اصولا کارهایی راکه برای احداث یک ساختمان صورت میگیرد بسیار گسترده میباشد وبه علت محدود بودن زمان کارآموزی نمیتوان تمام کارهای انجام شده رادید و از نزدیک لمس کرد.در این مجموعه سعی شده است تاحدودی به بیان مراحل مختلف اجراازقبیل تخریب وآماده سازی زمین وتجهیزکارگاه وساخت و اجرای بتن وقالب بندی وآرماتوربندی واجرای سقف تیرچه بلوک پرداخته شود.
فصل دوم
تخریب:
زمین احداث این منزل مسکونی یک زمین صاف وهموارشده نبود بلکه یک ساختمان فرسوده وکلنگی بود که باید تخریب میشد.
تخریب این ساختمان در دومرحله صورت گرفت که ابتدا سقف ان توسط کارگران تخریب شداما دیوارها وکف ان توسط لودرتخریب گردید وپس ازآن اقدام به خروج همه نخاله ها از محل کارگاه شد.
قبل از این مرحله اقدام به بریدن همه تیراهنهای سقف توسط هوا برش شد و همه درب وپنجره ها و تمام کابینتها وشیرآلات ولوله های آب از محل کارگاه خارج شد. دو حلقه چاه نیزدرمحل وجود داشت که با شفته آهک وقلوه سنگ پر شد.
رعایت اصول ایمنی در تخریب:
قبل از هر چیز باید روش تخریب مشخص شود و کار برای عوامل اجرایی شرح داده شود. تخریب در معابر عمومی باید درمحوطه ای محصور با نرده های حفاظتی به ارتفاع دو متری انجام شود. کلیه کارگران میبایست مجهزبه کلاه ایمنی باشند ودر ساعات غیر کاری به هیچ عنوان نباید اقدام به برداشتن حصار کرد.
تمامی راههای عبورومرور افراد غیر مسؤل به کارگاه باید مسدود شود. به هیچ عنوان نباید مسیر ریزش آوار به عنوان مسیراصلی انتخاب شود ودر هنگام عملیات تخریب از اب برای ته نشین کردن غبار در محیط جلو گیری شود.
البته در اجرای اصول ایمنی درعملیات تخریب این پروژه ازحصار و نرده به علت خلوت بودن محیط استفاده نشد اما برای ایمنی و اطمینان بیشترراههای ورودی به صورت موقت مسدود شد وهمچنین از آب پاشی برای کم کردن گرد وخاک استفاده شد.
فصل سوم
تجهیز کارگاه:
برای تجهیز کارگاه باید مصالح وابزار مورد نیازبه کارگاه آورده شود. مصالحی مانند سیمان که به دو صورت فله وپاکتی موجود میباشددر کارگاه میبایست به نحوی درست انبار شود که البته در این پروژه بیشتر از سیمان پاکتی استفاده شد.
روش نگهداری ازسیمان در قسمت بعد توضیح داده خواهد شد.برای جلوگیری از شلوغ شدن کارگاه معمولا موارد مصرف شن وماسه ازقبل پیش بینی میشد وبه صورت روزانه به گارگاه منتقل میشد.
انبارکردن سیمان:
درموقع انبار کردن سیمان باید دقت شود که رطوبت هوا وزمین باعث فاسد شدن سیمان نشود.در این پروژه برای انبار کردن پاکتهای سیمان ابتدا تمامی پاکتها برروی قطعات تخته که بازمین حدود ده سانتیمتر فاصله داشت قرار داده شد وکیسه ها در ردیفهای ده تایی روی هم چیده شد.
علت این کار این است که اگربیش ازده کیسه را روی هم قرار دهیم کیسه های زیرین دراثر فشار زیاد سخت شده ودرصورت نگهداری دراز مدت غیر قابل مصرف خواهند شد واستفاده ازانها منوط به آزمایش سیمان خواهد بود. چنانچه سیمانهای سخت شده به راحتی با دست پودرشوند قابل مصرف در قطعات بتنی میباشند درغیر اینصورت سیمان فاسد شده وبرای اطمینان بیشتراز فاسد شدن ان از آزمایشهایی استفاده میکنند.
