دوره مالی است .انواع تراز آزمایشی که در پایان دوره مالی تهیه می شوند به ترتیب عبارتند از :
1- تراز آزمایشی اصلاح نشده :
فهرستی از مانده تمام حسابهای دفتر کل قبل از انجام اصلاحات است .
2- تراز آزمایشی اصلاح شده :
فهرستی از مانده تمام حسابهای دفترکل پس از ثبت اصلاحات در پایان دوره در دفتر روزنامه و انتقال به حسابهای دفتر کل است .
3- تراز آزمایشی اختتامی :
فهرستی از مانده حسابهای دائمی (دارائی ، بدهی و سرمایه ) ، پس از بستن حسابهی موقت است .
تراز آزمایشی اختتامی فقط شامل مانده حسابهای دائمی است زیرا قبلاً مانده تمام حسابهای موقت از طریق حساب خلاصه سود و زیان بسته و به حساب سرمایه منتقل شده است . هدف از تهیه تراز آزمایشی اختتامی نشان دادن توازن مانده حسابهای دائمی در پایان دوره مالی است .
تراز آزمایشی اختتامی آموزشگاه آذرخش در صفحة بعد منعکس است .
کاربرگ
کاربرگ جدولی چند ستونی است که برای اصلاح حسابها و تهیه صورتهای مالی از آن استفاده می شود . کاربرگ در حقیقت ابزاری برای حسابداران جهت تسهیل فرآیند اصلاح حسابها و تهیه صورتهای مالی است . در مؤسسات بزرگ با وجود تعداد حسابها و حجم عملیات آنان استفاده از کاربرگ اجتناب ناپذیر است .
بر اساس اطلاعات درج شده د ر ستونهای کاربرگ ، ثبتهای اصلاحی لازم در دفتر روزنامه انجام شده و سپس به حسابهای دفتر کل انتقال داده می شود تا مقدمات تهیه صورتهای مالی مهیا شود :
سطر اول : نام مؤسسه
سطر دوم : نام فرم «کاربرگ»
سطر سوم : تاریخ مثلاً 29 اسفند 813
ستونهای کابرگ . ستونهای کاربرگ با توجه به نیاز مؤسسات ممکن است کم یا زیاد شود حداقل جهت تهیه کاربرگ به هشت ستون نیاز می باشد . معمولاً مؤسسات از کاربرگ ده ستونی استفاده می کنند . در این نوع کاربرگ علاوه بر ده ستون جهت انعکاس مانده حسابها از ستونهای دیگری نیز جهت درج عنوان و شماره حسابها استفاده می شود . ده ستون کاربرگ به پنج بخش تفکیک می شود . هر بخش دارای یک ستون بدهکار و یک ستون بستانکار جهت درج مبالغ ریالی مانده حسابهای می باشد . نحوه تفکیک ستون های کاربرگ بصورت زیر است :
مراحل تهیة کار برگ
مراحل تهیه کار برگ ده ستونی را می توان در پنج مرحله به شرح زیر خلاصه کرد :
مرحلة اول : تراز آزمایشی
در اولین مرحله اقلام مندرج در ستونهای بدهکار و بستانکار تراز آزمایشی اصلا ح نشده در ستونهای مربوط به کاربرگ (ستون اول و دوم ) نوشته می شود . همانطوریکه قبلاً گفته شد اقلام مندرج در تراز آزمایشی مستقیماً از حسابهای دفتر کل استخراج می شود . حسابداران معمولاً جهت صرفه جوئی در وقت مانده حسابهای دفتر کل را در تراز آزمایشی کاربرگ درج می کنند و از تهیة تراز آزمایشی بطور جداگانه پرهیز می کنند . جمع عمودی ستون های بدهکاران و بستانکاران تراز آزمایشی بایستی با هم برابر باشند .
مرحلة دوم : اصلاحات
هنگامی که از کاربرگ جهت اصلاح حسابها استفاده می شود بایستی تمام اصلاحات در ستونهای بدهکار و بستانکار اصلاحات کاربرگ (ستون سوم و چهارم ) نوشته شود . معمولاً برای انجام اصلاحات به حسابهائی بیش از حسابهای مندرج در کاربرگ نیاز است بدین جهت حسابهای اضافی مورد نیاز بایستی بلافاصله بعد از انجام اقلام تراز آزمایشی نوشته شود .اصلاحات انجام شده در کاربرگ مبناء ثبتهای اصلاحی در دفتر روزنامه قرار می گیرند البه ثبتهای اصلاحی تا تکمیل کاربرگ و تهیه صورتهای مالی در دفتر روزنامه انجام نمی شود . اصلاحات انجام شده در کاربرگ یا حروف الفباء و یا شماره مشخص می شوند و در انتهای کاربرگ برای هر یک از آنان توضیحات لازم نوشته می شود .
