عنومشخصات فایل
عنوان:نجات بشریت رمز جاودانگی حماسه عاشورا
قالب بندی:word
تعداد صفحات:9
محتویات
مقدمه
رمز جاودانگی
نقش ائمه معصومین در جاودانه ماندن حماسة عاشورا
گریه و بکاء
تبیین اهداف نهضت عاشورا
نقش حضرت زینب در جاودانه ماندن حماسة عاشورا
نتیجـه
منابع
مقدمه
تحقیق، بررسی و تحلیل رمز جاودانگی حماسة عاشورا و اینکه چه سرّی در خلق و ایجاد این حماسة جاوید نهفته است که تا امروز، به عنوان حماسهای ماندگار در تاریخ بشر، مطرح گردیده و وجدانهای بیدار و آگاه ، پس از گذشت هزار و چند صد سال، همچنان آفرینندگان این حماسة عظیم راستایش میکنند و در نهضتها وحرکتهای اصلاحی خود ، از این حماسه ، الهام میگیرند ، نیازمند بررسی همه جانبة این حماسة عظیم است.
در اینجا ما نیز در حد بضاعت اندک خود و به جهت ادای تکلیف نسبت به خون پاک حماسه سازان عاشورا به ویژه سیّد و سرور شهیدان ، حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) ،کوشیدهایم رمز جاودانگی این حماسه را از ابعاد مختلف، مورد بررسی و مداقّه قراردهیم.
بی شک ، راز و رمز جاودانگی حماسة عظیمی مانند حماسة عاشورا را نمیتوان فقط مدیون یک عامل دانست بلکه در جاودانه ماندن این حماسة پرشور، عوامل متعددی دخیل بودهاند و لذا در این مقاله سعی کردهایم به برخی از این عوامل اشاره کنیم و به شرح و بسط آنها بپردازیم.
از جمله عوامل مؤثری که در جاودانگی حماسة عاشورا ، مورد بررسی و تحلیل قرارگرفتهاند ، عوامل ذیل است:
الف ـ وعدة الهی برای حیات ابدی شهیدان و نقش آن در جاودانگی حماسة عاشورا.
ب ـ انگیزة الهی در خلق حماسة عاشورا که به جاودانگی آن انجامید.
ج ـ نقش رهبری در جاودانگی حماسة عاشورا.
د ـ نقش ائمة معصومین: در جاودانه ماندن حماسة عاشورا.
ه ـ نقش حضرت زینب سلام الله علیها در جاودانه ماندن حماسة عاشورا.
سرانجام، نتیجة بررسی و تحلیل صورت گرفته نیز دلالت براین امر دارد که مجموعة عوامل مذکور، سبب گردیدند تا حماسة عاشورا هم چنان در عرصة گیتی و برای تمام نسلها و وجدانهای آگاه و بیدار، جاودانه بماند.
البته ما در این مقال داعیه آن را نداریم که توانستهایم جاودانگی حماسة عاشورا را رمز گشایی نماییم، بلکه در حد بضاعت طبع، کوشش نمودهایم به برخی از رموز جاودانه ماندن این حماسة عظیم ، اشارهای داشته باشیم ، باشد که مورد عنایت ارباب علم و فضل قرار گیرد.
رمز جاودانگی
بی تردید، یکی از وقایع مهم تاریخ اسلام، واقعة عاشوراست؛ که پس از گذشت هزار و چهار صد سال ، هنوز به عنوان حماسهای جاوید، مطرح میباشد و در صفحات حجیم تاریخ بشر ، به بوتة فراموشی سپرده نشده و نوشتن ، سخن گفتن و هر حرکتی در مورد این حماسه عظیم همچنان برای نویسندگان، سخنرانان و رهبران نهضتهای اسلامی، در این جملة پرمعنا تجلّی یافته است که: «کلّ یومٍ عاشورا وکُلّ ارضٍ کربلا».
آری، برای هرانسان آزادهای ، هر روز ، عاشورا و هر سرزمینی ، کربلاست. اینکه چرا هر روزی، عاشورا و هر سرزمینی، کربلا به شمار میرود؟ و چرا حماسة عظیم کربلا تا اینحد جاودانه مانده است که همة عاشقان بیدار دل با اندکی تامل در مورد این رویداد عظیم و در راس آن، حماسه آفرین بزرگ عاشورا ؛ یعنی حضرت ابا عبدالله الحسین(ع)، اشک از دیدگانشان جاری گردیده و به یاد رشادت های حضرتش و72 یار باوفایش؛ به سوگمینشینند وحماسة عاشورا را به عنوان الگویی جاودانه برای طی طریق و سلوک الی الله ورهایی از قید و بند ظلم و اسبتداد، برای خود بر میگزینند؟ سؤالهایی است که در زمینةرمز جاودانگی حماسة عاشورا مطرح است و ما نیز در این مقال برآنیم که در حد بضاعت طبع، رمز جاودانگی حماسة عظیم عاشورا را مورد تحلیل و بررسی قراردهیم.
جهت تحلیل و بررسی رمز جاودانگی این حماسة عظیم در چارچوب ذیل، اینموضوع را مورد مداقه قرار خواهیم داد:
الف ـ وعده الهی برای حیات ابدی شهیدان.
ب ـ انگیزة الهی در خلق حماسة عاشورا که به جاودانگی آن انجامید.
ج ـ نقش رهبری در جاودانگی حماسة عاشورا.
د ـ نقش ائمة معصومین: در جاودانه ماندن حماسه عاشورا.
ه ـ نقش حضرت زینب در جاودانه ماندن حماسه عاشورا.
وعدة الهی برای حیات ابدی شهیدان
(وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا فِی سَبِیلِ اللّهِ أَمْوَاتاً بَلْ أَحْیَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ).
«کسانیکه در راه خدا کشته شدهاند را مرده مپندار، بلکه زندهاند و نزد پروردگارشانروزی داده میشوند.»
این آیه، نص صریح قرآن کریم است مبنی بر اینکه کسانیکه در راه خدا کشته میشوند، زندگان جاویدند و آنها را مرده مپندارید.
آری، کسانی هم که در آفریدن حماسة عاشورا دخیل بودند و با نثار گوهر گرانبهایوجودشان، درس آزادگی، عزّت، شرف، دینداری، شهامت، شجاعت، صبر، گذشت و... به بشریت دادند به این عمل خود ایمان داشتند که بر طبق وعدة الهی کسانی که در راه خدا کشته شوند، مرده نخواهند بود، بلکه زندگانی جاوید خواهند داشت.
حماسه عاشورا نیز در بطن خود، بر چنین بنیانهای مستحکمی استوار بود کههمچنان جاودانه مانده است و کسانی هم که در طول این هزار وچهار صد سالی که از حماسة عاشورا میگذرد، خواستهاند خون حسین بن علی(ع) و یارانش را شست و شو بدهند و بگویند که اصلاً اتفاقی حادث نشده و یا یک اتفاق عادی بوده است مانند سایر اتفاقاتی که میافتد؛ هرگز به مقاصد خود، دست نیافتند؛ چراکه این حماسه یک اتفاقساده و از نوع معمولی نبودهاست.
مشخصات فایل
عنوان:محرم
قالب بندی:word
تعداد صفحات:15
محتویات
محرم
عاشورا
تاسوعای حسینی
روز تاسوعا
ورود شمر به کربلا
امان نامه براى ابوالفضل العباس علیه السلام
فرمان حمله عمومى
ورود امام حسین به کربلا
جامعه آن دوران و چگونگی شکل گیری شخصیت یزید
یزید بن معاویه
امام حسین (ع) و یاران او
اربعین حسینی
اربعین در فرهنگ عاشورا
نخستین اربعین
اربعین و عرفان
پیامبر حکیم (ص) فرمود
سید الشهدا
تاریخچه
سوگواری
نگرش شیعه
نگرش اهل سنت
رسوم مردمی
سوگواری در میان غیر مسلمانان
محرم (ماه)
ماههای هجری قمری
ماه مُحَرّم یا محرمالحرام نخستین ماه تقویم اسلامی(قمری) و از ماههای حرام است؛ که در دوران جاهلیت در جنگ و خونریزی در آن ممنوع شده بود و اسلام نیز آن را تأیید کرد.حسین بن علی،سومین امام شیعیان در این ماه وارد سرزمین کربلا شد و دهمین این ماه معروف به عاشورا کشته شد. علی بن حسین معروف به زینالعابدین نیز در روز بیست و پنجم همین ماه کشته شد. اهل سنت معتقدند که عمر در نخستین روز همین ماه کشته شده است.اهل سنت روزه گرفتن در تاسوعا و عاشورا را مستحب میدانند در حالی که شیعیان آن را مکروه دانستهاند. در بعضی کشورهای اسلامی،آغاز این ماه که آغاز سال قمری نیز هست جشن گرفته میشود؛ در حالی که در بعضی کشورهای دیگر مانند عربستان سعودی با این جشن مخالفت شده و بدعت دانسته میشود.
عاشورا
روزها رازهایی در سینه دارند که تقدیم روشن بینان می شود. آنهایی که چشم های خود را به روشنایی می بندند توانایی نگریستن به خورشید بر آمده روز را ندارند. رازدانان روزها از حادثه ها عبرت می آموزند و بر واقعه ها با دیده تعبیر می نگرند، آیات نیک را شاکرند و بر نشانه های هیبت و عسرت صابر. زیرا شکر به فراخی و صبر به تنگی نشان خردمندی است. عاشورا، دهم ماه محرم، روز پیروزی خون بر شمشیر است. غلبه فریاد مظلوم بر عربده کشی ظالم تا بن دندان مسلح پیروزی و نصرتی که هلهله کنان کوفی و شامی آن را با چشمان بسته به آفتاب خود ندیدند و از بالای نیزه بردن آفتاب شادمان و خرسند شدند، در حالی که نمی دانستند با خود رایت پیروزی حسین شهید (ع) را به دوش می کشند و با هلهله خویش کوس رسوایی خود را بر کوی و برزن می زنند. امروز، تاریخ پیروزی حسین بن علی (ع) را به گواهی نشسته است، پیروزیی که از بستر جهاد و متن خون شکوفا شد و آرمانهای والای او را با جریان تاریخ نسل به نسل بشری واگویه کرد.
حماسهی عاشورا سرفصل عشق و شور و عرفان بزرگ مردان الهی و نشان آفرینش عزت و اقتدار و آرمان گرایی بزرگ زنانی است که حیات اسلام ناب محمدی (ص) و آزادگی و آزادی را امداد جاودانه پایمردی و استقامت خود ساخته اند، نهضت حسینی و انقلاب فیاض و جوشان عاشورا یک بعثت بدون وحی و شکفتن گلبانگ توحید در چکاچک شمشیر بر بلندای سر نیزه هاست، کربلا عرصه انفجار نور و ظهور حماسه از یک سو و تبلور قساوت و حد اعلای فاجعه از طرف دیگر است و نینوا سرزمینی بی مانند برای نمایش تمامی عشق بر پرده هستی است، واضح است که دایره آفرینش را بی کربلا وجودی نیست منظومه معارف عارفان و سیر سالکان الی الله و جهاد مجاهدین فی الله و مجاهده عالمان فی سبیل الله را بی حسین (ع) و زینب در باغ خاطر نمی توان گذراند. به راستی اگر معمار ازل در خزانه خارج از وصف آفرینش، گوهری چون حسین (ع) و مرواریدی چون زینب (س) نداشت، کار کدامین نبی به کمال می رسید و راه کدامین رسول به نهایت پیوند می خورد؟ حسین و عاشورا و زینب ناموس دهر و باعث بقای هستی و تداوم راه پاکان و صالحان برای همیشه تاریخ بشر هستند، از پیامبران اولوالعزم تا مردمان عادی همه در جستجو و رهپوی مردان و زنان روزگار و سرزمینی هستند که پرچم هدایتشان در دستهای استوار زینب (س) و نهال آرزویشان در چشمه سار همیشه جوشان حسین (ع) استقرار یافته و نور خود را در چهرهی گلگون عاشورا به نظاره می نشینند.
تاسوعای حسینی
سخن از قیام پیامبران، امامان و مصلحان بزرگ تاریخ بسیار است که در این میان حسین(ع) جایگاه ویژه ای دارد. او شاهد و وارث تاریخی است که در آن جنایت و بیداد و نیرنگ و فریب به نهایت رسیده است. او می بیند که اگر ساکت بماند همه چیز پایمال می شود. این است که مراسم حج را نیمه کاره می گذارد و به سوی شهادت می رود.
«تا به بشریت و به تاریخ بفهماند که در حاکمیت جور، حج مفهومی ندارد. تا شعار عدالت اجتماعی و قیام مردم به قسط به اجرا در نیاید، تا استعدادهای خدایی انسان مجالی برای شکوفایی پیدا نکنند»، اسلام که خود برای نجات انسان از اسارت و بردگی است وسیله ای می شود برای توجیه استبداد و استثمار و می بینیم که در عاشورای سال ۶۱ هجری جبهه باطل نه به نام دفاع از ارزش های بی ارزش خویش که به نام دفاع از اسلام، با همه نیرو و توان خود در مقابل حسین(ع) صف آرایی کرد. و یک بار دیگر سایه های شوم ابلیس، زر و زور و تزویر آشکارا با هم، هم پیمان شدند و فرزند پاک محمد(ص) ،علی(ع) و فاطمه(ع) را به عنوان کسی که از دین خارج شده است محکوم و قتل او را توجیه شرعی می کنند. حسین(ع) در صحرای نینوا مردانه می ایستد و با خون خویش نهال آزادی و رهایی انسان و اسلام را آبیاری می کند و سپاه کفر به شکرانه این پیروزی جشن می گیرد، خیمه های حسین(ع) را به آتش می کشد و زنان و فرزندانش را به اسارت می برد.
برای بزرگداشت آن حماسه، مسلمانان و آزادگان در سالگرد حماسه سازان عاشورا به سوگ می نشینند.
روز تاسوعا
روز نهم ماه محرم که معروف به تاسوعا است، آخرین روزى بود که امام حسین علیه السلام و یارانش شبانگاه آن را درک کرده بودند و این روز به شب عاشورا پیوند خورد. بدین جهت در نزد مسلمانان و محبان اهل بیت علیهم السلام از اهمیت بالایى برخوردار است . مسلمانان تاریخ ساز ایران اسلامى همچون بسیاری از مسلمانان سراسر گیتی، این روز را منتسب به غیرت ا... و ساقی دشت کربلا، حضرت ابوالفضل العباس (ع) میدانند، بسان روز عاشورا گرامى داشته و به سوگوارى مى پردازند.