بتنی که باسیمان فاسد شده ساخته میشود باربر نبوده و نمیتوان از ان در قطعات اصلی ساختمان مانند تیرهاو ستونها وسقف استفاده کرد.چنانچه این سیمانها کاملا فاسد نشده باشند میتوان ازانها به عنوان ملات برای فرش موزاییک ویا اجرای بتن مگر استفاده نمود.
اگر بخواهیم سیمان را برای مدت طولانی انبار کنیم باید تا انجا که امکان داردبا دیوارهای خارجی انبارفاصله داشته باشد.
البته چون در این پروژه از سیمان پاکتی استفاده شد برای نگهداری پاکتها درفضای بازپس از اینکه انها را بر روی چوبهای تراورس قرار دادند روی انهارا با ورقه های پلاستیکی پوشانیدند تا از نفوظ رطوبت به انها جلوگیری شود.
اگرسیمان به طرزصحیح انبارشود حتی تا یک سال بعد نیزقابل استفاده خواهد بود البته فقط ممکن است زمان گیرش آن قدری به تاخیر بیافتد ولی درمقاومت 28 روزه ان تاثیری نخواهد داشت.
پیاده کردن نقشه:
پس از بازدید از محل اولین قدم در ساخت یک ساختمان پیاده کردن نقشه میباشد منظور از پیاده کردن نقشه انتقال نقشه ساختمان از روی کاغذ برروی زمین با ابعاداصلی است.بطوری که محل دقیق پی ها وستونها ودیوارها وزیرزمینهاوعرض پی ها روی زمین بخوبی مشخص باشد.
همزمان با ریشه کنی وبازدید ازمحل باید قسمتهای مختلف نقشه ساختمان مخصوصا نقشه پی کنی کاملا مورد مطالعه قرارگرفته بطوری که در هیچ قسمت نقطه ابهامی وجود نداشته باشد وبعدا اقدام به پیاده کردن نقشه بشود.
باید سعی شود حتما در موقع پیاده کردن نقشه از نقشه پی کنی استفاده شود. در انجام پیاده کردن نقشه این ساختمان که پروژه من بود با توجه به کوچک بودن ساختمان از متر وریسمان استفاده شد.
ابتدا محل کلی ساختمان روی زمین مشخص شدو بعد با کشیدن ریسمان در یکی ازامتدادهای تعیین شده وریختن گچ یکی ازخطوط اصلی ساختمان تعیین شد .بعد از ان خط دیگر ساختمان را که عمود بر خط اول میباشد رسم شد. در اصطلاح بنایی استفاده از این روش را 3-4-5- میگویند. درصورت قناس بودن زمین ممکن است دوخط کناری نقشه برهم عمود نباشند
در این صورت یکی از خطوط میانی نقشه را که حتما بر خط اول عمود است انتخاب ورسم مینماییم. ممکن است برای عمود کردن خطوط از گونیای بنایی استفاده شود دراین صورت دقت کار کار کمتر میشود. در موقع پیاده کردن نقشه برای جلوگیری از جمع شدن خطاهها بهتر است اندازه ها را همیشه از یک نقطه اصلی که آن را مبداء می نامیم شروع وروی زمین منتقل می نماییم . بعد از اتمام کار پیاده کردن نقشه باید حتما مجددا اندازه گذاری های نقشه پیاده شده را کنترل نماییم.
علت این کار این است که حتی المقدوراز وقوع اشتباهات احتمالی جلوگیری شود. برای اینکه مطمئن شویم زوا یای بدست آمده اطاق ها قائمه می باشد باید دوقطر هراتاق را اندازه گیری کنیم چنانچه مساوی بودند آن اتاق گونیا است .
به این کار اصطلاحا چپ وراست می گویند.البته چنانچه در این مرحله اطاقها3 الی 4سانتیمترنا گونیا باشد اشکالی ندارد زیرا با توجه به اینکه پی ها همیشه قدری پهن ترازدیوارهای روی آن می باشد لذا در موقع چید ن دیوار می توان ناگونیایی ها را برطرف نمود. بطور کلی باید همیشه توجه داشت که پیاده کردن نقشه یکی از حساسترین ومهمترین قسمت اجرای یک طرح بوده وکوچکترین اشتباه درآن موجب خسارتهای فراوان می شود .