مرحلة سوم : تراز آزمایشی اصلاح شده
مانده اصلاح شده حسابها از طریق ترکیب مبالغ درج شده در ستون تراز آزمایشی اصلاح نشده و ستون اصلاحات کاربرگ بدست آمده و در ستونهای تراز آزمایشی اصلاح شده (ستون پنجم و ششم ) نوشته می شود نحوة ترکیب مبالغ بصورت زیر است :
1- اگر حسابی در ستون تراز آزمایشی اصلاح نشده مانده بدهکار داشته باشد و در ستون اصلاحات نیز بدهکار شود هر دو رقم با هم جمع شده و در نتیجه در ستون بدهکار تراز آزمایشی اصلاح شده نوشته می شود .
2- اگر حسابی در ستون تراز آزمایشی اصلاح نشده مانده ، بستانکار داشته باشد و در ستون اصلاحات نیز بستانکار شود هر دو رقم با هم جمع شده و در نتیجه در ستون بستانکار تراز آزمایشی اصلاح شده نوشته می شود .
3- اگر حسابی در ستون تراز آزمایش اصلاح نشده مانده بدهکار داشته باشد و در ستون اصلاحات بستانکار شود رقم بستانکار از رقم از مانده بدهکار کسر شده و نتیجه در ستون بدهکار تراز آزمایشی اصلاح شده نوشته می شود .
4- اگر حسابی در ستون تراز آزمایشی اصلاح نشده مانده بستانکار داشته باشد و در ستون اصلاحات بدهکار شود رقم بدهکار از مانده بستانکار کسر می شود و در نتیجه در ستون بستانکار تراز آزمایشی اصلاح شده نوشته می شود .
مانده حسابهای دفتر کل بعد از انجام ثبت های اصلاحی در دفتر روزنامه و انتقال آن به حسابهای دفتر کل بایستی برابر با ماندة حسابهای مندرج در تراز آزمایشی اصلاح شده باشد . بعد از وارد کردن مانده تمام حسابهای درستون تراز آزمایشی اصلاح شده جمع ستونهای بدهکار و بستانکار با هم برابر خواهند بود .
تهیة ثبت های اصلاحی از روی کاربرگ
کاربرگ دفتر روزنامه نیست و نمی توان به عنوان یک مبنا جهت انتقال اصلاحات انجام شده به حسابهای دفتر کل استفاده شود . برای اصلاح حسابها بایستی اصلاحات انجام شده در کاربرگ دفتر روزنامه ثبت و سپس به حسابهای دفتر کل منتقل شوند . ثبت های اصلاحی از ستون اصلاحات کاربرگ استخراج می شوند .
مؤسسات بازرگانی
مؤسسات بازرگانی مؤسساتی هستند که فعالیت اصلی آنان خرید و فروش کالا و مواد می باشد . خرید و فروش کالا به معامله ای گفته می شود که در آن فروشنده عین و یا مالکیت کالایی را در مقابل وجه نقد به خریدار منتقل کند و یا خریدار متعهد شود که بهای کالا را در زمان معینی در آینده به فروشنده پرداخت نماید . اینگونه مؤسسات بدون اینکه در شکل و محتوای کالاهای خریداری شده تغییری دهند مجدداً آنها را به فروش می رسانند این مؤسسات رابط بین تولید کنندگان و مصرف کنندگان کالا می باشند .
طبقه بندی مؤسسات بازرگانی
مؤسسات بازرگانی از نظر نحوة عملیات فروش به دو دسته طبقه بندی می شوند :
عمده فروشان
عمده فروشان کالا ، مؤسساتی هستند که خریدهای خود را در مقادیر عمده از تولید کنندگان مختلف کالا خریداری می کنند و سپس به خرده فروشان کالا می فروشند این مؤسسات کالاهای خود را مستقیماً به مردم عرضه نمی کنند .
خرده فروشان
خرده فروشان کالا ، مؤسساتی هستند که کالاهای خود را از عمده فروشان خریداری و بطور مستقیم به مردم عرضه می کنند . مؤسسات خرده فروشی به اشکال مختلف فعالیت می کنند . سوپر مارکتها ، فروشگاههای زنجیره ای و تعاونیهای مصرف نمونه هایی از مؤسسات خرده فروشی می باشند .