تاسوعا بزرگداشت شهادت اسوه ایثار و ادب و دلاوری و وفا و حقگزاری عباس بن علی(ع) است و با گذشت بیش از هزار و سیصد سال ، هنوز تاریخ، روشن از کرامتهای اوست و نام او با وفا و ادب و مردانگی همراه است.
آن سردار فداکار با لبی تشنه و جگری سوخته، پا به فرات گذاشت، امّا جوانمردی و وفایش نگذاشت که او آب بنوشد و امام و اهل بیت و کودکان تشنه کام باشند. لب تشنه از فرات بیرون آمد تا آب را به کودکان برساند.
خود از آب ننوشید و فرات را تشنه لبهای خویش نهاد و برگشت و دستِ عطش فرات، دیگر هرگز به دامن وفای عباس نرسید. این ایثار را کجا میتوان یافت و این همه فداکاری مگر در واژه میگنجد و با کلام قابل بیان است؟
دستان ابواالفضل(ع) قلم شد و این دستها برای آزادگان جهان علم گشت و عباس آموزگار بی بدیل فتوّت و مردانگی در تاریخ شد. و چه به حق او را غیرت ا... العظمیم نامیده اند.
در این روز مهم ، چند رویداد سرنوشت ساز در سرزمین کربلا واقع گردید که به آن ها اشاره مى کنیم:
1- ورود شمر به کربلا
شمر بن ذى الجوشن که در دشمنى به اهل بیت علیهم السلام پیش قدم تر از دیگران بود و با حرارت ویژه اى در واقعه کربلا حضور بهم رسانید، نامه شدید اللحن عبیدالله را در روز نهم ماه محرم به دست عمر بن سعد رسانید و او را از منظور عبیدالله باخبر گردانید.
پسر سعد که نسبت به صلح با امام حسین علیه السلام خوشبین بود و در این راه تلاش زیادى به عمل آورده بود، یک باره در برابر نامه عبیدالله قرار گرفت و راه گریزى براى خود نیافت. او على رغم میلش یا با امام حسین علیه السلام مى بایست نبرد مى کرد و یا فرماندهى را از دست مى داد و براى همیشه از دست یابى به حکومت رى محروم مى شد.
پذیرفتن هر یک از این دو راه براى او دشوار بود، ولى حب ریاست و هواى نفس ، چنان بر وى غلبه یافته بود که بدون در نظر گرفتن قیامت و موقعیت دینى و اجتماعى امام حسین علیه السلام و قرابت وى با پیامبر صلى الله علیه و آله ، راه نخست را انتخاب کرد و با این نیت که مى توان امام حسین علیه السلام را به شهادت رسانید ولى پس از آن ، توبه کرد و در پیش گاه جدش محمد مصطفى صلى الله علیه و آله درخواست بخشش نمود؛ ولى اگر حکومت رى را از دست بدهد، هرگز به آن نخواهد رسید، تصمیم گرفت که فرمان عبیدالله را اجرا کند و با امام حسین علیه السلام به نبرد بپردازد. به همین جهت سپاهیانش را آرایش داد و آنان را آماده حمله نمود.
2 – امان نامه براى ابوالفضل العباس علیه السلام
شمر، که فرمانده پیادگان قشون عمر بن سعد و از عناصر کلیدى و پلید واقعه کربلا بود، در عصر روز تاسوعا، امان نامه اى از عمر بن سعد براى چهار فرزند رشید و دلاور ام البنین علیهاالسلام یعنى عباس ، عبدالله ، جعفر و عثمان از برادران پدرى امام حسین علیه السلام آورد تا آنان را از سپاه خداجوى و حقیقت طلب امام حسین علیه السلام جدا سازد.
ام البنین ، همسر حضرت على علیه السلام داراى چهار فرزند دلاور و فداکار بود که همگى در رکاب برادر و امامشان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام در کربلا حاضر بودند.
حضرت عباس علیه السلام که بزرگترین آنان است ، از شهرت به سزایى برخوردار بود. وى به خاطر جمال زیبا، قامت موزون ، دلاورى ، غیرت و شجاعت بى مانندش ، به (( قمر بنى هاشم )) معروف شده بود.
ام البنین از قبیله بنى کلاب بود که شمر بن ذى الجوشن نیز به همین تبار انتساب پیدا مى کرد. بدین جهت در عصر تاسوعا به نزدیکى خیمه گاه امام حسین علیه السلام آمد و با صداى بلند فریاد زد: خواهرزادگانم کجایند؟
امام حسین علیه السلام که منظور شمر را دانسته بود، به برادران خود فرمود: پاسخ شمر را بدهید. اگر چه او فاسق است و لیکن با شما قرابت و خویشى دارد.
حضرت عباس علیه السلام به همراه سه برادر خود، در نزد شمر حاضر شدند و از او پرسیدند: حاجت تو چیست؟ شمر گفت : شما خواهرزادگان منید. بدانید تا ساعتى دیگر شعله هاى جنگ برافروخته مى گردد و از یاران حسین بن على علیه السلام زنده نمى ماند. من براى شما امان نامه اى از عمر بن سعد آوردم. شما از این ساعت در امان هستید، مشروط بر این که دست از یارى برادرتان حسین علیه السلام بردارید و سپاهیانش را ترک کنید.
حضرت عباس علیه السلام که کانون وفادارى و معدن غیرت بود، بر او بانگ زد: بریده باد دست هاى تو و لعنت خدا بر تو و امان نامه ات . اى دشمن خدا، ما را دستور مى دهى که از یاران برادر و مولایمان حسین علیه السلام دست برداریم و سر در طاعت ملعونان و فرزندان ناپاک آنان درآوریم . آیا ما را امان مى دهى ولى براى فرزند رسول خدا صلى الله علیه و آله امانى نیست؟
شمر از پاسخ دندان شکن فرزندان ام البنین ، خشمناک شد و به خیمه گاه خویش برگشت . هم چنین روایت شده است : در میان سپاه عمر بن سعد، فردى بود به نام ((عبدالله بن ابى محل بن حزام )) که برادرزاده ام البنین علیهاالسلام بود. وى هنگامى که با خبر شد عمه زادگانش (عباس ، عبدالله ، جعفر، عثمان ) در میان سپاهیان امام حسین علیه السلام حضور دارند، امان نامه اى از عمر بن سعد براى آنان گرفت و به واسطه غلامش ((کزمان )) براى آنان ارسال کرد. او ، فرزندان ام البنین علیهاالسلام را صدا زد و آنان را امان نامه پسر دایى شان باخبر گردانید. حضرت عباس علیه السلام و برادرانشان به وى گفتند: به پسر دایى ما سلام برسان و بگو که ما نیازى به امان نامه شما نیست . امان خدا، بهتر است از امان شما.
3- فرمان حمله عمومى
عمر بن سعد، پس از دریافت نامه عبیدالله بن زیاد، احساس کرد، اگر در مبارزه با امام حسین علیه السلام تعلل بورزد، موقعیت خویش را از دست خواهد داد و شمر به جاى او به فرماندهى سپاه خواهد رسید. بدین جهت در عصر تاسوعا بدون هیچ گونه اخطار قبلى و با دست پاچگى تمام فرمان حمله عمومى به سوى خیمه هاى امام حسین علیه السلام را صادر کرد.
وى با گفتن (( یا خیل الله ارکبى و بالجنة ابشرى )) تلاش نمود تا کردار خویش را بایسته جلوه دهد و روحیات متزلزل سپاهیان خویش را تقویت کند، تا مبادا در نبرد با فرزند زاده رسول خدا صلى الله علیه و آله دچار سردرگمى و سستى و پراکندگى گردند. سپاه کفر پیشه عمر بن سعد، یک پارچه به حرکت درآمده و به سوى خیمه هاى امام حسین علیه السلام هجوم آوردند.
امام حسین علیه السلام در این هنگام خیل عظیم سپاهیان دشمن را در روبروى خیمه هاى خود مشاهده نمود.
آن حضرت ، بلادرنگ برادرش عباس ین على علیه السلام را طلبید و وى را به همراه بیست تن از یاران فداکارش چون زهیر بن قین و حبیب بن مظاهر به سوى سپاه دشمن فرستاد، تا عمر بن سعد را ملاقات کرده و علت آتش افروزى هاى بى حاصل آنان را جویا گردند. حضرت عباس علیه السلام به همراه یاران امام حسین علیه السلام به سپاهیان دشمن نزدیک شد و از سرکردگان آنان پرسید:
منظور شما از این حرکت بى جا و غوغاها چیست؟ آنان پاسخ دادند: از امیر عبیدالله بن زیاد فرمان آمده است که باید بر شما عرضه کنیم و آن این است که یا در طاعت او درآیید و با وى بیعت کنید و یا آماده نبرد سرنوشت ساز باشید!
حضرت عباس علیه السلام فرمود: پس قدرى تامل کنید تا من این گزارش را به سرورم حسین علیه السلام برسانم .
حضرت عباس علیه السلام ، پیام دشمن را به امام علیه السلام رسانید. امام حسین علیه السلام به وى فرمود: به سوى ایشان برو و از آنان مهلت بخواه که امشب را صبر کنند و کار نبرد را به فردا واگذار کنند. چون دوست دارم در شب آخر عمرم مقدارى بیشتر به نماز و عبادت بپردازم و خدا مى داند که من به راز و نیاز با وى و نیایش در درگاهش چه قدر علاقمندم .
حضرت عباس علیه السلام مجددا پیام امام حسین علیه السلام را به دشمن رسانید. عمر بن سعد که مظنون به مسامحه کارى شده بود و شمر را رقیب خود مى دید، از درخواست امام حسین علیه السلام سرباز زد و گفت: براى حسین ، دیگر مهلتى نیست !
مشخصات فایل
عنوان:مقاله جامع با محوریت عاشوراوعلل جاودانگی وارتباط آن با عدالت
قالب بندی:word
تعداد صفحات:42
محتویات
انواع منظر نسبت به ماجرای امام حسین (ع)
منظر اقوم و احسن کدام است؟
عاشورا و کربلا مربوط به تمام زمانها و تمام و مکانها است
نگاهی جامعه شناختی به قیام عاشورا
رجعت امام حسین (ع) و اصحابش هنگام ظهور امام زمان (عج)
آثار سیاسی عاشورا –احیای امر بمعروف و نهی از منکر
تفسیر و احیاى اسلام و امر به معروف و نهى ازمنکر
بنابراین، نهضت و شهادت سیدالشهداء (ع) دو معنى داشت
آثار سیاسی عاشورا – بیدارى خفتگان و رهایى از ضلال
بیدارى خفتگان
رهایى از جهالت و ضلالت
آثار عاشورا ، نترسیدن از مرگ
همچون ذلیلان دست بیعت با شما نخواهم داد.
صبح عاشورا در طلیعة نبرد، ضمن سخنانی فرمود
عاشورا پایان یک ماجرا نیست ، آغاز یک مسیر است
حادثه کربلا در آخرالزمان مجدداً واقع می شود
ظهور مهدی (عج) سیراب از چشمه همیشه جوشان کربلای حسین (ع)
سرآغاز
فصل اول: عاشورا و جهان اسلام
1- حرکت انقلابى عاشورا
2- عاشورا، مشعل جاوید
- اجراى عدالت
1- نفى آنچه به نام اسلام مطرح بود.
2- اثبات آنچه از اسلام فراموش گشته و انکار شده بود.
فصل دوم: عاشورا و انسان نو
1- عاشورا و بقاى اسلام
و عاشورا یک "ایست بزرگ" است،
درآمدى بر طرح موضوع
معیار جاودانگىها
اصالت و دوام حق
استاد شهید مطهرى مىنویسد
استاد مطهرى(ره) در ادامه مطلب فوق که حق دوام دارد مىافزاید
الف. عوامل اعتقادى
1. توحید در عقیده و عمل
استاد مطهرى در اثبات این مدعا، با عنوان: «دین حق در نهایت امر پیروز است» مىگوید
ب. عوامل اخلاقى
ج. عوامل عرفانى
1. یاد خدا
فصل سوم: عاشورا و عدالت
1- طرح موضوع عدالت در خطبه عاشورا
و اکنون ما مسلمانیم و دو تجدید نظر ضرورى، یعنى دو تکلیف بزرگ، در برابر عاشورا
بسم ا... الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و توکلت علی الله
سلام بر حسین، سلام بر کاروانیان حسین و سلام بر عاشورای حسین. سلامی که در آن وداع نیست . سلامی به پهنای آسمانها و زمین و به وسعت تمام زمانها و مکانها . سلامی از ازل ، از حنجره پاک طینتان دهر تا انتهای ابدی تاریخ. سیاهی عزا و مصیبت، سرخی حماسه و شهادت ، سبزی مسیر و نهایت و آبی آب فرات در ماجرای عظیم و عجیب کربلا هر یک تاثیرات مثبت خود را بر وجود شیعیان و محبان امام حسین (ع) و تمام انسانهای تشنه حقیقت می گذارد.
انواع منظر نسبت به ماجرای امام حسین (ع)
انتفاع و بهره هر شخص بستگی به نوع منظر و ایمانیات او نسبت به ماجرای امام حسین صلوات الله علیه دارد. یکی امام حسین (ع) را شخصی عدالتخواه ، شجاع و ظلم ستیز می بیند که برای بر انداختن بنای ظلم یزید و یزیدیان قیام می کند. دیگری امام حسین (ع) را مطیع و مامور خدا می داند که به ناچار باید راه شهادت را پیموده و به خاطر مقتضیات زمان و مکان به دلخراشترین وضعیت خود و یاورانش به شهادت رسیده و خاندانش را به اسارت برند. آن یکی به نوعی تفکر مسیحیان نسبت به حضرت علی (ع) را عقیده خود کرده که عیسی (ع) به صلیب کشیده شد به خاطر گناه امتش . حرفشان این است که ما عزاداران و محبان سید الشهداء (ع) غرق گناهیم، سراپا تقصیر و معصیت هستیم ولی امام حسین (ع) با کوچکترین بهانه، به قطره اشکی که در ماتم او ریخته شود، گناهان ما را پاک می کنند. شفیع روز حشرمان خواهند بود و... می گویند ترسم که شفاعت کند از قاتل خویش از بس که کرم دارد و آقاست حسین. می گویند: غرق گناهیم و یک حسین داریم! دیگری اخلاق و احساسات عاشوراییان برایش جلب توجه می کند و دیگری صفات و روحیات. آن یکی از دریچه ای به عاشورا نگاه می کند که کربلا را سراسر درد و مصیبت ، ماتم و عزا برداشت می کند. حسین (ع) را در اوج پاکی و مظلومیت و دشمنانش را سراسر عداوت و کینه و رذالت می بیند. زینب (س) این تعلیم و تربیت شده مکتب حسینی (ع) که با گناهی متفاوت به عاشورا نگاه می کند، رشد و رفعت، ولایت و نعمات کاروان حسینی (ص) را می بیند . لذا در جواب سوال آن ملعون که کربلا را چگونه دیدی؟ می فرمایند: ما رأیت الّا جمیلاً و دیگری ...