پی کنی :
اصولا پی کنی به دو دلیل انجام می شود .1-دسترسی به زمین بکروبرای محافظت ازپی ساختمان . با توجه به اینکه کلیه بار ساختمان به وسیله دیوارها یاستونها به زمین منتقل می شود در نتیجه ساختمان باید روی زمینی که قابل اعتماد بوده و قابلیت تحمل
بار ساختمان داشته باشد بنا گردد. برای برای دسترسی به چنین زمینی ناچار به ایجاد پی برای ساختمان می باشیم . برای محافظت پایه ساختمان وجلوگیری از تاثیر عوامل جوی در پایه ساختمان باید پی سازی کنیم در این صورت حتما در بهترین زمینها باید حداقل پی هایی به عمق 40تا50 سانتیمترحفر کنیم.
طول وعرض وعمق پی ها کاملا بستگی به وزن ساختمان وقدرت تحمل خاک محل ساختمان دارد.
در ساختمانهای بزرگ قبل از شروع کاربوسیله ازمایشهای مکانیک خاک قدرت مجاز تحملی زمین را تعیین نموده وازروی ان مهندس محاسب ابعاد پی را تعیین میکند. ولی در ساختمانهای کوچک که ازمایشات مکانیک خاک در دسترس نیست باید از مقاومت زمین در مقابل بار ساختمان مطمئن شویم.
اغلب مواقع قدرت مجازتحملی زمین برای ساختمانهای کوچک با مشاهده خاک پی ودیدن طبقات ان وطرز قرار گرفتن دانه ها به روی همدیگرو با ضربه زدن بوسیله کلنگ به محل پی قابل تشخیص است.
البته قبل از ان باید مهندس محاسب وزن ساختمان و میزان باری که ازطرف ساختمان به زمین وارد میشود اگاه باشد.
باید متذکر شد که نوع پی استفاده شده در این ساختمان پی نواری میباشد. با توجه به تشخیص مهندس محاسب ساختمان وبررسی نوع خاک محل حداقل عمق پی در این پروژه 50 سانتیمتردر نظر گرفته واجرا شد.
البته باید در نظر داشت که اگر در این عمق به زمین بکرنرسیدیم باید عمق پی را تا زمین بکر ادامه داده ویااز روشهایی دیگراز جمله شمع کوبی ویا تسطیع اقدام به اصلاح مقاومت زمین کرد
کرسی چینی:
معمولا در طبقه همکف ساختمانها سطح اتاقها را چند سانتیمتراز کف حیاط یا کوچه بلندتر میسازند که به این اختلاف ارتفاع کرسی چینی . معمولا کرسی چینی به سرعت انجام میشود.هدف از ساخت کرسی در ساختمان این است که درابتدااز قدیم بشر تمایل بیشتر داشت قدری بلندتر از کف زمین سکونت کند وبدین ترتیب احساس امنیت بیشتری میکرد درثانی ارتفاع طبقه همکف با سطح زمین مانع ورود برف وباران وغیره به داخل اطاقها میگردد.وسوم اینکه چون اغلب زمینهایی که ما برای ساختمان انتخاب میکنیم کاملا
مسطح نبوده ودارای شیب میباشند واز طرفی اتاقها وسالنهای ساختمان باید کاملا در یک سطح ساخته شوند لذا برای مسطح کردن اطاقها قسمتهای پایین را
1- آماده سازی محوطه
بعد از شناسایی کامل زمین نوبت به آماده سازی محوطه می رسد . منظور از محوطه سازی تسطیح و آماده سازی محوطه های ساختمان های پروژه , ایجاد شبکه های ارتباطی اطراف محوطه و پیاده روسازی بعد از اتمام ساختن ساختمان ها , ایجاد فضای سبز و ... می باشد .
آماده سازی اولیه شامل :
1) ایجاد نقاط نشانه ( بنچ مارک ) :
برای اجرای ساختمان ( بخصوص اگر حجم انبوهی از ساختمانها در یک محوطه مشخص مطرح باشد ) باید قبلا یک سری نقاط روی زمین مشخص کرد . این نقاط باید طوری انتخاب شوند که اولا نسبت به هم دید داشته باشند ثانیا فواصل آنها به گونه ای باشد که پیاده کردن نقاط بعدی ( بنچ مارک های موقتی ) به سهولت انجام شود .