چرخه عملیات مجموعه فعالیتهایی که یک مؤسسه برای تحصیل درآمد و وصول مطالبات از مشتریان انجام می دهد چرخه عملیات می گویند . چرخه عملیات مؤسسه بازرگانی متشکل از چهار مرحله است :
2- پرداخت مبلغ خریدهای نسیه
3- فروش کالا (نقد و نسیه )
4- وصول مطالبات ناشی از (فروشهای نسیته )
اندازه گیری سود در مؤسسات بازرگانی
نحوة محاسبه و اندازه گیری سود مؤسسات بازرگانی بطور کلی همانند مؤسسات خدماتی است . بدین صورت که سود و زیان خالص از مقابلة هزینه ها با درآمدهای هر دوره مالی بدست می آید . اصلی ترین منبع کسب درآمد مؤسسات بازرگانی فروش کالا است که تحت عنوان درآمد فروش یا فروش کالا شناخته می شود . هزینه های مؤسسات بازرگانی برخلاف مؤسسات خدماتی به دو دسته تقسیم می شوند :
بهای تمام شده کالای فروش رفته مساوی است با قیمت تمام شده تمام کالاه
مقدمه
حسابداری منابع انسانی
تاریخچه حسابداری منابع انسانی
حسابداری منابع انسانی چیست ؟
اندازه گیری های غیر پولی منابع انسانی
نارسایی های روش ارزش اقتصادی
نارسایی های روش ارزش جایگزینی
نارسایی های نظریه ی ضریب ارزشی
نارسایی های نظریه ی مزایده
نظریه ی بهای تمام شده ی تاریخی
روشهای گزارشگری
مشکلات و انتظارات
مشکلات حسابداری دارایی های انسانی
رابطه با احتمال سود و زیان
قالب بندی : Excel
فهرست :
تهیه صورت های مالی
محاسبه استهلاک به روش های مختلف
صورت مغایرت بانکی
جدول استهلاک صرف اوراق قرضه
تهیه صورت سود و زیان یک موسسه تولیدی
هزینه یابی مرحله ای
تخصیص هزینه های سر بار بر حسب دوایر
هزینه یابی مرحله ای
بودجه عملیاتی
بوجه قابل انعطاف
بودجه نقدی ( بودجه در یافت ها و پرداخت ها )
هزینه یابی بر مبنای فعالیت ( ABC )
تهیه ترازنامه ، صورت سود و زیان ، صورت حقوق صاحبان سهام و نسبت های مالی
کارت انبار ( روش میانگین متحرک )
صورت جریان های نقدی
استهلاک اوراق قرضه
حسابداری شعب ( ارسال کالا به شعبه به قیمت تمام شده )
حسابداری شعب ( ارسال کالا به شعبه به قیمت تمام شد ه بعلاوه چند د رصد )
صورت های مالی تلفیقی ( تئوری شخصیت حقوقی )
صورت های مالی تلفیقی ( تئوری شرکت مادر )
سیستم اطلاعاتی حسابدای به عنوان بخشی از سیستم اطلاعاتی مدیریت بیشترین اطلاعات را به مدیریت جهت اجرای وظایف ارایه میدهد. اﻣﺮوزه در ﺷﺮﮐﺘﻬﺎی ﻓﻌﺎل در ﺻﻨﺎﯾﻊ، اﻣﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی ﻣﺪﯾﺮان ارﺷﺪ و رده ﺑﺎﻻ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺪﯾﺮان ﮐﺎرآﻣﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﺧﻮد را ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺎﯾﻪ و اﺳﺎﺳﯽ ﺗﻤﺎﻣﯽ واﺣﺪﻫﺎی ﻣﻮﺛﺮ در ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی اﺗﺨﺎذ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. بکارگیری اطلاعات با دامنه وسیع، صحیح و دقیق ،به هنگام، یکپارچه و تجمیع یافته و قابل اتکا در تصمیم گیری ها ، برنامه ریزی ها ، کنترل منابع می تواند دررضایت مدیران از عملکرد سازمان و در نهایت کارایی آن بسیا مؤثر باشد. ضرورت و اهمیت آگاهی از میزان تطابق توانمندی و خصوصیات سیستم های اطلاعاتی حسابداری با نیاز های اطلاعاتی شرکت باعث شناسایی نقاط قوت و ضعف سیستم خواهد شد. مدیران با درک تطابق خصوصیات و ظرفیت سیستم اطلاعاتی حسابداری با نیازهای سازمان این مقوله را جدی تر گرفته و برای پیاده سازی مطلوب سیستمهای اطلاعاتی حسابداری به منظور بهبود عملکرد و حداکثر کردن ارزش شرکت سرمایه گذاری بیشتری کنند. هدف اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺣﺴﺎﺑﺪاری (ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺎ داﻣﻨﻪ وﺳﯿﻊ و ﺗﺠﻤﯿﻊ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ) ﺑﺮ ﻋﻤﻠﮑﺮد آن ﻫﺎ در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ وﻇﺎﯾﻒ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ می باشد.تحلیل پذیری وظیفه اشاره به کیفیت اطلاعات اراﺋﻪ شده برای استفاده از سیستم اطلاعات حسابداری را دارد.