منظر اقوم و احسن کدام است؟
آیا دریچه ای باز می شود که نگاه از آن دریچه ما را مشمول بشارت خداوند مان کند، آن دسته که فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه نگاه و برداشت احسن از عاشورا کدام است؟ احسن احساسات و احسن روحیات چیست؟ کدام عبرت و سرانجام، کدام رفتار در قبال عاشورا بهترین است؟ آری! عاشورا سراسر حسن است و جمیل که ما رایت الا جمیلا ولی از میان این همه مقولات و موضوعات حسنه، احسن کدام است؟ آیا حماسه ، رشادت ها ، شهامت ها و شهادت ها؟ آیا اخلاقیات و صفات و فطریات و یا تعالیم ، تربیت ها، مسیرها و هدف ها؟ کدام حسنه است و کدام احسن؟ جوان شیعه ای که می خواهد از مولایش حسین (ع) تبعیت کند و رضایت او را کسب نماید به کدام موضوعات بپردازد و از هر موضوعی به چه میزان؟ که در نهایت تصویری که از عاشورا و درس ها و عبرت های آن در وجودش نقش می بندد تصویری منطقی و در کمال حسن باشد و نه تصویری ناهماهنگ و غیر منطقی؟
عاشورا و کربلا مربوط به تمام زمانها و تمام و مکانها است
وقتی می گوئیم عاشورا، وقتی می شنویم کربلا مطمئناً منظورمان یک فضا و یا یک واقعه ای نبوده است مربوط به زمان صدر اسلام ، محدود نبوده است به یک زمان و مکان خاص . ما می خواهیم به عاشورا به صورتی نگاه کنیم که همه زمانی باشد به صورتی به کربلا نگاه کنیم که همه مکانی باشد . انبیاء و رسل (ع) قبل از وقوع حادثه کربلا و سالهای بسیار قبل از عاشورا به آن توجه داشته اند، با پسر پیغمبر آخرالزمان و یارانش احساس نزدیکی کرده اند، اخت شده و بهره ها برده اند. اگر عاشورا مربوط به یک زمان خاص باشد دیگر برای گذشتگان و آیندگان نخواهد بود. دیگر کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا معنی و مفهوم خود را از دست خواهد داد لذا بیاییم عاشورا را به گونه ای معنی کنیم که در همه زمانها و مکانها به خصوص زمان و مکانی که ما در آن واقع شده ایم بسیار کاربردی باشد نگاهی که در آن هم روشها مطرح باشد و هم هدفها . از بعدی راهها و روشها از آن بجوشد و از بعد دیگر هدفمند باشد و مقوله و عنوانی جامع و کاربردی را بتوان از آن نتیجه گرفت. برای رسیدن به این منظر بیاییم پای صحبت مولایمان امام حسین (ع) در بین کاروانیان خود در مسیر مکه تا کربلا بنشینیم، گوش جان سپرده و در این صحنه با مولایمان هم تببین شویم. این روایت را امام باقر (ع) ذیل آیه 96 سوره اعراف فرموده اند.
نگاهی جامعه شناختی به قیام عاشورا
شاید یکی از نکات اصلی برای بحث و بررسی پیرامون قیام کربلا، چرایی و چگونگی بروز آن باشد. بی گمان هر واقعه دلایل تاریخی و جامعه شناسی دارد و برای پی بردن به علت اصلی بروز آن می بایست یک حادثه را در جغرافیای خاص زمانی و مکانی آن بررسی کرد. نگارنده در این نوشتار به بیان شرایط اجتماعی سرزمین خلافت اسلامی پرداخته است.
واقعه عاشورا صرف نظر از نگاه حسی و عاطفی شیعیان، از مقاطع حساس تاریخ اسلام به شمار می آید. این پدیده در طول سالیان سال، همواره مورد توجه بسیاری از نهضت ها، جریان ها، قیامها و جنبشهایی بوده است که عدالت خواهی و عدالت جویی را شعار اصلی خود قرار داده اند. بنابراین بجاست که از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گیرد. نگارنده بر آن است که داستان عاشورا، حکایت پر رمز و رازی است که تا به امروز، تنها برخی از جنبه های آن برای ما آشکار شده است. شاید یکی از نکات اصلی برای بحث و بررسی پیرامون قیام کربلا، چرایی و چگونگی بروز آن باشد. بی گمان هر واقعه دلایل تاریخی و جامعه شناسی دارد و برای پی بردن به علت اصلی بروز آن می بایست یک حادثه را در جغرافیای خاص زمانی و مکانی آن بررسی کرد. نگارنده در این نوشتار قصد دارد، در حد بضاعت اندک خود و با تکیه بر متون و منابع تاریخی، شرایط اجتماعی سرزمین های خلافت اسلامی را توصیف کند. می دانیم که اوضاع و احوال سیاسی جامعه مسلمین، بعد از رحلت پیامبر (ص) دگرگون شد. گردش برخی از گروه های قبیله ای که صرفا مبتنی بر جنبه های احساسی و عاطفی نسبت به شعارهای اخلاقی اسلام بود و از تعمق و آگاهی مکتبی بهره کمتری داشت، در زمان جانشینان پیامبر دستخوش تزلزل شد. به همین خاطر با عنایت به اینکه ویژگی های دوره جاهلی و عصبیت های مناسبت های اجتماعی آن هنوز هم برای قبایل عرب جذابیت داشت طبیعی بود که در مواجهه با مسایل روزمره که به حد امکان، منافع مادی و اقتصادی آنان را تامین یا تضعیف می کرد، برخورد متفاوت داشته باشند نوع تعامل قبایل عرب با بسیاری از حاکمیتها در دوره مورد نظر، بیانگر همین نگاه متفاوت است؛ به خصوص حوادث دوران امامت و خلافت امام علی(ع)، صلح امام حسن(ع) و قیام امام حسین(ع) از همین منظر قابل بررسی است برخی با توجه به گسترش امکانات اقتصادی جامعه اسلامی، نگاهی عافیت طلبانه به زندگی دارند و در مقابل اتفاقاتی که از نگاه آنان بر هم زدن آرامش جامعه اسلامی تلقی می شود، شدیدا واکنش نشان می دهند. گروهی دیگر تزاحم و تداخل منافع گروه های سیاسی را مضر و مخل حیات اجتماعی جامعه اسلامی تشخیص داده و به جای اینکه از حق پیروی کنند و متجاوز به حقوق را بر سر جای خود بنشانند، گوشه عزلتی اختیار کرده و بر حال و روز مسلمین تاسف می خورند. گروه دیگر که جزو عمال هستند، بقا و دوام خود را در حمایت از حاکمیت سلطه می دانند و برای استمرار وضعیت خود، هر ناله حق طلبانه ای را در گلو خفه می کنند. در این میان، راست قامتانی نیز هستند که به هیچ وجه ظلم و ستم را بر نمی تابند و پرشور و مقاوم در مقابل بی عدالتی مردانه می ایستند؛ گر چه از عده و وعده لازم برخوردار نیستند. این مرزبندی های اجتماعی تا زمان صلح امام حسن(ع) بر جامعه اسلامی حاکم بود بعد از انعقاد قرار داد متارکه جنگ، معاویه اقدامات موثری را برای استقرار تثبیت حاکمیت خاندان اموی در سراسر جامعه اسلامی انجام داد. وی بلافاصله بعد از انعقاد صلح در اولین سخنرانی خود در نخلیه اعلام کرد که قصد و غرض اصلی او در جنگ این نبوده که مردم روزه بگیرند و نماز بر پای دارند و زکات بدهند؛ بلکه هدف وی از نبرد، به دست گرفتن پادشاهی و حاکمیت بوده است. (کشف الغمه، علی بن عیسی الاربلی، ترجمه علی بن حسین زواری،ج2،ص115) در این دوران وضعیت خاصی بر جامعه اسلامی حکفرما بود. به خصوص مناطقی که تحت سیطره معاویه بودند، در زمان مورد نظر بسیاری از صحابه پیامبر(ص) که مرجع دینداران و مسلمین بودند، در سنین بالای عمر روزگار می گذراندند. بسیاری از این افراد بنا به مقتضیات جسمی خود سعی می کردند در برخورد با قضایا و مسایل سیاسی سکوت اختیار کنند؛ اما نسل بعدی که طبقه میانسال یا جوان جامعه اسلامی را تشکیل می داد، تا حدود زیادی از جو سیاسی دوران پیامبر و خلفای راشدین به دور بود. این افراد منفک از عصر رسالت در شرایطی زندگی می کردند که خلیفه ای چون معاویه سکان اداره جامعه اسلامی را به دست گرفته بود و دست اندرکاران اجرایی او، اشخاصی نظیر مغیره بن شعبه، زیاد بن ابیه و مروان بن حکم بودند.
نامبردگان به لحاظ اجتماعی به طبقه اشراف جامعه قریش تعلق داشتند و آن چه که بیش از هر چیز برای آنان اهمیت داشت، تامین منافع دستگاه خلافت به هر طریق ممکن بود.
استراتژی اصلی این جناح، طرفداری از نظریه برتری عرب بر عجم بود که تنها به این تز محدود نمی شد. بلکه میان مسلمان و غیر مسلمان و اشراف قبیله قریش با سایر طوایف و قبایل عرب نیز فرق قائل می شدند و هر سخن مخالف را به شیوه های گوناگون و با بهره گیری از زر و زور و تزویر از ریشه می خشکاندند. طبیعی بود که نسل فعال و جوان جامعه اسلامی در جو پر اختناق موجود برای جلوگیری از هر گونه خطرات احتمالی ترجیح دهد که زندگی به روال عادی و معمولی را طی کند. برخی دیگر از مسلمین که در زمان عمر و ابوبکر به واسطه فتوحات خارجی اعراب به مال و منالی دست یازیده و در سایه بهره گیری از مقرری ها و عطایا به ثروت و مکنتی رسیدند، ترجیح می دادند وضعیت موجود حفظ شود. خلافت اموی نیز تا زمانی که مخالفت جدی از سوی طیف یاد شده صورت نمی گرفت، با آنان کاری نداشت. بنابراین اشراف و ثروتمندان عافیت طلبی را اختیار کردند و برای اینکه مسلمانان را به حفظ وضع موجود ترغیب و تشویق کنند، مستمسک شرعی برای خود دست و پا کردند و به معترضان می گفتند باید با جامعه اسلامی و هیات حاکمه یار و همراه بود و تا حد ممکن از اختلاف و تفرقه پرهیز کرد، تا دین و دنیای مسلمین حفظ شود.