2 ) پر کردن چاهها و قنوات مزاحم متروکه :
چنان چه در محوطه و محل تاسیسات چاههای قدیمی فاضلاب یا قناتهای متروکه که پر کردن آنها ضروری است وجود داشته باشد , باید این کار با مصالح مناسب نظیر خاک , شفته و یا سنگ لاشه انجام شود در صورتی که پر کردن چاه مقرون به صرفه نباشد و یا در مورد چاههای عمیق , به شرط آنکه خاک اطراف چاه دارای مقاومت بالایی باشد ( ریزشی نباشد ) می توان به طوقه چینی و مسدود کردن آن اقدام کرد .
3 ) تخریب ساختمانها و بناهای قدیمی :
شامل تهیه صورت مجالس ( طبقات , نوع مصالح , نوع اجزاء حجم عملیات تخریب ) و پیش بینی حجم موارد ایمنی از جمله حصار کشی , شمع کوبی , قطع انشعابات برق و گاز و آب , خارج کردن مصالح تیز و برنده و مصالح با ارزش یا قابل استفاده است .
4 ) دفع گیاهان و قطع درختان :
طراحی محوطه باید طوری باشد که به تاسیسات و ساختمانهای مجاور پروژه صدمه ای وارد نیاید و درختان زیبا و چندین ساله محفوظ مانده و حتی الا مکان قطع نشوند .
5 ) زهکشی :
مجموعه عملیاتی که در آن آب های زیر زمینی و سطحی جمع آوری شده و به بیرون از محوطه هدایت می شوند زهکشی گفته می شود . به عبارت دیگر زهکشی تخلیه آب از محوطه به صورت احداث نهرها , آبروهای باز و بسته , لوله گذاری سطحی و زیر زمینی و... است .
6 ) تسطیح محوطه :
که منظور از آن رفع پستی بلندی و ناهمواری های موجود در محوطه تا رسیدن به تراز موردنظر برای شروع کارهای ساختمانی است . در ابتدای کار ابتدا خاک های نباتی برداشته شده ( دکوپاژ ) و در صورت لزوم در محلهایی برای مصارف بعدی از جمله ایجاد فضای سبز ذخیره و نگهداری می شوند .
تسطیح زمین توسط گریدر و لودر انجام شده و خاکهای اضافی ناشی از نقاط بلند در محلهای گود و نظایر این ریخته می شوند . در غیر این صورت خاکها به خارج از محوطه حمل می شوند .
7 ) خاکریزی :
بسته به نوع استفاده و عملکرد خاک ریزی به دو بخش خاک ریز باربر و خاکریز پرکننده تقسیم می شود . گرچه عملیات خاکریزی بیشتر در پروژه های راه سازی اهمیت دارد و ابعاد گوناگون آن در علم راه سازی مطرح می شود ولی در عملیات ساختمان سازی نوع خاصی از خاک ریزی باربر مطرح می شود که منظور از آن خاکریزی است که بارهای استاتیکی وارده از شالوده و کف ساختمان و نیز بارهای دینامیکی حاصل از ماشین آلات و تاسیسات را تحمل کند . این خاک ریز باید در دوران بهره برداری از ساختمان بارهای وارده را به بستر خود منتقل کند .
نوع دیگری از خاک ریزی مرتبط با عملیات ساخت بناها وجود دارد که با نام خاک ریزی پرکننده شناخته می شود که برای پر کردن اطراف پی ساختمانها , دیوارهای حایل و ... استفاده می شود .
2- گود برداری و پی کنی :
گود برداری قسمتی است از عملیات خاکی , که شامل کندن و حفر زمین از سطح طبیعی آن به عمق نسبتا زیاد ( معمولا بیش از دو متر ) می باشد . گرچه کندن و حفر محل پی ها اگر به طور جداگانه انجام شود ولی با توجه به این که امروزه اکثر عملیات گود برداری و پی با هم انجام می شود پی کنی را نیز نوعی گود برداری تلقی کرده و لذا هر دو مورد , تواما تحت عنوان گود برداری در اینجا مورد بحث قرار می گیرد . گاهی پی کنی ( و حتی گود برداری ) با وسایل ساده و دست صورت می گیرد ولی امروزه اکثر عملیات خاکی منجمله گود برداری و پی کنی را مخصوصا اگر حجم عملیات زیاد باشد با کمک ماشین آلات مناسب نظیر بولدوزر ها و لودرها و بیل های مکانیکی انجام می دهند .
