مراحل فرایند تولید رب گوجه فرنگی:
گوجه فرنگی از فرآورده های غذایی تبدیلی است که به عنوان عصاره گوجه فرنگی حاوی حجم زیادی از خواص یاد شده از گوجه فرنگی می باشد که به عنوان چاشنی در بیشتر غذاها مصرف می شود و طعم دهنده و رنگ دهنده ای منحصر به فرد می باشد .در گذشته ای نچندان دور هر کسی رب مورد مصرف خود را به صورت سنتی در منزل طبخ می نمود. در این روش سنتی گوجه ها را شسته و به مدت یک روز در آب خیس نموده و خورد می کنند و بعد از مدتی تحت فشار قرار داده تا آب گوجه فرنگی خارج شود سپس آن را در صافی ریخته تا آب گوجه فرنگی را از تفاله آن جدا کنند .پس از این مرحله آب صاف شده گوجه فرنگی را جوشانده تا غلیظ شود و رب گوجه فرنگی حاصل گردد و در ظروف سفالی و یا شیشه ای نگهداری کنند.
الف) مرحله خیس گذاری؛ این مرحله از فرایند درون استخر شستشوی گوجه فرنگی صورت می گیرد. درون استخر شستشوی گوجه فرنگی پمپ سیر کولاسیون وجود دارد که باعث می شود که گوجه فرنگی درون آب به اطراف جابجا شده و عمل شستشو بهتر صورت گیرد و همچنین این پمپ سیرکولاسیون باعث می شود که باکتری های غیر هوازی درون این استخر رشد نکنند و از ایجاد بویی بد در استخر جلوگیری میکنند. در این حالت که عمل هوا دهی به آب صورت می گیرد باعث می شود که مقداری بوی بد به خاطر رشد میکرو ارگانیسم ها ی هوازی ایجاد گردد . اما از بوی بدی که میکروارگانیسم های غیر هوازی ایجاد میکنند به تناسب کمتر می باشد.برای رفع مشکلات میکروبی آب باید آب را کلرینه کرد که اضافه کردن کلرcl به آب باید به تعداد مناسبی باشد. اضافه کردن به تعدادی بیش از حد مجاز به آبباعث تیرگی رنگ آب می شود و در نتیجه طعم آب را تغییر می دهد .معمولا استاندارد ملی برای استفاده از کلر درآب در حدود PPM می باشد.
ب) مرحله شستشو:در این مرحله گوجه فرنگی ها را از درون استخر شستشو به درون کانالهایی وارد می شوند که از روبرو به شکل U دیده می شوند. شستشو به صورت غوطه وری و سیرکولاسیون با پمپ هوا صورت می گیرد و معمولا گوجه فرنگی از درون استخر شستشو با جریان آب وارد سالن تولیدی می شود. جنس کانالهای شکل از جنس بتونهای قابل شستشو می باشد تا مواد آلی حاصل از شستشو درون منافذ را پر نکند.
ج) مرحله قبل از سورتینگ پیش سورت می باشد در این مرحله تورهایی که باعث می شود که مقداری از گوجه هایی که له شده و کپک زده و مقداری از دم گوجه فرنگی به علت پرتاب شدن بروی این توری از ارتفاع 35سانتی متری از توری بگذرند ومقداری از آن بر روی تسمه سورت نروند. بعد از آنکه گوجه فرنگی ها از پیش سورت گذشته به تسمه سورت منتقل می شوند .بر روی تسمه سورت عمل جدا سازی گوجه فرنگی هایی که له شده ،گوجه فرنگیهای کپک زده ،دم گوجه فرنگی و دیگر مواد زائداز گوجه فرنگی های سالم و رسیده توسط کارگر صورت می گیرد .تسمه سورتهایی که برای قسمت سورتینگ گوجه فرنگی استفاده می شوند به صورت رول مانند هستند. جنس این تسمه سورتها یا پلاستیکی ویا استیل می باشد.افرادی که بر روی تسمه سورت ،سورتینگ را انجام می دهند باید تعداد آنها حداقل 4نفر بوده و به صورت زیگزاگ اطراف تسمه سورت بنشینند.روشنایی قسمت تسمه نقاله سورت باید مناسب باشد. از نظر سیستم گرمایشی و سرمایشی هم باید فراهم باشد تا کارگران کار را راحتتر انجام دهند. تجربه نشان می دهد که افراد اطراف تسمه سورت که کارsorting را انجام می دهند بهتر می باشد که بعداز 4-3ساعت کار به خاطر آنکه دچار سر گیجه می شوند و نمی توانند کار sorting را انجام دهند با افراد دیگری عوض شوند.تسمه سورت دارای عرض 100سانتیمتر ،طول 7- 6 متر هستند که حداکثر با سرعت تنظیم شده حرکت می کنند .در انتهای قسمت تسمه سورت لوله های آبی وجود دارند که گوجه فرنگی های سورتینگ شده را با فشار آب 60- 40 psi شستشو می دهند.