هیات حاکمه نیز برای مشروعیت بخشیدن به نظام سیاسی خود، راهکارهای متعددی را تجربه کرد. نخست با استخدام برخی از روحانیونی که با حاکمیت همگرایی داشتند، به فرمانروایی خویش رنگ و بوی دینی و مذهبی بخشید. روحانیون مذکور، اهتمام ویژه به جعل و وضع روایات ساختگی داشتند. احادیث متعددی در این دوره بسط و نشر پیدا کرد که مبدعان آن روحانیونی نظیر ابوهریره و کعب الاحبار و عبدالله بن سلام و.. بودند و در بسیاری از این روایات به دروغ بر مشروعیت خاندان اموی برای حاکمیت صحه گذاشته شده بود. نکته مهم اینکه مقر زمامداری معاویه سرزمین شام بود. این منطقه با توجه به لشگرکشی های یزید بن ابوسفیان و برادرش معاویه به اسلام گردیده بود. طبعا این دو به مثابه نمونه و الگوی جامعه اسلامی در بین شامیان به شمار می رفتند و از این رو برای پیشبرد سیاست های دستگاه خلافت از هیچ کوششی فروگذار نبود. عامل مؤثر دیگر در بیعت پذیری اهالی شام از خاندان اموی،همجواری آنان با متصرّفات امپراطوری روم شرقی بود. سرزمینی که از تمدن و فرهنگ یونانی و هلنیسم بهره گرفت. داشتن مرزهای مشترک به تبادل و تعادل های فرهنگی می انجامید و دو فرهنگ اسلامی و یونانی بر یکدیگر تأثیر و تآثر داشتند و این مسأله باعث رواج بحث ها و گفت و گوهایی پیرامون مباحث مباحث اعتقادی و فلسفی شد. شکل گیری مکاتب مستقل فکری به خصوص در منطقه شام با آن وضعیت فکری رواج بیشتری پیدا کرد. یکی از این فرقه های سیاسی و فکری «مرجئه» بود. پیشگامان این نحله، عده ای از صحابه بودند که بعد از دوره عثمان به واسطه بروز اختلاف در بین مسلمین و شعله ور شدن آتش جنگ های داخلی، درگیری گروه های متخاصم را نبرد دو گروه مسلمان فرض کرده و حضور خود را در جبهه هر یک از طرفین دعوا باعث تشدید جنگ می دانستند. اینان کاری به جبهه حق و باطل نداشتند بلکه صرف نظر از هرگونه پیش داوری، دو گروه را به صلح و آرامش دعوت می کردند. این عده، قائلین به ارجاء بودند. ماحصل چنین تفکری رضایت از وضع موجود بود. با گسترش این بینش، نظام سیاسی بنی امیه درصدد بهره برداری از آن برآمد. از این رو برخی از نخبگان منتسب به دستگاه خلافت، مروج این عقیده شدند که رضایت مسلمین از شرایط حاکم بر جامعه اسلامی، راضی بودن به مشیت الهی است. این مسأله بهانه خوبی برای مشروع جلوه دادن اعمال، رفتار و کردار حاکمان اموی بود. جالب اینکه برخی خلفای اموی نیز مؤید چنین بینشی بودند. از جمله معاویه که از جبر سخن می گفت و عنوان می کرد که هر پیشامدی از جانب خداست و به این آیه استناد می کرد که «یؤتی الملک لمن یشاء» (تاریخ تمدن اسلامی، جرجی زیدان، ص 695) با این وصف، میزان بیعت پذیری از امویان، در شهرهای دیگر، شدت و ضعف داشت. این مسأله به خصوص در زمان اعلام ولیعهدی یزید، نمود بیشتری داشت؛ چون اساسا به رغم آشکار بودن نیت معاویه از حکمروایی بر مردم، وی به لحاظ شخصیتی با پسرش یزید تفاوت اساسی داشت. او به هر صورت، ظاهر آداب و رسوم مذهبی را در منظر و مرآی مسلمین رعایت می کرد؛ اما به تصریح تمامی منابع انسانی، لاابالی و بی قید بود و طبعا پذیرش ولیعهدی او از سوی جامعه اسلامی نیاز به تمهیداتی داشت. نخستین اقدام معاویه، عملی کردن این طرح در مرکز خلافت یعنی شام بود. مردم این سرزمین از دوستداران معاویه به شمار می رفتند؛ اما در مورد یزید و اعتبارش، در بین مردم شام، نظرات ضد و نقیضی وجود داشت (مروج الذهب، سعودی، ج2، ص 69 تا 71)
در همان ایام خاندان خالدبن ولید نیز در بین اهالی این سرزمین دارای احترام و اعتبار بودند. این امر ناشی از نقش آفرینی خالد بن ولید سردار سپاه اسلام در عرصه فتوحات قسمت های غربی سرزمین های اسلامی بود. فرزند وی خالد بن ولید در زمره افراد معتبر و موجه شام محسوب می شد که یقینا مردم او را بر یزید ترجیح می دادند، اما بعد از مدتی شخص مذکور با ترفند معاویه مسموم شد و از دنیا رفت. از سویی دیگر با توجه به حضور قبایل مختلف عرب در شام که بیشتر یمانی بودند، معاویه با تکیه بر مسایل قومی از بین قبیله کلب، برای یزید، دختری را به زنی گرفت. این مسأله باعث ترغیب یمانی شد. دیگر اینکه از مدت ها پیش بین عراق و شام، رقابت دیرینه ای بر سر کسب اقتدار و زعامت سیاسی وجود داشت. در بین حجازیان و اعراب مقیم عراق، مدعیانی برای به دست گرفتن قدرت وجود داشت و توجه نشان دادن مردم شام، به عناصر حجازی و عراقی می توانست به تنزل جایگاه شام بینجامد؛ بنابراین حفظ اعتبار سیاسی این سرزمین در گرو حمایت از امویان بود (تاریخ تحول دولت و خلافت، رسول جعفریان، ص 203) سرزمین حجاز با محوریت دو شهر کلیدی مکه و مدینه در شمار قلمرو معتبر مذهبی جهان اسلام تلقی می شد. بی تردید اظهارنظر معاریف این دو شهر که مقر و مأوای اکثر صحابه پیامبر بود، مورد توجه مسلمین قرار می گرفت اما شرایطی پیش آمد که باعث شد مکه و مدینه چند دهه در یک سکوت سیاسی فرو رود و این وضعیت از زمانی شروع شد که مقر سیاسی حاکمیت به عراق و بعد به شام تغییر پیدا کرد. اهالی مکه به جهت روابط خویشاوندی با معاویه و امویان، روابط بهتری را با آنان برقرار کردند. چون معاویه نیز همانند مکیان، عضدی شمرده می شد و جزو طوایف شمالی بود. اما وضعیت مدینه فرق داشت. این شهر، مرکز صحابی و انصار پیامبر بود و به لحاظ قومی جزو طوایف جنوبی محسوب می شد و به امویان به چشم رقیب می نگریستند. اما در دوره مورد نظر از اعتبار سیاسی مدینه به جهت انتقال مرکزیت خلافت به شهرهای دیگر، کاسته شد؛ گرچه هنوز هم مستعد شورش و قیام بود و معاویه می دانست که در برخورد با اهالی شام می بایست حزم و احتیاط بیشتری به خرج دهد. بعد از صلح امام حسن(ع) با معاویه، بسیاری از بنی هاشم و اهل بیت پیامبر(ص) و در رأس آنان امام حسین(ع) از کوفه خارج شده و رحل اقامت در مدینه افکندند. از سویی دیگر افراد شاخصی نظیر عبدالله بن زبیر، عبدالله بن عمر و عبدالرحمن بن ابوبکر نیز در این زمان در مدینه می زیستند. می دانیم که اینان یا خلیفه زاده و یا فرزندان اعضای انتصابی شورای تعیین خلیفه بعد از عمر بودند و طبعا با توجه به موقعیت پدرانشان، مردم با دیده احترام به آنان می نگریستند. لذا این شهر می توانست خود به خود کانون التهابات سیاسی باشد. معاویه مجبور بود همیشه برای اتخاذ تصمیمات مناسب، حکام این شهر را عوض کند وی از آنجایی که از تعویض مکرر فرمانداران مدینه برای به دست گرفتن نبض سیاسی این شهر نتیجه نگرفت، به قوه قهریه متوسل شد و در سفری که به مدینه داشت، با هیأتی کاملا نظامی در حالی که هزار نفر از نیروی ارتش، او را همراهی می کردند، وارد مدینه شد و به محض برخورد با هر یک از مدعیان خلافت، به آنان بی اعتنایی کرد و رفتاری خشن داشت. ظاهر او نشان می داد که معاویه، نظر سویی نسبت به این افراد دارد و بیم آن می رود که در یک اقدام ناگهانی، دستور قتل آنان صادر شود. این مسأله موجب شد که افراد مذکور برای حفظ جان خود، مدینه را ترک و روانه مکه شوند.
مشخصات فایل
عنوان:نگرش سیستمی
قالب بندی:word
تعداد صفحات:34
محتویات
فهرست صفحه
مقدمه 4
تفکر سیستمی 4
سیستم چیست 7
تعریف ساده سیستم 7
سیستم و محیط 8
طبقه بندی سیستمها 10
طبقه بندی بولدینگ از سیستمها 12
طبقه بندی جردن 13
ویژگیهای سیستم های باز و سیستمهای بسته – سیستم بسته 14
سیستم باز 16
سلسله مراتب سیستمی 17
تداخل سیستمها 17
تعامل سیستمی 18
شرایط پایداری سیستم 18
سایبرنتیک 21
فهرست صفحه
جزیره ای شدن سیستم 22
باز پس خورد یا پس خورند 23
سازمان در قالب سیستم 24
اجزای سازمان در نگرش سیستمی 25
روشهای پیشنهادی چرچمن در نگرش سیستمی به سازمان 27
ضرورت ایجاد و حفظ وحیه خلاقیت در سازمان 31
منابع 32
چکیده :
دراین مقاله پدیده ها از دو نظر گاه تجزیه نگر یا مکانیستی و نگرش کل نگر یا سیستمی مورد بررسی قرار می گیرد و با یکدیگر مقایسه میگردد .
در نگرش سیستمی شکل ساده سیستم و محیط تعریف گردیده و نمایه ای از ورودی سیستم و خروجی آن تکنولوژی تبدیل و بازخورد در تئوری سیستمی ارائه گردیده است .
سپس سیستم ها در سه گروه 1 – باز 2 – بسته 3 – سیستم الف – نرم ب – سخت
بر اساس نظریه برتالانفی طبقه بندی شده ویژگی های هر یک تعریف میگردد . همچنین طبقه بندیهای بولدینگ و جردن نیز از سیستم ها درجه اول و نمایه ها ارائه میگردد .
تعاریف سیستم های سایبرنتیک ( سیستم های زنده ) و جزیره ای شدن سیستم ( تجزیه سیستم به زیر سیستم ها ) و تعریف بازخورد یا پس خورد به همراه نمایه ها ی مربوطه ارائه شده و بعنوان نتیجه گیری از مطالب فوق قراردادن سازمان در قالب یک سیستم مطرح می گردد و اجزاء سازمان در نگرش سیستمی بررسی شده و روش چرچمن که 5 جهت هر سازمان را مشخص می کند ( 1 – هدفهای سازمان – 2 – منابع سازمان – 3 – اجزای سازمان – 4 - محیط سازمان - 5 – مدیریت سازمان ) مورد بحث قرار گرفته و ضرورت ایجاد حفظ روحیه خلاقیت در سازمان پیشنهاد میشود .
مقدمه :
جنگ دوم جهانی تجارب تازه ای را در مدیریت جبهه ها می آزماید . بهره گیری از علم ریاضی و دیگر علوم در مدیریت جبهه فصل تازه ای را در مدیریت سازمانها می گشاید. و در دهه 1950 مکتب تازه ای در مدیریت ظهورمی کند که مجموعه نگر است .
در اداره سازمانها نه تنها بعد فیزیکی و مادی انسن و نه تنها بعد احساسی و روانی , بلکه هردو را با هم ود رکنار هم در نظر می گیرد. و هر دو را در مدیریت امور و بهره وری موثر می داند . به علاوه تاثیر عوامل بسیار دیگری از جمله محیط را در امور سازمان مورد توجه قرار می دهد. و سازمان را به دیده مجموعه ای می نگرد که هر یک از اعضا و اجزای آن نقشی در فعالیت سایر اعضا و کل سازمان تاثیر می گذارد.
هدف از این بحث پرداختن به این نگرش است , نگرشی کل نگر یا سیستمی . که در این نوشته با عنوان تفکر سیستمی عرضه می شود.
ابتدا چگونگی اندیشیدن و تفکر سیستیمی شرح داده می شود و سپس اندیشه سیستمی در قالب مدیریت سازمانها مورد بحث قرار می گیرد.
تفکر سیستمی :
از ابتدای تاریخ دو نگرش نسبت به پدیده ها رایج بوده است . به کلامی دیگر دانشمندان و صاحب نظران جوامع , هر پدیده ای را به دو شیوه متفاوت مورد توجه خویش قرار می دادند که عبارتند از :
الف – نگرش تجزیه نگر یا مکانیستی ب – نگرش کل نگر یا سیستمی
نگرش نوع نخست : برخواسته از اندیشه فلاسفه یونان باستان است . هنر پدیده ای را ابتدا به اجزا کوچکتر تقسیم می نماید و می خواهد با مطالعه رفتار هر یک از اجزا به رفتار پدیده اصلی دست یابد . به عبارتی رفتار پدیده اصلی را حاصل جمع رفتار اجزا آن
می داند.
نگرش تجزیه گرا در قرن هفدهم نگرشی فراگیر بود, در بسیاری از رشته های علوم طبیعی, فیزیک , شیمی و دیگر رشته های علمی به کار گرفته شده پیروزیهای چشمگیری را برای انسان به ارمغان آورد و منشا کشفهای تازه ای شد.
نگرش دوم یا نگرش کل نگر که در محاقل علمی چین , یونان و ایران باستان مطرح بوده برعکس نگرش نخستین جهان هستی را ارگانیسمی می پردازد. که در آن نظام و سلسله مراتب وجود به نهایت درجه از کمال حکمفرمائی دارد. براساس هر پدیده وجودی در جهان جزئی از یک کل است . نقش و وظیفه در یک مجموعه بر عهده دارد و نقش او در وجودو رفتار کل موثر است .
بدین ترتیب ابتدا رفتار کل مورد توجه قرار می گیرد. ودرمسیر پی بردن به چگونگی بروز این رفتار تاثیر گذاری و تاثیر پذیری اجزا بر یکدیگر بررسی می شود.
رفتار کل پدیده مورد نظر حاصل جمع رفتار اجزا, نیست بلکه حاصل تاثیر آنها بر یکدیگر به کلامی برآیند تاثیر تمامی نیروهای درون سیستم است علاوه بر این سیستم و اجزاو عوامل درونی آن نیروهایی نیز از خارج تاثیر می گذارند . که در حاصل کارش تاثیر دارند.
نگرش تجزیه گرا( مکانیسمی )
نگرش کل گرا ( سیستمی )
1-پدیده مورد نظر را به اجزا آن تجزیه کن
2- رفتار و مظاهر هر جزئی را بطور جداگانه شناسائی کن
3- تعاریفی را که از شناخت اجزا بدست آورده ای با یکدیگر ترکیب کن تا تعریف کل را بدست آوری
1- سیستم بزرگتری را که پدیده مورد نظر تو جزئی از ن است , شناسائی کن
2- رفتارکل مجموعه را بشناس
3- رفتار پدیده مورد نظر را در مفهوم نقش یا کارکرد آن در قالب سیستم بزرگتر تعریف کن
در نگرش تجزیه گرا
در نگرش سیستمی
سیستم چیست ؟
اگر بتوانیم در مورد عادات و رفتار خود و درستی یا نادرستی آنها تردید کنیم و به فلسفه وجودی هر یک بیندیشیم و آثار مترتب به آنها را وارسی کنیم آماده وارد شدن به دنیای سیستم هستیم . دنیای شگفتی که پیچیدگی که آثار آن تا بی نهایت ادامه می یابد و پس شرط ورود به دنیای سیستم آمادگی ذهنی است برای اینکگه سیستمی بیندیشیم باید چارچوبهای ذهنی خود را به کار بگذاریم و بی تعصب نسبت به شیوه ها و روشهای از قبل آموخته خود آماده پذیرفتن نوع تازه ای از تفکر و اندیشه بشویم . شاید به دلیل نوع خاصی از تفکر , بدرستی یا نادرستی آن فکر نکنیم و شاید ترک نوع خاصی از اندیشه و عمل به سادگی میسر نباشد. اما برای سیستمی اندیشیدن برداشتن این گام ضروری است .
مشخصات فایل
عنوان:نفوذپذیری و دوام
قالب بندی:word
تعداد صفحات:12
محتویات
مقدمه
ساختار بتن
سیستم سخت شدن سیمان با آب
ساختار تخلخل موئینه
فـرآیند مخرب
رابطه بین نفوذپذیری و دوام بتن
نفوذپذیری چیست؟
ضریب نفوذپذیری با واحد ذیل بیان می شود
نفوذپذیری بتن (Concrete Permeability)
حمله سولفاتها
تهاجم سولفاتها می تواند
مقاومت در مقابل یخ زدگی
حمله قلیایی ها با مصالح سنگی
ایستادگی در مقابل آتش سوزی
خوردگی آرماتورهای فولادی
واکنش شیمیایی
ساختمان خلل و فرج
دسته بندی خلل و فرج خمیر سیمان
خلل و فرج های ژلی
خلل و فرج میکرونی (Micro Pores)
اثر درجه حرارت عمل آوری روی خلل و فرج Effect of Curing Temprature
جریان در خلل و فرج موئینه Capillary Flow
نفوذ گاز کربنیک
خلاصه و جمع بندی
مقدمه :
بتن در 80 سال گذشته در بسیاری از رشته های ساختمانی کاربرد داشته و با عمر مفید طولانی خود، مصالح با دوامی را به اثبات رسانده است. به هر حال بتن در پروژه های صنعتی بکار برده شده و در معرض شرایط بسیار سخت محیطی قرار گرفته و صدمات ساختاری و کاربردی را در طول عمر خود نشان داده است، که این صدمات از 3 منبع اصلی سرچشمه گرفته اند شامل :
1- پروژه های صنعتی که عموماً توسط طراحان بومی، پیمانکاران بین المللی و کسانی که متخصص در این رشته می باشند، انجام می شود.