3- روشهای گود برداری و پی کنی :
گود برداری در زمینهای مختلف به میزان مقاومت , دانه بندی و مقدار رطوبت زمین و همچنین عمق گود برداری بستگی دارد .
گود برداری در زمین های خاکی ( مخلوط ) :
زمین های مخلوط زمین هایی هستند که ذرات و دانه های متشکله آنها کاملا به هم چسبیده و محکم شده باشند و در ضمن در منحنی دانه بندی خود طیف گسترده ذرات مختلف خاک را پوشش دهد .گود برداری و پی کنی در این زمین ها نسبتا راحت و گاهی حتی بدون نیاز به نگهداری دیوارهای حایل و ... انجام می گیرد که می توان تا عمق نسبتا زیادی زمین را حفر کرده و گود برداری کرد .عمق پی در این زمین ها معمولا 80 تا 120 سانتی متر در نظر می گیرند .
باید توجه داشت که برای جلوگیری از خطر یخ زدن و یا عوامل دیگر ی نظیر آبرفتی سطحی در زمینهای کاملا مقاوم و محکم نیز لازم است که پی را حداقل به اندازه 50 الی 80 سانتی متر داخل زمین قرار داد . ابعاد گود برداری و پی کنی را باید به اندازه کافی بزرگتر از ابعاد واقعی تعیین شده روی نقشه در نظر گرفت تا امکان اجرای عملیات بعدی نظیر قالب بندی و یا دیوار چینی و عایق کاری به راحتی وجود داشته باشد . مثلا در مورد پی های بتنی محل پی را 15 تا 25 سانتی متر از هر طرف بزرگتر حفر می کنند تا امکان قالب بندی و باز کردن قالب ها پس از بتن ریزی میسر باشد .
4- پیاده کردن نقشه :
برای این منظور باید دو مشخصه < بر > و< کف > مشخص باشد مقصود از < بر > امتداد معینی از نظر محور یک خیابان , امتداد کانال آب و یا امتداد شمال جنوب مغناطیسی است که قبلا در روی نقشه معین و مشخص و زاویه یکی از امتدادها ی نقشه پلان نسبت به آن معلوم شده است , می باشد . در شهرها معمولا امتداد محور خیابان و یا کوچه مجاور محل اجرای ساختمان را به عنوان امتداد معین ( بر ) تعیین و در نظر می گیرند . در پروژه های بزرگ و یا خارج از شهرها که امتداد مشخصی نظیر محور یک خیابان در دسترس نیست ممکن است امتدادهای مشخص دیگر و در صورت لزوم امتداد شمال و جنوب مغناطیسی را به عنوان ( بر ) در نظر بگیرند . با مشخص بودن بر پیاده کردن امتداد یکی از اضلاع ساختمان که نسبت به آن مشخص شده است و در نتیجه پیاده کردن سایر امتدادها و به طور کلی پلان ساختمان امکان پذیر خواهد بود .
در صورتی که ساختمان کوچک بوده و امتداد معین در نظر گرفته شده به محل اجرای ساختمان نزدیک باشد پیاده کردن نقشه با وسایلی نظیر متر , گونیا , شمشه و تراز نسبتا راحت و امکان پذیر است . ولی پیاده کردن ساختمانهای بزرگ و مهم مخصوصا موقعی که امتداد معین در نظر گرفته شده نزدیک محل ساختمان نباشد ؛ امکان پیاده کردن نقشه با وسایل ساده و اولیه فوق الذکر با دقت کافی وجود ندارد و لزوما باید از وسایل نقشه برداری نظیر تئودولیت و تراز یاب استفاده کرد .
مقصود از تعیین کف معین کردن ارتفاع نقاط مختلف پروژه از سطح معلوم و معینی است . این موضوع در کلیه ساختمانها اعم از ساختمانهای بزرگ و یا کوچک باید مشخص و در نظر گرفته شود .در ساختمانهای شهری نظیر منازل مسکونی معمولا بنچ مارکهای اصلی , سطح خیابان و یا کوچه مجاور به عنوان سطح اجرای پروژه در نظر می گیرند . در هر صورت در تمام مواقع مبنایی برای ارتفاعات و مقایسه باید در نظر گرفت تا امکان تعیین و سنجیدن ارتفاع قسمت ها و نقاط مختلف ساختمان نسبت به آن و نسبت به آن و نسبت به همدیگر میسر شود .