استانداردهای حسابداری، مقررات حاکمبر چگونگی انجام کار حسابداری هستند.استانداردها بهعنوان قواعد پایدار مورد پذیرش همگان قرار میگیرند، اما در عمل بهطور دائم در تغییرند. استانداردهای حسابداری معمولاً شامل سه بخش هستند : شرح مسئله،بحث مستدل یا ارائه راههایی برای حل مسئله،ارائه راهحل مطلوب. یکی از رویدادهای بسیارمهمی که در سالها ی اخیر در جامعه حسابداری کشور به وقوع پیوست، تدوین استانداردهای حسابداری ایران بر مبنای استانداردهای بینالمللی حسابداری و الزام به رعایت آن در تهیه صورتهای مالی بود. از آنجا که این استانداردها شامل تغییراتی در برخی از روشها و رویههای مورداستفاده نسبت به سالهای قبل از الزام به رعایت استانداردها بود، این احتمال همواره وجود داشت که قابلیت مقایسه صورتهای مالی زیر سوال رود. به این ترتیب در این مقاله قابلیت مقایسه صورتهای مالی، در قبل و بعد از الزام به رعایت استانداردهای حسابداری مورد بررسی قرار میگیرد.
فهرست مطالب
مقدمه
حسابداری: کلیات٬تعاریف٬ انواع٬تاریخچه و اهمیت
تاریخچه بانک و بانکداری در ایران
تاریخچه نخستین بانک ایرانی
فصل اول : آشنایی با خدمات و تسهیلات ارائه شده به مشتریان در بانک سپه
مقدمه
اعضای هیئت مدیره بانک سپه
نمودار سازمانی بانک سپه
معرفی خدمات ارائه شده در بانک های سپه سراسر کشور
خدمات ریالی
متن قانونصدور چک ( قانونجدید)
متن کامل پیش نویس لایحه جدید صدور چک
پیش نویس لایحه صدور چک
نحوه رفع سوء اثر از سوابق چکهای برگشتی اشخاص
خدمات ارزی
خدمات ویژه بانکی
فصل دوم : ونحوه تنظیم حسابهای مالی
مقدمه
حسابهای داخلی
اجزا و عناصر تشکیل دهنده مدل حسابداری بانکها
روش ثبت و نگهداری حسابها در سیستمهای مکانیزه حسابداری
منابع و مصارف در بانکها
انواع عملیات بانکها
اسناد حسابداری در تسهیلات تبصره ای
میزان استهلاک دارائیهای ثابت در بانکها
سند حسابداری سپرده قانونی
سرفصل سرمایه گذاری و مشارکت حقوقی بانکها
حساب "مشترک مشارکت مدنی " و " وجوه دریافتی مضاربه
نرخ سپرده سود اوراق حق الوکاله بکارگیری منابع سپرده گذاران
نسبتهای مالی الزام ضریب نقدینگی و نحوه محاسبه وامها
زیانهای ناشی از مطالبات
اقلام خارج از ترازنامه
ارزشگذاری اوراقبهادار
تراکم داراییها و بدهیها و اقلام خارج از معاملات با اشخاص وابسته
مدیریت و ذخیرهگیری برای انواع ریسکهای بانکی
عملیات حسابداری سپرده گذاری کوتاه مدت
عملیات حسابداری سپرده سرمایه گذاری بلند مدت
رسیدگی به موجودی روزانه صندوق و طریقه ( بستن ) خزانه
نحوه تهیه شیفریه
مثال
فصل سوم : نحوه طراحی صورتهای مالی به همراه صورتهای مالی بانک سپه
مقدمه
انواع طبقه بندی حسابها در سیستم نسبتهای مالی دربانکها
سررسید داراییها و بدهیها
اقلام خارج از ترازنامه
ترازنامه
تسعیر دارائیها و بدهیهای ارزی در بانکهای
صورت حساب سود و زیان
اجزاء صورت سود و زیان
سود و زیان در بانکها
نکاتی پیرامون اقلام صورت سود و زیان بانک
فرمت صورت سود و زیان در بانکها
نقد حسابداری و گزارشگری مالی در بانکهای ایران
نمونه های صورتهای مالی بانک سپه
منابع و ماخذ
تعداد اسلاید : 480 اسلاید
1 2 فصل اول حسابداری شعب 3تعداد اسلاید : 24 اسلاید
بسم الله الرحمن الرحیم