د) تهیه پالپ: گوجه فرنگی های جدا شده یا شده پس از طی مراحل خرد کردن در درون خرد کن توسط مونو پمپ به درون پری هیتر وارد می شود.
و) گوجه فرنگی خرد شده طی مرحله بعد از خرد شدن وارد دستگاه پری هیتر می شود. دستگاه پری هیتر متشکل از یک پوسته اصلی می باشد که درون این پوسته یکسری لوله هایی به صورت رفت و برگشتی می باشند و این لوله ها هیچ راهی به پوسته ندارند. گوجه فرنگیهای خرد شده که درون shellaindtupes وارد میشوند توسط بخار اشباع که درون پوسته می باشند از طریق انتقال حرارت به روش conduction (هدایت) باعث بالا رفتن دمای گوجه فرنگی خرد شده می شوند .آب کندانس شده از طریق شیر تراپ که به صورت یکطرفه عمل میکند آب کندانس حاصل از بخار را خارج می کند. دستگاه با فشار 5/2بار کار می کند و دمایی که بخار اشباع وارد دستگاه می کند 125درجه سانتی گراد می باشد اما دمای گوجه فرنگی خرد شده به این دما نمی رسد . عواملی باعث می شود که حرارت کل صرف گرمای مفید نشود عبارتند از : بزرگ بودن خود لوله های رفت و برگشت درون پری هیتر ،ایزوله نبودن سطح پوسته دستگاه ، یک شیلنگ تیوپ 6 پاس می شود. یعنی یک پری هیتر از 6 بار مسیر رفت و برگشتی تشکیل شده است. معمولا
اما امروزه همانند همه عرصه های دیگر زندگی تکنولوژی به کمک بشر آمده تا رب گوجه فرنگی در بهداشتی ترین شرایط، عالیترین بسته بندی و در نهایت کیفیت به سهولت در دسترس همگان قرار گیرد .
خلاصه فرآیند تولید رب:
10 . پرکردن درقوطی ودربندی
13 . خشک کردن
14 .)اتیکت زنی وبسته بندی
فرآیند تولید محصول بشرح ذیل قابل بیان می باشد:
1- گوجه فرنگی درسبدهای یا جعبه های 25 کیلوگرمی وارد کارخانه می شود و پس از توزین در سکوی بارگیری قرار میگیرد و کالای توزین شده وبا کنترل تعداد جعبه با سبد تحویل گرفته می شود.
2- درمحل سکوی بارگیری یک حوضچه سیمانی قرار دارد که کف آن از صفحات مشبک پوشانده شده و پر از آب است گوجه ها از سبد در آب حوضچه تخلیه می شود البته کف حوضچه دارای شیب مناسب میباشد . بطوریکه با باز کردن دریچه خروج گوجه ها به راحتی همراه آب درکانال مربوطه جاری شده و ضمن شستشو اولیه به سمت خط تولید بعد از آن بوده و مجهزبه لوله های هوا میباشد هوای دمیده شده از این لوله هاسبب ب ه غلیان در آمدن گوجه ها ودرنتیجه شستشوی بهترگوجه ها میشود.
3- سپس گوجه ها برای شستشوی نهایی از زیر دوشهای آب رد شده وروی میز سورتینگ قرار می گیرد گوجه فرنگی ها درحین عبور از روی سورتینگ توسط کارگرانی که در دو طرف میز قرار دارند مورد بازرسی قرار میگیرند وگوجه های نامناسب وکال و لهیده و یا چیزهای دیگری مثل چوب و غیره که احتمالاً خمراه گوجه باشند از گوجه ها جدا می گردند.