2- طراحان این پروژه ها از شرایط سختی که بتن در معرض آن قرار می گیرد اطلاع کافی ندارند.
3- در اکثر مواقع، افراد بهره بردار، نگهدارنده و محافظ این سازه های بتنی بیشتر از متخصصین دارای تجارب کاری در رشته های مکانیک، برق و یا شیمی بوده اند و بنابراین صدمات وارده بر اجزاء بتنی را تشخیص نداده اند. نهایتاً این صدمات عمیق تر و پیشرفته تر می شدند.
پالایشگاههای کشورهای منطقه خلیج فارس بیان کننده یک منبع اساسی درآمد مالی برای این کشورها بوده اند، و این تأسیسات بزرگ از سالهای 1950 توسط شرکتهای پیمانکار بین المللی از آمریکا و اروپا ساخته شده اند. بسیاری از این سازه های بتنی ساخته شده، هنوز در دست بهره برداری هستند و بسیـاری نیـز تعمیر و ترمیم یافته اند تا عمر مفید طولانی تری را به آنها بیفزایند. اغلب بخاطر سرمایه گذاری های کلان در این نوع تأسیسات، عمر مفید طراحی شده آنها عموماً بسیار طولانی تر بوده و تعدادی از آنها نیز از رده خارج شده اند.
آقای اکانر( Oconner ) در مطالعات اخیر خود اطلاعات جدیدی را درباره پالایشگاه ها ارائه داده، که قبل از این اطلاعات کافی درباره صدمات وارده توسط آب شور دریا بر سازه های بتنی پالایشگاه ها در این منطقه وجود نداشت.
مطالعات دیگری نیز اخیراً توسط ایمن ابراهیم ( Iman A Ibrahim ) و همکاران او درباره عملکرد بتن بکار گرفته شده در پالایشگاه در این منطقه انجام یافته و تغییرات خاص بتنی را که در معرض شرایط محیط قرار گرفته، ارائه داده اند.
بتن که در شرایط سخت آب و هوایی خلیج فارس و نیز در پالایشگاهها و در معرض شرایط آب و هوایی میکرونی محیط دیگر مناطق دنیا قرار گرفته است، می تواند بخاطر شرایط ذیل تخریب شود :
1) درجه حرارت بسیار بالا در کوره های بلند در پالایشگاه ها و ترک خوردگی در اثر آن.
2) حمله سولفات در نتیجه گازهای سولفوریک همچون SO2 و H2S که در زمان کار تولیدی پالایشگاه، بعنوان مواد جانبی تولید صنعت نفت ایجاد می شوند و همچنین رطوبت زیاد محیط خلیج فارس.
3) اسید سولفوریک وباران اسیدی و حملات آنها بر سطح بتن و واکنش شیمیایی SO2 که با رطوبت موجود تولید سولفات کلسیم نموده که به سادگی بخاطر محلول بودن آن توسط آب شسته می شود، بنـابراین، تـولید سفیدک زدگی ( Leaching ) انجام می شود و در نتیجه مقاومت بتن کاهش می یابد، بخصوص تحت فعالیت مداوم SO2 و سولفات کلسیم تولید شده، در صورت شستشو جهت تمیز کاری با آب دریا، کریستـال گچ بوجود می آیـد که بـا سیـمان واکـنش نـشان داده و تاماسایت (Thaumasite) تولید می شود که باعث تولید خمیر بسیار نرمی می شود. نرخ و پیشرفت خرابی توسط حمله سولفاتها بستگی به غلظت سولفات، نوع نمک سولفات، نفوذپذیری، و تخلخل بتن دارد. خرابی، در زمانی اتفاق می افتد که بتن از یک طرف تحت شرایط فشار آب و از طرف دیگر هوا باشد.
4) تر و خشک شدن در اثر نشت آب و یا شستشوی سازه بتنی با آب شور دریا، هیـدروکربورهای ریختـه شده روی سطح بتن، بـاعث نفوذ آب در خلل و فرج خمیر سیمان و سنگدانه ها و در نتیجه افزایش نفوذپذیری می شود.
5) نفوذ یون کلر و حملات سولفاتها باعث خوردگی آرماتورها و در نتیجه ترک خوردگی می شوند.
6) حرکات ماشین آلات، باعث تولید ترکها در بتن می شود.
7) نشت بخار و گازها از لوله های موجود در پالایشگاهها باعث خرابی سطوح بتنی و در نتیجه اجزاء تشکیل دهنده بتـن می شود. علاوه بـر شرایـط مضر بر بتن، شرایط نگهداری و حفاظت سازه های بتنی نیز مهم می باشند.
اهمیت مطالعات اخیر بر این است که در چندین سال گذشته بیشتر مطالعات در لابراتور انجام یافته ولی عملیات تحقیقاتی اخیر در محل کارگاه و در شرایط واقعی و عملکرد 40 ساله بتن در شرایط سخت پالایشگاه می باشد.
ساختار بتن :
در حال حاضر بتن دیگر همان مصالح ساختمانی قدیمی نیست. بسیاری از مواد معدنی و آلی جهت اصلاح خواص آن برای ساخت بتن دوره جدید به سیمان پرتلند اضافه می شوند. برخلاف بتن ساخته شده فقط با سیمان پرتلند، خواص بتن دوره جدید به خاطر پیچیدگی خاص خود کاملاَ روشن و مدون نیست، ولی آنالیز بسیاری از مواد مصرفی فعال روی دوام بتن شفاف تر از قبل می باشند.
Cement + Agregates + Water + Admixture or Adetives = Concrete
سیستم سخت شدن سیمان با آب :
تـرکیـب سیـمان بـا آب منـجـر بـه تـشکیـل یـک کـنـگلـو مـرای سخت شده بـا سـاختـار پـیـچیـده و ترکیبات شیمیایی جدیدی می شود که خمیر سیمان سخت شده یا Paste نامیده می شود.
ساختار تخلخل موئینه :
سطح داخلی ذرات سیمان سخت شده در بتن تا حدود زیادی تعیین کننده میزان یا شدت تداخل متقابل بتن با آب و هوای میکرونی محیط اطرافش می باشد.
مشخصات فایل
عنوان: امنیت در بانکداری
قالب بندی:word
تعداد صفحات:82
محتویات
فهرست مطالب
2 آشنایی با پروتکلهای امنیتی. 9
3-1 برنامهریزی استراتژیک امنیت.. 17
3-2 برنامهریزی سیاستهای امنیتی. 18
3-3 نمونهای از سیاستهای مدیریتی امنیتی بانکداری. 22
5 حفاظهای امنیتی و سیاستهای آنها 63
5-2 تعیین هویت و تصدیق اصالت (I & A). 70
5-5 محافظت در برابر کدهای مخرب.. 80
5-8 شبکه خصوصی مجازی ( (VPN.. 93
6 نگهداری و پشتیبانی امنیتی. 99
6-1 نظارت و ارزیابی امنیتی. 99
6-2 نصب، پیکربندی و کنترل تغییرات.. 104
6-3 سیستمهایی با دسترسی بالا. 106
7 ضمیمه الف – برخی از تهدیدات متداول. 117
8 ضمیمه ب – برخی از آسیبپذیریهای متداول. 120
1 مقدمه
با گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات، امنیت به یکی از مهمترین مباحث در فرآیند طراحی و مدیریت سازمانها تبدیل شده است. به خصوص در سیستمهای بانکداری یکی از اصلیترین مسائل مطرح، تأمین امنیت لازم برای انواع سیستمها و سرویسهای بانکی است.
اصولاً امنیت بانک در دو سطح قابل بررسی است. سطح اول مربوط به امنیت پیامهایی است که بین بانک و مشتریان مبادله میشود. این نوع امنیت شامل تصدیق اصالت کاربران، صحت (عدم تغییر داده در زمان انتقال)، عدم انکار (جلوگیری از انکار هر یک از طرفین بعد از انجام کامل تراکنش)، محدود ساختن دسترسی به سیستم برای کاربران مجاز و تصدیق اصالت شده (براساس سیاست امنیتی تعیین شده) و حفظ محرمانگی است.
سطح دوم از مسائل امنیتی مرتبط با سیستم بانک الکترونیکی، امنیت محیطی است که دادههای بانکی و اطلاعات مشتریان در آن قرار میگیرد. این نوع امنیت با اعمال کنترلهای داخلی و یا دیگر احتیاطهای امنیتی امکانپذیر میشود.
1-1 فاکتورهای امنیتی
به طور کلی، برای برقراری یک محیط امن، چند فاکتور اساسی باید موجود باشد. این فاکتورها عبارتند از:
برای رسیدن به یک طرح مناسب و کارا در ارتباط با امنیت بایست برای برقراری توازن در سه مورد تصمیمگیری کنیم:
1-2 فرآیند امنسازی
امروزه دیگر به فن آوری امنیت به دید یک محصول نگریسته نمیشود، بلکه به اتفاق نظر اکثر متخصصین این فن، امنیت یک فرآیند است؛ فرآیندی که مطابق با شکل زیر باید به چرخة حیات یک تشکل تزریق شود.
با دید فرآیند گونه بودن امنیت میتوان به این نتیجه رسید که مقولة امنیت لازم است که در تمامی پیکرة یک سازمان یا تشکل لحاظ شود و نه تنها بر روی اطلاعات یا تجهیزات آن تشکل یا سازمان. موضوعات موجود در مقولة مدیریت امنِ فن آوری اطلاهات و ارتباطات نوعاً شامل موارد زیر می باشد:
از میان مراحل فوق در این گزارش تنها سه مرحله اول و مرحله آخر را مرور خواهیم کرد. واضح است که مراحل مربوط طراحی دقیق و پیادهسازی در این مقال نمیگنجد و نیاز به تعریف پروژهای جداگانه در مرحله بعدی دارد.
2 آشنایی با پروتکلهای امنیتی
در ادامه به معرفی برخی از پروتکلهای امنیتی مطرح در امنیت اطلاعات و ارتباطات خصوصاً در بانکها میپردازیم.
2-1 پروتکل PKI
پروتکل PKI، اطمینان لازم در محیطهای دیجیتالی را فراهم میکند. PKI مبتنی بر گواهی دیجیتالی است (گواهی دیجیتالی به نوعی معادل با گذرنامه است که در دنیای فیزیکی مورد استفاده قرار میگیرد). گواهی دیجیتالی برای تائید ماهیت شخص یا مؤسسهای است که در برقراری ارتباط نقش دارد و باعث تراکنشهای دیجیتالی میشود. یک سیستم مبتنی بر گواهی، سرویسهای امنیتی تصدیق اصالت، صحت داده، محرمانگی و عدم انکار را تأمین میکند.
اجزای اصلی PKI شامل مرجع ثبت[8] و مرجع گواهی[9] است (شکل زیر). مرجع ثبت یا RA، وظیفة تصدیق اصالت و ثبت کاربران جدید و درخواست گواهی برای آنها را دارد. مرجع گواهی یا CA، براساس تقاضاهای صورت گرفته بهوسیلة RA، صدور را انجام داده و آنها را ارسال میکند. یک مدل PKI، همچنین شامل سیاستها، رویهها[10] و قراردادهایی است که نحوة صدور گواهی، صدور مجدد و ابطال گواهی را تعیین میکنند. کاربردهایی که از PKI پشتیبانی میکنند، میتوانند مدیریت گواهیهای کاربران و تولید گواهی دیجیتالی را بر روی PC، تلفنهای همراه و غیره انجام دهند.
2-2 SET[11]
SET یک پروتکل پرداخت را در سطح شبکة ارتباطی میان خریدار، فروشنده، بانک و دروازة پرداخت فراهم میکند. SET یک توصیف امنیتی و رمزنگاری باز، برای حفاظت از تراکنشهای الکترونیکی انجام شده بر روی اینترنت است که کاربران را برای بهکارگیری امن کارتهای اعتباری در یک شبکة باز (مانند اینترنت) قادر میسازد. برای استفاده از این پروتکل بایستی دارندة کارت اعتباری و فروشنده دارای گواهی باشند. این گواهیها از طرف یک مرجع گواهی صادر میشوند. در طرف خریدار، بایستی نرمافزار SET نصب شده و یک حساب کارت اعتباری که از SET پشتیبانی کرده و گواهی موردنیاز را فراهم میکند، افتتاح شود. فروشنده نیز باید نرمافزار را نصب کرده و آن را در ترکیب با یک نرمافزار مبتنی بر وب که ارائة خدمات فروش کالا را انجام میدهد، برای استفادة مشتریان بر روی وب قرار دهد. نرمافزار مورد استفاده توسط فروشنده اندکی پیچیدهتر است چرا که نیاز به برقراری ارتباط با هر دو طرف خریدار و دروازة پرداخت دارد.
بهطورکلی، میتوان مزایا و معایب SET را بهصورت زیر بیان نمود:
SET، یک تراکنش مابین مشتریان (صاحبان کارتهای اعتباری)، بانک، طرف تجاری، سازمانهای پردازش پرداخت پول و مراجع گواهی بهوجود میآورد و تمامی امکانات موردنیاز برای تراکنشهای مربوط به کارتهای اعتباری بر روی اینترنت را دارا میباشد. این امکانات شامل موارد زیر است:
محرمانگی اطلاعات: امنیت اطلاعات دارندة کارت و فروشنده در زمان انتقال بر روی شبکه حفظ میشود. یک ویژگی مهم و جالبتوجه SET این است که از فاش شدن شماره و مشخصات کارت اعتباری، برای طرف حساب تجاری ممانعت میکند و این اطلاعات تنها از طریق بانک قابل دسترسی است. معمولاً از روشی مانند DES برای رمزنگاری استفاده میشود.
صحت دادهها: SET تضمین میکند که اطلاعات تراکنشهای مختلف، بدون هیچگونه تغییری انتقال مییابند. از امضای دیجیتالی RSA با استفاده از کدهای درهمسازی[12]SHA- 1 برای تحقق این امر استفاده میشود.
تصدیق اصالت دارندة کارت اعتباری[13]: SET، طرف تجاری را قادر میسازد تا از اعتبار دارندة کارت، اطمینان حاصل کند. برای این منظور از گواهی و امضای دیجیتالی استفاده میشود.
تصدیق اصالت طرف تجاری[14]: صاحبان کارت اعتباری نیز میتوانند با بهرهگیری از امکانات SET، اعتبار طرف تجاری خود و ارتباط آنها با مؤسسات مالی (جهت حصول اطمینان از اینکه امکان استفاده از کارت اعتباری برای انجام پرداخت ها وجود دارد)، را مورد بررسی قرار دهند.
مطابق با شکل زیر، موجودیتهای شرکتکننده درتراکنشهای SET به شرح زیر میباشند:
دارندة کارت: در یک محیط الکترونیکی، مشتریان و خریدارها با دریافت کارتهای اعتباری به وسیلة خطوط اینترنت با طرف تجاری خود وارد معامله میشوند.