برای پیاده کردن نقشه ها و امتدادهای مختلف آن به خصوص قسمت هایی که در عمق قرار گرفته و ساخته خواهد شد , از سه پایه های نقطه گیری که از اتصال تخته هایی ساخته شده در گوشه های ساختمان و به فاصله حدود یک متر از محل پی کنی و گود برداری می کوبند و سپس با کوبیدن میخ هایی روی بازوهای سه پایه و استفاده از ریسمان و شاغول امتدادهای ساختمان را پیاده می کنند .
5- بتن مگر یا بتن تمیز :
در زیر فونداسیونها تا سطح خاک لایه بتن کم عیاری می ریزند که به آن بتن مگر می گویند که مقاومت زیادی از این بتن انتظار نمی رود چون به جای خاک عمل می کند عیار بسته به اهمیت ساختمان ممکن است 150 یا 200 و گاهی هم 250 هم بگیرند . ضخامت آن باز بسته به اهمیت ساختمان و بارگذاری آن ممکن است 10 , 15 یا 20 بیشتر از خود فونداسیون در نظر گرفته شود که در روی نقشه ها مشخص شده است . به علل زیر بتن مگر در زیر فونداسیونها لازم است .
6- پیاده کردن محورهای ساختمان روی بتن مگر :
بعد از گرفتن بتن مگر محورهای اصلی را باید بر روی آن منتقل نمود تا قالبها بر مبنای آن محورها گذاشته شود و آرماتورها بر مبنای آن محورها قرار بگیرند و آرماتورهای ریشه ستونها که در ساختمان اسکلت بتنی در فونداسیونها قرار می گیرند تا بعد آرماتورهای ستونها به آنها بسته شده و بتن ریزی می گردند تا اتصال ستون بتنی و فونداسیون عملی گردد . در ساختمانهای فلزی نیز به منظور صحت قرارگیری آکس صفحه در آکس فونداسیون از این محورها استفاده می شود . برای این منظور با طناب کشی در امتداد محورها در دو تابلوی مقابل هم و به وسیله آویزان کردن شاغول و یا بوسیله دوربین ابتدا و انتهای محور را با میخ چوبی و یا بر روی بتن مگر بوسیله ماژیک مشخص می کنیم و بعد طناب پنبه ای را به ارزانترین رنگ آغشته می کنیم و بعد دو کارگر یکی ابتدای طناب دیگری انتهای آن را ما بین این دو نقطه گرفته کاملا می کشند تا سفت قرار گیرد سپس با دو انگشت طناب را کشیده و رها می کنیم که حاصل آن خطی راست در امتداد آکس ساختمان است این عملیات را روی محورهای دیگر هم پیاده می کنیم با در دست داشتن این محورها اجرای مراحل بعدی امکان پذیر است .
7- استفاده از دیوارهای مانع :
چون ایجاد شیب مورد لزوم موجب کار اضافی برای حمل خاک بیشتر به خارج و انتقال مجدد آن بعد از ساختن دیوار مورد لزوم به پشت دیوار می باشد لذا برای جلوگیری از پرداخت هزینه بیشتر و عدم انجام کار اضافی در موقع گود برداری در زمینهای سست بعضی وقتها در صورت امکان اقدام به ایجاد دیوارهای مانع می نمایند که در اینجا از نوع چوبی می باشد .