4- گوجه های تمیز شده پس از عبور از زیر دوش آب که شستشوی نهایی را انجام می دهد وارد خردکن می شود و در آن خرد کن که از یکسری تیغه های را انجام می دهد وارد خردکن می شود و در آن خردکن که از یکسری تیغه های متحرک تشکیل شده است سبب خرد شدن گوجه ها میشود .گوجه های خرد شده وراد مخزنی با حجم حدود یک متر مکعب درزیر خردکن موسوم با بالانس تانک می شوند.
5- گوجه های خرد شده توسط منوپمپ وارد پری هیتر می شوند . پری ه یتر یک دستگاه افقی استوانه است که درون آن لوله های استیل با قطر کمتر قرار دارد و اطراف لوله ها بخار می باشد بطوریکه گوجه های خرر شده با عبور از داخل این لوله های به حرارت حدود 90- 85 درجه سانتیگراد می رسند .
حرارت داده شده درپری هیتراولا سبب می شود تا راندمان آبدهی در مرحله فیلتراسیون افزایش یابد.
ثانیا آنزیم پکتیناز از بین برود و در نتیجه رب تولیدی از ویسکوزیته مناسبی برخوردار باشد ثالثاً بار میکروبی کاهش یافته و به رندمان سالم سازی درمراحل بعدی کمک می کند و بعلت متلاشی و نرم شدن بافت گوجه ها ضمن آسانتر کردن عمل آبگیری استهلاک صافی ها را نیز کاهش می دهد.
6- گوجه های خردشده پس از عبور از پری هیتر وارد صافیها می شوند این صافیها دو یا سه مرحله ای می باشند بطوریکه تفاوت مراحل مختلف در قطر توری های آنها می باشد توری مرحله اول با سوراخهای با قطر یک و مرحله دوم حدود 0.7 میلی متر می باشد. مراحل مختلف اولاً برای بالابردن کیفیت وکمیت آب گیری می باشد و ثانیاً بسته به شرایط مواد اولیه می توان به دلخواه ازبعضی مراحل استفاده کردد و یا آن را ازدورخارج نمود.
7- پس از آن آب گوجه وارد تانک فرموله که مخازنی استیل می باشد می شوند در این مخازن به میزان حداکثر 3 درصد وزن محصول نهایی به آبگوجه نمک طعام افزوده می شود.
8- آب گوجه فرموله شده توسط پمپ وارد دیگ تغلیظ می گردد . البته نمک را می توان درمحصول نهایی پس از خروج از دیگ تغیلظ اضافه کردن اما بعلت بالابودن ناخالصی درکشور ما ولزوم افزودن آب نمک بجای نمک خشک اینکار اگر در تانک فرموله انجام شود صحیح تر است . آب گوجه می تواند دریک یا دو یا چند مرحله تغلیظ شود (تا به محصول نهایی تبدیل گردد اینکار در کارخانجات رب گوجه فرنگی معمولاً دردو مرحله بصورت بچ و یا دریک سیستم مدا وم و به صورت سیرکولاسیون انجام می شود اما در کارگاه کوچک می توان از دیگهای تحت خلا یک مرحله ای و یا از دو دیگ مشابه هم و درطی دو مرحله استفاده نمود .
در هر حال آب گوجه دردیگ تغلیظ تخت خلا و بصورت غیرمستقیم تماس با حرارت بخار حرارت می بیند وآب خود را از دست می دهد و بنا به دلخوا تولید کننده تا درجه بریکس مورد نظر تخلیه می شود .
همانطوریگه قبلاً اشره شده تغلیظ آب گوجه تحت خلا سبب حفظ کیفیت زنگ وویتامینها از یکطرف افزایش سرعت عمل وصرفه جوئی درانرژی ازطرف دیگرمی گردد.
9- رب گوجه فرنگی آماده شده ازدیگ تغلیظ وارد مخزن ذخیره مشود.
10- گوجه ازمخزن ذخیره با عبور ازدستگاهی مشابه پری هیترپاستوریزه شده و در درجه حرارت حدود 85 درجه سانتریفوژی نتیگراد حرارت میبیند.
11- رب گوجه توسط دستگاه پرکن درقوطی یا ظروف مشابه پر میشود.
12- سپس قوطیهای پرشده از رب گوجه فرنگی دربندی می شود.