طرف تجاری: فرد یا سازمانی است که فروش کالا و خدمات تجاری را به صاحبان کارت اعتباری ارائه میکند. این کالاها و خدمات از طریق سایتهای وب و یا پست الکترونیکی به مشتریان عرضه میشوند.
صادرکننده[15]: یک مؤسسة مالی از قبیل بانک که افتتاح حساب و صدور کارت اعتباری را برای مشتریان (ازطریق اینترنت و یا به شکل حضوری) انجام داده و مسئولیت کلیة تراکنشهای مالی، از جمله مسئولیت بدهیهای دارندگان کارت را بر عهده دارد.
Acquirer: ارائهدهندگان کالا و خدمات فروش (فروشندگان) بایستی با یک مؤسسة مالی که بررسی پرداختها و تائید اعتبار آنها را انجام میدهد ارتباط داشته باشند. acquirer بعد از انجام بررسیهای لازم، فعال بودن یک کارت اعتباری خاص و عدم تجاوز از مقدار اعتبار دارندة کارت را به فروشنده اطلاع میدهد. همچنین انتقال الکترونیکی پول پرداخت شده به حساب فروشنده نیز از این طریق انجام میشود.
دروازة پرداخت[16]: بهعنوان یک واسط مابین SET و شبکههای پرداخت بانکی عمل میکند و وظیفة آن بررسی مجوزها و انجام عملیات مربوط به پرداختها و انتقال پول میباشد. طرف تجاری با استفاده از پیغامهای SET، با دروازة پرداخت ارتباط پیدا میکند (ازطریق اینترنت). درحالیکه دروازة پرداخت به نوبة خود با acquirer از طریق شبکه و یا بهطور مستقیم اتصال دارد. به این ترتیب، پردازش پیامهای فروشندگان از طریق این بخش انجام میشود.
مرجع گواهی (CA): مرجعی است که گواهی کلید عمومی را با استانداردX.509v3 برای دارندگان کارت اعتباری، فروشندگان و دروازههای پرداخت صادر میکند.
[1] Data Integrity
[2] Confidentiality
[3] Identification & Authentication
[4] Non-repudiation
[5] Ease of use
[6] Usability
[7] Risk of loss
[8] Registration Authority
[9] Certificate Authority
[10] Procedures
[11] Secure Electronic Transaction
[12] Hash Codes
[13] Cardholder
[14] Merchant
[15] Issuer
[16] Payment Gateway
مشخصات فایل
عنوان:توسعه سازمانهای آموزشی بر پایه مدیریت اطلاعات و مدیریت دانش
قالب بندی:word
تعداد صفحات:10
محتویات
چکیده
مقدمه
تعریف دانش
مدیریت دانش
استراتژیهای مدیریت دانش
ساختار سازمانی برای مدیریت دانش
تاثیر مدیریت اطلاعات و دانش بر سازمانهای آموزشی
سیاستهای مورد نیاز در سازمانهای آموزشی
زدودن موانع ساختار مداری در سطح مختلف سازمانهای آموزش
ساختار مدیریتی
جلوگیری از مقاومت کارکنان در مقابل تغییر
ایجاد رابطه مناسب بین فعالیتهای دانشی و اطلاعاتی در سازمانهای آموزشی
جمع بندی
منابع
چکیده
دانش در سازمانهای امروزی به عنوان یکی از عوامل کلیدی موفقیت[1] سازمانها تلقی میگردد. به همین جهت مدیریت دانش در سازمانها از اهمیتی ویژه برخوردار گردیده است. در همین راستا مباحث مرتبط با مدیریت دانش و به کارگیری مناسب آن در سازمانها، سوالاتی متعدد در ذهن اندیشمندان این حوزه به وجود آورده است. از آنجا که یکی از مهمترین عوامل موفقیت مدیریت دانش، وجود ساختار سازمانی[2] مناسب، سازگار با مدیریت دانش میباشد، مبحث ساختار سازمانی سازگار با مدیریت دانش که بتواند استراتژیهای کسب و کار و مدیریت دانش را همزمان پوشش دهد از اهمیتی دو چندان برخوردار گردیده است.
استراتژیهای مدیریت دانش در سازمان با توجه به تمرکز آن بر نوآوری و کارآیی در سازمان، نیازمند به ساختارهای سازمانی متفاوت میباشد. به طور کلی دو نوع استراتژی برای مدیریت دانش در سازمانها مورد توجه میباشد که تحت عنوان استراژی صریح سازی[3] و استراتژی شخصی سازی[4] از آنها یاد میگردد. استراتژی صریح سازی با هدف افزایش کارآیی در سازمان و تمرکز بر فرآیندها و استراتژی شخصی سازی با هدف نوآوری و تمرکز بر افراد در سازمان، مستلزم ساختارهای سازمانی ویژه خود میباشند تا بتوانند از اثر بخشی لازم برخوردار گردند.
ساختارهای سازمانی مانند ساختار وظیفهای و انواع دیگر ساختارهای سازمانی مرتبط با افزایش نوآوری و کارایی در سازمان میتواند به عنوان حلقه اصلی در اثربخشی استراتژیهای مدیریت دانش تلقی گردد.
واژههای کلیدی: مدیریت دانش، ساختار سازمانی، استراتژیهای مدیریت دانش
مقدمه
اهمیت مقوله دانش در دهههای اخیر رشد روزافزونی داشته است که این امر ناشی از تمرکز بر دانش به عنوان یکی از منابع استراتژیک سازمان میباشد. امروزه سازمانها یکی از راههای تمایز خود از سازمانهای دیگر را در افزایش میزان دانش بنیانی سازمانی خود جستجو میکنند تا بتوانند از طریق آن به سطوح بالاتری از کارایی و نوآوری دست یابند. توانایی سازمانها در یکپارچه سازی و هماهنگ نمودن دانش به عنوان یکی از راههای دستیابی و حفظ مزیتهای رقابتی تلقی میگردد.
(Walters et al 2006) به جهت افزایش اهمیت دانش در سازمانها، مقوله مدیریت دانش به عنوان یک مبحث مهم وارد سازمانهای امروزی گردیده است. مدیریت دانش، فرآیندی است که به واسطه آن سازمانها در زمینه یادگیری (درونی کردن دانش)، کدگذاری دانش (بیرونی کردن دانش)، توزیع و انتقال دانش، مهارتهایی را کسب میکنند (ابطحی و صلواتی 1385). اهمیت مدیریت در سازمانها لزوم به کارگیری استراتژیهایی را در این زمینه ضروری نموده است. مکاتب مختلفی از استراتژیهای مدیریت دانش در سازمانها وجود دارد که هر کدام از جنبههای مختلف به بیان استراتژیهای مدیریت دانش پرداختهاند. ساختار سازمانی در این بین به عنوان یکی از عوامل بسیار مهم در موفقیت استراتژیهای مدیریت دانش قلمداد میگردد به همین جهت در این مقاله سعی گردیده است تا ضمن بیان ساختارهای سازمان های دانش محور به بیان دو ساختار جدید مرتبط با استراتژی صریح سازی و شخصی سازی در مدیریت دانش پرداخته شود.
در ابتدای مقاله به بیان ویژگیهای دانش، مدیریت دانش و بیان استراتژیهای مدیریت دانش پرداخت شده است. همچنین به بیان ساختارهای سازمان های دانش محور پرداخته شده و یکی از ساختارهای سازمانی بررسی شده به عنوان ساختار سازمانی پایه در مقاله مورد تاکید قرار داده شده است. در بخش بعدی مقاله به بیان متدولوژی تحقیق و تحلیلهای آماری پرداخته شده است.
در این مقاله سعی شده است با در نظر گرفتن ساختار منتخب، اصلاحات لازم در جهت همگونی هر چه بیشتر ساختار منتخب با استراتژیهای برگزیده صورت گیرد. هر کدام از استراتژیهای مدیریت دانش نیازمند ساختار سازمانی متناسب با خود میباشند.
تعریف دانش
ویژگیها و پیچیدگیهای نهفته در دانش موجب شده است تا نسبت به آن تعاریف مختلفی بیان گردد. یکی از عوامل پیچیدگی دانش ناشی از ماهیت مبهم و غیرملموس آن میباشد.
داونپورت و پروساک[5] از اندیشمندان مشهور حوزه دانش، دانش را ترکیبی منعطف و قابل تبدیل از تجارب، ارزشها ، اطلاعات معنی دار و بینشهای متخصصان که چارچوبی را برای ارزیابی و انسجام اطلاعات و تجارب جدید ارائه میدهد، میداند . همچنین نوناکا و تاکوچی[6] ایجاد دانش را ناشی از ترکیب اطلاعات دریافتی و مفهوم سازی افراد میدانند . این استدلال نمایانگر آن است که دانش میتواند تنها در زمینه انسانی و عقاید و تجربیات آنها یافت شود.
در بین تعاریف گوناگونی که در زمینه مدیریت دانش بیان گشته است عامل انسانی به عنوان عاملی مشترک قابل مشاهده میباشد و این امر به وضوح بیانگر لزوم توجه و دقت هرچه بیشتر در بکارگیری دانش در سازمانها میباشد.
از رویکردهای دیگر میتوان به رویکرد کلارک و رولو[7] که دانش را با تقسیم به آشکار و نهفته در سطحی بالاتر از داده و اطلاعات و در سطح پایینتری از بینش و خرد قرار میدهند، اشاره نمود .
در مورد تقسیم بندی انواع دانش، نوناکا[8] دانش را به دو گروه دانش صریح و دانش ضمنی تقسیم نمود. دانش صریح را به عنوان دانشی که قابلیت کدگذاری و بیان از طریق گویش است بیان نمود و دانش ضمنی را انتزاعی دانسته و دستیابی به آن آسان نیست و دانش ضمنی آن چیزی که در ذهن افراد و تجریبات آنها است و به صورت صریح شده و مقاله و یا... قابل انتشار نیست .
مدیریت دانش
مدیریت دانش فرآیندی است که طی آن سازمان به تولید ثروت از دانش و یا سرمایه فکری خود میپردازد (Takeuchi 1995).
همچنین در تعریف مدیریت دانش مالهوترا بیان میدارد که مدیریت دانش، فرآیندی است که به واسطه آن سازمانها در زمینه یادگیری (درونی کردن دانش)، کدگذاری دانش (بیرونی کردن دانش)، توزیع و انتقال دانش، مهارتهایی را کسب میکنند (ابطحی و صلواتی 1385، 34).
همچنین بلانت معتقد است مدیریت دانش فرآیند است که سازمانها از آن طریق اطلاعات جمع آوری شده خود را به کار میگیرند (ابطحی و صلواتی 1385، 34).
رویکردها به مدیریت دانش وابسته به چشم انداز مدیریت میباشد. تفاوتها میتواند ناشی از چشم اندازهای اطلاعات بنیان، تکنولوژی بنیان و فرهنگ بنیان باشد (Gottschalk 2005).
چشم انداز اطلاعات بنیان به دسترسی اطلاعات توجه دارد. چشم انداز تکنولوژی محور توجه به ابزارهای فناوری اطلاعات دارد و چشمانداز فرهنگ بنیان به اشاعه دانش توجه بیشتری دارد. تمرکز اصلی در انتخاب این رویکردها وابسته به وضعیت شرکتها میباشد. اگر ایجاد مجدد اطلاعات نقش مهمی در سازمان دارد دیدگاه اطلاعات بنیان مهم است. اگر تکنولوژی در سازمان حتی توانایی خدمت دهی ابتدایی به کاربران دانش را ندارد، بر رویکرد تکنولوژی بنیان تمرکز میشود. اگر کارگران دانش در سازمان ایزوله و بیمیل هستند رویکرد فرهنگ بنیان مهم است (Gottschalk 2005).
استراتژیهای مدیریت دانش
ارل در سال 2001 مکاتب استراتژیک مدیریت دانش را به عنوان یکی از ابعاد استراتژی رقابتی میدانند (Gottschalk 2005). مکاتب استراتژی مدیریت دانش را به طور کلی میتوان براساس ویژگیهای آن در دو قالب کلی بررسی نمود اولین مکتب مربوط به تقسیم استراتژیهای مدیریت دانش به استراتژی شخصی سازی و صریح سازی میباشد.
یکی از استراتژیهای به کار رفته استراتژی صریح سازی میباشد که هدف جمع کردن دانش، ذخیره کرده آنها در بانک داده، و فراهم کردن دانش قابل دسترس در قالب صریح و تدوین شده را دارد و مناسب برای سازمانهایی است که میخواهند از دانش موجود استفاده نمایند (Malhotra 2004).
استراتژی دوم استراتژی شخصی سازی میباشد که تمرکز این استراتژی بر ذخیره دانش نیست اما تمرکز آن بر استفاده از فناوری اطلاعات برای کمک به افراد جهت برقراری ارتباط بین دانشهای افراد میباشد. هدف از این استراتژی انتقال، برقراری ارتباط و تبادل دانش میان شبکههای دانش همانند تالارهای مباحثه میباشد (Hansen et al 1999). در رویکرد دوم استراتژیهای مدیریت دانش را براساس دو بعد 1) تمرکز مدیریت دانش و 2) منابع مدیریت دانش گروه بندی مینماید.
در بعد تمرکز مدیریت دانش، استراتژی مدیریت دانش به دو بخش صریح گرا و ضمنی گرا تقسیم بندی میشود. استراتژی صریح گرا در تلاش است تا کارایی سازمان را با صریح سازی و استفاده مجدد از دانش از طریق فناوری اطلاعات افزایش دهد (Hansen et al 1999). از سوی دیگر استراتژی ضمنیگرا رویکرد شخصی سازی را در جاهایی که دانش ضمنی از طریق رابطه فرد به فرد و فرآیندهای اجتماعی سازی انتقال مییابد، به کار میبرد (Zack 1995).
هانسن در سال 1999 در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که سازمانهایی در پیاده سازی استراتژیهای مذکور موفقترند که یک استراتژی را به عنوان استراتژی اصلی پذیرفته و از استراتژی دیگر به عنوان پشتیبان استراتژی مذکور استفاده میکنند. او نام این اصل را اصل 80-20 نهاد یعنی سازمانها 80درصد از یک استراتژی و 20 درصد از استراتژی دیگر در سازمان استفاده کند (Gottschalk 2005).
بعد دوم در استراتژی مدیریت دانش منبع دانـش است که استراتژی مدیریت دانش در دو دسته استـراتژی درون گـرا و بـرون گرا تقسیم می شـوند (Zack 1999, Bierly 1996) . در استـراتژی برون گرا تلاش میکند تـا دانش را از منـابع خارجی از طریـق اکتسـاب یا تقـلید و سپـس انتـقال آن بـه سـازمان بـه دسـت آورد (Lee et al 1999). استراتژی درون گرا بر خلاف استراتژی برون گرا بر تولید و اشاعه دانش در محدوده سازمان تاکید دارد (Young 2003).
در این مقاله استراتژی صریح سازی و استراتژی شخصی سازی به عنوان استراتژیهای اصلی در مقاله مورد تاکید قرار گرفته است. در جدول شماره 1 به طور مختصر ویژگیهای این دو استراتژی بیان گردیده است.
[1] - Critical Success Factor
[2] - Organizational Structure
[3] - Codification Strategy
[4] - Personalization strategy
[5] - Davenport and Prusak 1998
[6] - Takeuchi 1995
[7] - Ckarj & Rollo
[8] - Nanaka 1994
مشخصات فایل
عنوان:روشهای حمل کالا در تجارت بین المللی
قالب بندی:word
تعداد صفحات:18
محتویات
روشهای حمل کالا در تجارت بین المللی
اصطلاحات حمل و نقل بین المللی
تدوین وتحول
ماهیت حقوقی
منفت عملی
اصطلاحات قابل انطباق بر انواع حمل
موارد دفتراق
تحویل در مرز
وجوه اشتراک
موارد افتراق
بارگیری بر عرشه کشتی
وجوه مشترک
موارد افتراق
تحویل از کشتی pihs xE derevileC" SED
تحویل در اسکله QED "xE dereviliD"
روشهای حمل کالا در تجارت بین المللی
در تجارت بین الملی دادوستد کالا طبق عرف و عادلت انجام می پذیرد. عرف و عادت ملل مختلف متفاوت وموجب بروز مشکلات در معاملات بین المللی است. این مشکلات در جنبه های مختلف اجرای قرار داد می تواند ظاهر شود، طرفین قرارداد از عرف و عادت کشورهای یکدیگر اطلاعی ندارندو پس از انعقاد قرارداد، در اجرای آن مواجه با سئوالاتی هستندکه هر یک جواب متفاوتی برای آن دارند: چگونه کالا را باید تهیه کرد؟ تهیه پروانه ها، مجوزها وانجام تشریفات گمرکی که از ضروریات عبور کالا از مرز است ، به عهده کیست ؟خطراتی که در جریان حمل متوجه کالاست بر کدامیک از متعاملین تحمیل است ، هزینه ها به عهده کیست ؟ قرارداد حمل کالا وبیمه را بایع یامشتری و به هزینه کدامیک منعقد خواهد شد؟ محل دقیق تحویل کالاکجاست ؟ انتقال ضمان چگونه است ؟ بایع در چه شرایطی قیمت کالاهای فروخته شده را دریافت خواهد کرد؟ بسته بندی به چه صورت انجام خواهدشد و مخارج آن به عهده کیست ؟ بازرسی کالا و انطباق و عدم انطباق آن با کالاهای موعود به چه نحوی و به هزینه چه شخصی صورت می پذیرد؟ و چه عواقبی را بدنبال دارد؟
با گذشت زمان عرف و عادت کشورهای مختلف شکل انسجام یافته ای به خودمی گیرد بطوریکه در بعضی از کشورها برای تمام سئوالات مطرح شده جواب استانداردی قابل ارائه می شود. بعدها به صورت اصطلاحات خاص مورد استفاده قرار می گیرد. ولی این اصطلاحات در کشورهای ختلف پراکنده است و به علت عمین پراکندگی طرفین قرارداد نمی دانند و نمی توانند دقیقا" از حدود وظائف ومسئولیت های خود درمعاملات تجاری بین المللی آگاه شوند. در بعضی از موارداصطلاحات مشابه در دو کشورمحل اقامت متعاملین وجود ندارد و حتی در مواردیکه چنین اصطلاحاتی در دو کشور وجود دارد هر یک به گونه ای متفاوت با آن برخورد داشته است. بطوریکه حدود وظائف ومسئولیت های بایع ومشتری در یک روش حمل از کشوری به کشور دیگر متفاوت است : به عنوان مثال مدتهاعملکرد کشور آلمان در مورد روش حمل فوب (.B.O.F) محدودتر از سایر کشورهای غربی بود: در آلمان فقط هزینه حمل در روش بیع فوب بر عهده بایع بود و حال آنکه دردیگر کشورهای اروپائی تحمل خطرات نیز بر بایع تحمیل میشده است .
از اوائل قرن بیستم با افزایش سریع معاملات بین المللی ضرورت یافتن جواب های یکسان برای سئوالات مشابه و ایجاد وحدت رویه در حمل و نقل بین المللی که سرعت بیشتری از پیش را می طلبید، احساس میشد. به این منظور سازمانهای مختلفی در سطح جهان که موفقترین آنها اتفاق تجارت بین المللی بود، اقدام به تهیه مجموعه ای از مقررات بین المللی کردند تا رایج ترین اصطلاحات تجاری را درتجارت خارجی تفسیر کنند.
اتاق تجارت بین المللی ابتداء اقدام به جمع آوری در اصطلاحات موجود ومطالعه تطبیقی در عرف و عادت کشورهای مختلف کرد و با یافتن وجوه مشترک آنها را به یکدیگر نزدیک وسرانجام به صورت مجموعه مقرارت انسجام یافته ای حاکم بر حمل ونقل بین المللی به تجار عرضه کرد. این حقیقت غیر قابل انکار که تجارت بین المللی قرار نگرفته است و هرچند سال یک بار آن اتاق اقدام به تجدیدنظر در مجموعه مقررات عرضه شده می نماید. بطوریکه از سال 1936 که سال اولین انتشار مقررات بین المللی برای تفسیر اصطلاحات بازرگانی است تا کنون چندین مرتبه مورد تجدیدنظر قرار گرفته است که ا[رین مرتبه آن در سال 1990 بوده است .
مقررات بین المللی برای تفسیر اصطلاحات تجاری بین المللی موفقیت فوق العاده ای داشته است بطوریکه کمتر قراردادی درتجارت بین المللی منعقد می شود که در خصوص حمل ونقل از یکی از این اصطلاحات استفاده نکند، تا آنجا که تفسیر آن ما را بی نیاز از مطالعه بیشتر درموضوع مقاله می نماید.
مبحث اول - اصطلاحات حمل و نقل بین المللی
در مطالعه قراردادهای تجاری بین المللی به علائم اختصاری (تحویل روی عرشه ) (هزینه وکرایه حمل ) (هزینه وکرایه حمل و بیمه ) برخورد میکنیم 0 این علائم اختصاری که تعداد آنها در آخرین تجدیدنظر اتاق تجارت بین المللی به سیزده علامت می رسد (اصطلاحات تجاری ) ، نامیده میشود و قواعدی که برای تفسیر آن از طرف اتاق تجارت بین الملل عرضه شده است (اینکوترمز) نیز نام گرفته است .
ما نخست تدوین و تحول ، سپس ماهیت حقوقی و در وهله سوم منفعت علمی آن را مورد مطالعه قرار می دهیم .
الف - تدوین وتحول
کارهای مقدماتی تدوین اینکوترمز در سال 1920 در اولین کنگره اتاق تجارت بین المللی تهیه شد. در این کنگره کمیته ای تخصصی تشکیل شد که بزودی متخصصین کشورهای مختلف را گردهم آورد. تحت این شرایط کارهای بسیار ارزشمندی با استفاده از روش حقوق تطبیقی صورت پذیرفت. مع هذا اولین انتشار اصطلاحات تجاری تاسال 1929 به تعویق افتاد، این انتشار فقط حاوی شش اصطلاح همراه با تفسیر آن بود. کاری ناقص ولی آغازبسیار مفید و ارزشمندی بود.
بعدها با مطالعه بیشتر، در سال 1936 اولین انتشار رسمی اینکوترمز در(نه ) اصطلاح انجام شد. این اصطلاحات که معرف رایج ترین روشهای حمل کالا در زمان خود بود. عبارت بودنداز: egairrac ro thgierF،FIC،F dna C ،BOF،SAF،roF،wxE (krowxE) (3)yauQ xE pihs xE ،ot diaP اینکوترمز برای هریک از این اصطلاحات در دو قسمت متقابل تحت عنوان الف و ب تعهدات بایع وسپس تعهدات مشتری را جداگانه برشمرده است. بایع و مشتری با استفاده از آن حدود وظائف و مسئولیتهای خود رامشخص می کنند و با رجوع به آن از حدودوظائف و مسئولیتهای خود را مشخص می کنند و بارجوع به آن از حدود وظائف ومسئولیتهای خود آگاه می شوند. به این ترتیب ، به جای اینکه در قرارداد بیع وظائف و تعهدات متقابل طرفین در خصوص حمل کالا تشریح شود با استناد، به عنوان مثال ، به روش حمل RFG بایع می داند که وظیفه اوست ، که به هزینه خود، قرارداد حمل کالا به بندمقصد تعیین شده با شرایط متداول در سمر معمول و بانوعی کشتی دریائی که معمولا" برای حمل کالای موضوع قرارداد به کار می رود، منعقد نماید بنابراین دو خصیصه عمده برای اصطلاحات تجاری می شود بر شمرد.
1- در وهله اوی این روش شناخته شده و عمومی است و بااستناد به آن از چانه زدن طرفین قرارداد در آینده جلوگیری به عمل می آید و در تسریع مبادلات تجاری بین المللی که نیاز ضروری به آن است ، تاثیر فوق العاده ای دارد. انعقاد قرارداد با تلفن تلکس و فاکس یا هر نوع وسیله دیگر اگر قرار بر انشاء جزئیات تعهدات طرفین باشد، کاری بس مشکل و متضمن اتلاف وقت بسیار است .
2- نقش دومی که (اصطلاحات تجاری ) ایفاء می کند شناخت و هماهنگ کردن روشهای حمل بین الملی است که خود یکی از اهداف بالای دست اندرکاران حقوق تجارت بین المللی از آغاز قرن بیستم است. در مقدمه رسمی اینکوترمز سال 1953 این هدف به صراحت بیان شده است. به موجب این مقدمه هدف اینکوترمز تدوین مجموعه مقررات بین المللی برای تفسیر رایج ترین اصطلاحاتی که در تجارت خارجی بکار گرفته می شود است ، این قواعد برای دست اندرکاران تجاری تهیه شده است که مطمئن بودن قواعد بین المللی متحدالشکل را بر تردید ناشی از اختلافات تفاسیر اصطلاحات تجاری در کشورهای مختلف ترجیح می دهند) .
گفتیم که اولین انتشار رسمی اینکوترمز در سال 1936 بوده است ولی در سالهای 1967،1976،1980و1990 نیز اصلاحاتی در اینکوترمز به عمل آمده است که فقط مطالعه اینکوترمز سال 1990 را که اکنون قدرت اجرائی دارد مفید میدانیم .
ب - ماهیت حقوقی
اصولا" قواعدی که توسط نهادهای تجارتی بین المللی تنظیم می شود اختیاری است. اتاق تجارت بین المللی نیز که از کمیته های ملی کشورهای مختلف به وجود آمده است و طبق اساسنامه خود هیچ دولتی را به عنوان عضو نمی پذیرد، از این اصل استثناء نشده است. در اغلب مقرراتی که توسط اتاق تجارت بین المللی تنظیم شده است ، الزامی شدن آن به صورت شرط در مقدمه ذکر گردیده است .
خصیصه اختیاری بودن اینکوترمز سال 1953 در متن آن بشرح زیر آمده است. منظور را بصراحت در قرارداد خود شرط کنند- همین فرمول در اینکوترمز سال 1990 (شماره 22مقدمه ) تکرار شده است. بنابراین ارزش اینکوترمز به این لحاظ در حد توصیه اتاق تجارت بین المللی به تجار برای استفاده از آن تنزل پیدا می کند.
اختیاری بودن قواعد اینکوترمز مطابق با طبیعت آن است : اجرای اصطلاحات تجاری بین المللی لزوما" بای در مناطق مختلف ممکن باشد. این امکان وجود نخواهد داشت مگراینکه قواعد مذکور بتواند تا حدودی با عرف خاص محل تجارت هماهنگی و انطباق داشته باشد. اگر انتظار این قابلیت انطباق را از قواعدی داشته باشیم ، طبیعی است که این قواعد نمی تواند جنبه اجباری داشته باشد.بلکه متعاقدین باید حق تغییر بعضی از مواد آنرا داشته باشد. قواعد اینکوترمز به همین صورت تنظیم شده است و به طرفین اجازه داده شده است تا بعضی از شرایط آنرا براوضاع واحوال خاص معامله به طرفین اجازه داده شده است تا بضعی از شرایط آنرا بر اوضاع و احوال خاص معامله خود انطباق دهند. در این صورت آن ماده یا مواد از قراردادکه با قواعد اینکوترمز معارض باشد به مورداجراء گذاشته می شود و بر قواعد اینکوترمز در آن مورد حکومت دارد.
مشحصات فایل
عنوان:مدیریت ریسک و فناوری اطلاعات
قالب بندی:word
تعداد صفحات:15
محتویات
چکیده
مقدمه
مروری بر مفاهیم
ریسک و انواع آن
مدیریت ریسک
اهداف مدیریت ریسک و اهمیت آن
فواید و اهمیت مدیریت ریسک
ابزارهای مدیریت ریسک
حیطه مدیریت ریسک
مدیریت ریسک درفناوری اطلاعات
چرخه عمر ایجاد و توسعه سیستم(SDLC)
مراحل مدیریت ریسک
مدیریت ریسک و چرخه ایجاد سیستم
نقشهای کلیدی و عوامل موفقیت در فرایند مدیریت ریسک
عوامل موفقیت مدیریت ریسک
نتیجه گیری
چکیده
عصر نوین فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی ، محیط اطرافمان را تبدیل به محیطی پر از چالش نموده است . در این حیطه، هر روزه شاهد ورود فناوریهای جدید هستیم ولذا با قابلیت ها و هم چالشهای جدیدی دست و پنجه نرم می کنیم.
فناوری اطلاعات وسیستم های اطلاعاتی در تمام بخشهای زندگی بشر ریشه دوانیده اند و اگرچه به تسهیل زندگی وارتباطات بشر کمک می کنند ،اما مانند هر تکنولوژی نوظهور دیگر با خود ، خطراتی را نیز به همراه می آورند. به عنوان مثال ، سازمانی که برای افزایش اثربخشی و کارایی خود در ارتباطات ، از شبکه های مخابراتی و اینترنت کمک می گیرد ، بایستی ریسک ناشی از دسترسی افراد غیر مجاز یا رقبا به اطلاعات سازمان را پذیرفته و یا آنرا مدیریت کند.
با توجه به نکات ذکر شده ، در تصمیم گیری برای پیاده سازی سیستم های اطلاعاتی و بهره گیری از مزایای فناوری اطلاعات ، مانند هر نوع تصمیم گیری دیگر در زندگی ، باید به بررسی خطرات احتمالی آن پرداخته و با مدیریت ریسکهای موجود ، اثربخشی سیستم را ارتقاء بخشید.
در این مقاله ، پس از معرفی مدیریت ریسک ، ابزارهای آن ، انواع ریسکها و روشهای ارتقاء و پیاده سازی سیستم های اطلاعاتی ، به معرفی نحوه به کارگیری فرایند مدیریت ریسک در فناوری اطلاعات و هر یک از مراحل پیاده سازی سیستم های اطلاعاتی به روش SDLC ،که یکی از جامع ترین و کاملترین روشهای ایجاد سیستم است ، پرداخته می شود. درنهایت هم ،اقدام به معرفی نقشهای کلیدی و برخی از عوامل موفقیت در فرایند مدیریت ریسک ، شده است.
واژگان کلیدی:مدیریت ریسک- فناوری اطلاعات- سیستم های اطلاعاتی- چرخه عمر ایجاد و توسعه سیستم
مقدمه
امروزه سازمانها و سیستم های آنها در محیطی پر از چالش و تحول قرار گرفته اند لذا لازمه بقاء و ادامه زیست سازمان در چنین محیطی ، همگامی با تحولات محیط و پاسخ درست و به موقع به آنهاست.
پاسخگویی درست مستلزم تصمیم گیری درست است ، که همت همه جانبه مدیران و دست اندکاران هر برنامه و تصمیم را می طلبد. واضح است که در تمام شرایط تصمیم گیری ، کلیه جوانب کار و تصمیم، مشخص نیست و بنابراین، از جمله مواردی که در حین تصمیم گیری الزاما باید مورد توجه قرار گیرد؛ خطرات احتمالی و یا قطعی موجود است که می تواند بر نتایج تصمیم اخذ شده ، تاثیر گذارد و این همان حوزه مورد بحث در مدیریت ریسک است.
در دنیای دیجیتالی امروز و عصر ارتباطات، به کارگیری فناوریهای نوین مانند IT و سیستم های اطلاعاتی ، لازمه پاسخگویی مناسب به تحولات کنونی محیط است. چرا که فناوری اطلاعات ، به نحو فزاینده ای بر چگونگی عملکرد و نحوه کارایی سازمانها، اعم از خصوصی و دولتی ، تاثیر گذاشته است.
تصمیم گیری در حوزه پروژه ها و سیستم های مبتنی بر فناوری اطلاعات نیز عاری از احتمال و ریسک نیست و لذا بایستی قوانین و رویه های مدیریت ریسک در این حوزه نیز در نظر گرفته شود و تصمیمات مربوطه را پشتیبانی کند. در هر سازمانی که برای تحقق بخشیدن به ماموریت و رسالت خویش از سیستم های خودکار فن اوری اطلاعات استفاده می کند، مدیریت ریسک در حمایت از منابع اطلاعاتی سازمان نقشی حیاتی بازی می کند. در واقع فرایند مدیریت ریسک باید به عنوان جزئی از یک برنامه قوی امنیت اطلاعاتی سازمان در نظر گرفته شود چرا که برای پشتیبانی از سازمان و ماموریت آن در محیط پویای امروزی ، اعمال مدیریت ریسک ، امری بسیار ضروری است.
1-مروری بر مفاهیم
از جمله مفاهیمی که در این مقاله به آنها پرداخته خواهد شد ، می توان به ریسک ، مدیریت ریسک و چرخه ایجاد سیستم اشاره نمود که در زیربه بررسی مفاهیم و تعاریف ارائه شده در کتب و منابع مختلف پرداخته می شود.
1-1 ریسک و انواع آن
1-1-1تعریف ریسک
برای واژه ریسک در منابع مختلف ، تعاریفی گوناگون ارائه شده است، که البته همگی در بر گیرنده مفهومی واحد هستند. در زیر به برخی از این تعاریف اشاره می شود:
" ریسک عبارت است از انحراف در پیشامدهایی که می توانند در طول یک دوره مشخص ،در یک موقعیت معین اتفاق بیافتند". [1]
این تعریف به این معناست که ؛ چنانچه تنها یک پیشامد ممکن باشد ، انحراف و ریسک صفر است و به عبارت دیگر در این صورت احتمالی وجود ندارد و آینده کاملا قابل پیش بینی است.
در جایی دیگر ریسک به صورت زیر تعریف شده است:
ریسک عبارت است از هر چیزی که مانع از رسیدن سازمان به اهدافش باشد و یا توان سازمان را در این راه بکاهد که ممکن است به یکی از صور زیر باشد:
تعریف دیگری از ریسک به صورت زیر بیان شده است:
ریسک در معنای عام عبارت است از تاثیر منفی ناشی از یک آسیب پذیری با در نظر گرفتن ”احتمال“ وقوع و ”اثر“ آن در فرایندهای یک سیستم.
برای محاسبه" احتمال" یک رویداد ،(مثلا در یک سیستم فناوری اطلاعات) ، آسیب پذیری های موجود و بالقوه سیستم و کنترلهای اعمال شده در سیستم مورد تحلیل و ارزیابی قرار می گیرند. همچنین "اثر" ، اشاره به میزان بزرگی خسارت و ضرروارده دارد که بسته به حساسیت ، دقت و اهمیت اجزاء سیستم و داده ها می باشد.[2]
و در نهایت تعبیری کلی از ریسک اینگونه عنوان شده است:
"امکان وقوع یک خسارت و زیان اعم از مالی و غیر مالی در نتیجه انجام یک کار. "
2-1-1انواع ریسک
سه نوع کلی از ریسک موجود در ایجاد و مدیریت یک سیستم عبارتند از:
ریسک ذاتی ، ریسک باقیمانده و ریسک قابل قبول.[4]
ریسک ذاتی: سطحی از ریسک است که در پیاده سازی سیستم مورد نظر به صورت بالقوه وجود دارد و باید برای کاهش آن چاره ای اندیشید.
ریسک باقیمانده: سطحی از ریسک است که علی رغم ایجاد عوامل کنترلی و سعی در کاهش ریسک هنوز وجود دارد .
ریسک قابل قبول: سطحی از ریسک باقیمانده است که اگر چه وجود دارد، اما مانعی جدی بر سر راه رسیدن به اهداف و یا ماموریت های سازمان ایجاد نمی کند .
در طبقه بندی دیگری ریسک به سه سطح پائین، متوسط و بالا تقسیم شده است .
و در کتاب"مدیریت ریسک"، ریسک در دو نوع اصلی ارائه شده است :
در دسته بندی دیگر ریسک به سه نوع تقسیم می شود :
مشخصات فایل
عنوان:تاریخچه مدیریت دانش
قالب بندی:word
تعداد صفحات:23
محتویات
تاریخچه مدیریت دانش
اهمیت دانش
مفهوم دانش
داده ها
اطلاعات
فراداده (علم )
دانش
فهم (ادراک )
انواع دانش
دانش آشکار (صریح)
دانش ضمنی
تعاریف مختلفی مدیریت دانش
مزایای مدیریت دانش
اهداف مدیریت دانش
فنون فراهم آوردن دانش
مخازن دانش
مدل عمومی دانش در سازمان
نقشه های دانش
کاربری نقشه های دانش
انواع نقشه های دانش
برنامه ریزی راهبردی
دانشی هر حوزه
کارکنان دانش محور
مدیریت روابط کارکنان دانش مدار
آموزش کارکنان دانش مدار
ابز ارهای لازم برای مدیریت دانش
گروه افزار
سیستم های خبره
سیستم های هوشمند
پایگاه داده حرفه ای
شبیه سازی
ابزارهای تجسم / مجسم سازی
معیارهای آمادگی مدیریت دانش
روش شناساسی های مدیریت دانش
تاریخچه مدیریت دانش:
تعداد زیادی از تئوریسین های مدیریت دانش تکامل بحث مدیریت را به عهده داشتند و توزیع نمود ه اند که در میان آنان برجستگانی همچون پیتر درلکه، پاول استرلوس و پیتر سنگه از آمریکا را می توان نام برد. درلکه و استر لوس من بیشتر در زمینه اهمیت ارتقا اطلاعات و دانش ساده به عنوان منابع سازمانی ، و آقای سنگه با تمرکز بر روی سازمان های یاد گیرنده ابعاد فرهنگی مدیریت دانش را بوجود آورده اند.
آقای اورت راجرز در دانشگاه استانفورد با نفوذ دربحث نوآوری و نیز آقای توماس آلن در دانشگاه MIT در خصوص انتقال اطلاعات و فناوری، 1970 به انجام رسانید که , تحقیقات زیادی را طی سال های 1971 کمک بزرگی را در جهت درک و فهم اینکه مدیریت دانش چیست؟ دانش چگونه تولید می شود؟ چگونه استفاده می شود؟ و به چه طریقی در سازمان ها نفوذ می کند؟ و... را ارائه می دهد.(اورت راجرز)
در اواسط سال 1980 اهمیت دانش به عنوان دارایی رقابت در بین سازمانها مشهور گردید . در سال 1980 توسعه سیستم های مدیریت دانش بوجود آمدند که با استفاده کارهای انجام شده در زمینه هوش مصنوعی و سیستم های هوشمند باعث شدند تا مفاهیم تازه ای به عنوان دانش اکتسابی مهندسی دانش، سیستم های برپایه دانش و هستی شناسی بر پایه کامپیوتر به جهان عرضه شود.
اخیرا واژه مدیریت دانش در فرهنگ لغات جای گرفته است. در سال 1989 برای آماده سازی مدیریت دانش بر پایه فناوری کنسرسیومی از سازمانها در آمریکا کار خود را آغاز نمود تا پیشگامی خود را برای منظور نمودن مدیریت دانش به عنوان سرمایه در سازمان ها اعلان نماید. در سال 1991 و برای اولین بار مطالبی درباره مدیریت دانش در مراکز انتشاراتی مشهور به چاپ رسید . شاید بتوان گفت که وسیع ترین کار تحقیقاتی در زمینه مدیریت دانش تا امروز در سال 1995 توسط آقایان کوجیه و نافوکا ، هیروتاکاتاکی شی در سازمان خلق دانش بنام چگونه شرکت های ژاپنی نوآوری و پویایی را به وجود می آورند ؟ صورت پذیرفته است.
اهمیت دانش:
عصر حاضر، عصر تغییر و تحول سریع دانش است. هر پنج سال و نیم حجم دانش دو برابر میشود، در حالی که عمر متوسط آن کمتر از چهار سال است. در چنین شرایطی دانش به عنوان یک دارایی و منبع ارزشمند استراتژیک مطرح میشود که نیازمند مدیریت است. با توجه به شرایط فوق اگر رقابت شدید موجود در بازارهای جهان را نیز اضافه نماییم، اهمیت دانشهای سازمان به عنوان یک مزیت رقابتی در اقتصاد دانش محور کنونی دو چندان میشود. . هرچه حجم و پیچیدگی عملیات سازمانی وسیعتر گردد، اهمیت دانش بیشتر و نیاز به اداره شدن در سطح وسیعتری را پیدا میکند.
امروزه سازمانها سخت تلاش میکنند تا بهعنوان پیشگامان مهارتهای مدیریت دانش شناخته شوند و از این طریق مزد تلاش و کوشش خود را بگیرند. این مهم از طریق کاربرد دانش برای مقاصد نوآوری امکانپذیر است. امروزه در سازمانهای پیشرو دانش به عنوان یک عنصر توانمندساز شناخته میشود که میتواند سازمان را آن چنان متحول کند که قادر باشد قابلیتهای شگرفی را از دیدگاه بهرهوری و کارایی ارائه دهد.
مفهوم دانش :
قبل از توضیح دانش لازم است که بین “داده ” و اطلاعات که القا کننده مفهوم دانش هستند تفاوت قائل شویم :
1- داده ها :
داده ها جنبه هایی از واقعیت های عینی و مجرد درباره پدیده ها هستند. داده ها تصاویر کمی و کیفی از جنبه های پدیده ها است و آنها را نمی توان به تنهایی مربوط به حوزه خاص تصمیم سازی هدف دار دانست زیرا آنها را باید با واحدهای مختلف سازمانی به سامانه فناوری ذخیره (پایگاه داده ها ) تزریق کرد. داده ها فاقد معنی قابل استفاده بوده و تنها بخشی از واقعیت را نشان می دهند داده ها فاقد طبقه بندی ،هدف و پیام ویژه ای هستند.
2- اطلاعات :
اطلاعات در واقع همان داده های پردازش شده اند که هدفدار و مربوط شده اند و حاوی نوعی معنا و پیام می باشند ماهیت اطلاعات قابل انتقال در شبکه ارسال و مبادله، بیش از آنکه به فرستنده مربوط باشد، با گیرنده و دریافت کننده آن تعیین می شود و اگر معنی اطلاعات را دقیقتر و سختگیرانه تر روشن کنیم باید بگوییم «تنها گیرنده می تواند مشخص کند که دریافتی های او واقعاً اطلاعات بوده و او را تحت تأثیر قرار داده است
معیارهای سنجش کمی مدیریت اطلاعات به تعداد مبادلات، معاملات و ارتباطات آن بستگی دارد در حالیکه معیارهای سنجش کیفیت آن به میزان اطلاع رسانی، میزان قابل استفاده بودن اطلاعات و به هنگام بودن آن وابسته است.
3- فراداده (علم ) :داده هایی دربارة اطلاعات هستند. فراداده شامل خلاصه های توصیفی و طبقه بندی های پیشرفته ای از داده و اطلاعات می باشد. یعنی فراداده، شناخت حوزه یا زمینه ای است که اطلاعات در آن حوزه یا زمینه به کار گرفته می شود.
4- دانش :
دانش،اطلاعاتی سازمانی یافته، تلفیقی یا طبقه بندی شده محسوب می شود که جامعیت داشته و آگاهی یا فهم را افزایش می دهد .
دانش را می توان وسیعتر،عمیق تر و غنی تر از داده و اطلاعات دانست دانش از ذهن پویای انسان نشأت می گیرد که صاحب علم و تخصصی خاص هستند وقتی که اطلاعات تحلیل، پردازش و وارد متن می شود تبدیل به دانش می شود. دانش در برخورد با اطلاعات و موقعیت های جدید خود را پالایش و تصحیح می کند و در واقع دانش در تعامل با محیط رشد کرده و بهبود می یابد.
دانش در مرتبة بالاتری از علم قرار دارد و حاوی ان است.