8- پیاده کردن محل پی ها و شناژها و آرماتور گذاری :
بعد از این مرحله بر حسب اینکه پی از چه نوعی باشد مطابق با نقشه آرماتور چینی صورت می گیرد . آرماتور چینی در پی های منفرد به این صورت انجام می گیرد که تک تک پی ها از روی نقشه دقیقا مطالعه شده و طول آرماتور ها و شماره آرماتور ها دقیقا مشخص می شود ( تمامی آرماتورها در ساختمان های بتنی آجدار می باشد ) سپس بوسیله قیچی و آچار های مخصوص مطابق نقشه آرماتور ها را بریده و خم می کنند . برای پی های منفرد یک ردیف آرماتور به صورت شبکه ای در زیر فونداسیون قرار داده می شود که آرماتور های هر ردیف شبکه را به وسیله سیم مفتول ( نمره 4 یا 6) به آرماتور های ردیف دیگر شبکه متصل می شود . به دلیل اینکه مقاومت فشاری بتن خوب بوده و مقاومت کششی آن در حد مطلوب نمی باشد و با توجه به اینکه در پایین پی منفرد کشش اتفاق می افتد لذا شبکه آرماتور را در پایین قرار می دهیم . همچنین از شناژ هایی هم ، جهت اتصال فونداسیون های مجاور به هم استفاده می کنیم . علت اجرای شناژ این است که پی ها به هم متصل شده و در مقابل بارهای افقی مانند باد و زلزله ایمن شوند. باید توجه داشت که هر پی باید حداقل توسط دو شناژ عمود بر هم مهار شود. در صورتی که یکی از فونداسیون ها در محیط اطراف ساختمان قرار گیرد شناژی که برای اتصال این فونداسیون به فونداسیون دیگر که در محیط نیست به کار می رود قویتر از بقیه شناژ ها انتخاب می شود. این اقدام بدان علت است که چون ستون وارد بر این پی های محیطی به دلایل مع
پوزولان (به انگلیسی: Pozzolan) گونهای خاکستر آتشفشانی ریزدانهاست که در ساخت بتن کاربرد دارد.
پوزولانها عبارتند از مواد سیلیسی، یا سیلیسی-آلومینی که خود به تنهایی فاقد ارزش چسبانندگی بوده و یا دارای ارزش چسبانندگی کم هستند، اما به شکل بسیار ریز در مجاورت رطوبت طیواکنش شیمیایی با کلسیم هیدروکسید در دمای معمولی ترکیبهایی با خاصیت سیمانی به وجود میآورند.
واژه پوزولان از پوزولی (به ایتالیایی: Pozzuoli) منطقهای در ایتالیا[۱] گرفته شده که حدود ۲۰۰۰ سال پیش برای اولین بار پوزولان در آنجا پیدا شدهاست.
اگر چه بتن دارای پوزولان، نسبت به بتن با سیمان پرتلند آهسته تر به مقاومت اولیه میرسد، اما مقاومت نهایی (به انگلیسی: ultimate strength) آن، برابر یا بیشتر از مقاومت بتن با سیمان پرتلندمیباشد. شایان ذکر است با اختلاط بین سیمان و پوزولان نوعی سیمان آمیخته با عنوان سیمان پوزولانی تهیه میشود.
سوپر پوزولان
میکروسیلیس یک سوپر پوزولان است که در صورت کاربرد درست از آن تاثیر بسیار قابل توجهی در افزایش مقاومت و دوام سازهای بتنی دارد. میکروسیلیس در حرارت زایی بتن تا حد زیادی ناشی از همان مکانیزمهایی است که باعث افزایش دوام و مقاومت بتن میشود، در حقیقت خواص پرکنندگی و واکنش پوزولانی میکروسیلیس میتواند باعث کاهش میزان حرارت زایی بتن شود. حرارت زایی یک گرم میکروسیلیس بیشتر از یک گرم سیمان پرتلند معمولی است و در مواردی بیشتر از ۲ برابر آن خواهد بود. اما مقاومت زایی بالاتر میکروسیلیس (۲ تا حدود ۴ برابر سیمان)، امکان کاهش مقدار کل مواد سیمانی بتن جهت دستیابی به یک مقاومت مشخص را فراهم نموده و بدین شکل استفاده از میکروسیلیس میتواند باعث کاهش حرارت زایی بتن شود.
سیمان پوزولان
سیمان پوزولان یا طبیعی مادهٔ اصلی این سیمان خاکسترها و پوکههای آتش فشانی است که سیلیس آنها به علت زود سرد شدن به صورت پوک وغیر بلوری در آمده است. سیمان طبیعی از مخلوط کردن سیمان پرتلند با آهک شکفته با پوکههای معدنی به دست میآید. این سیمانها در شهر رم و مناطق ایتالیابه نام (پوزولان) و در شمال اروپا به نام (تراس) نامیده میشود.
با مخلوط کردن نسبت وزنی ۱ به ۴ این سیمان باموادمناسب بهترین مقاومت به دست میآید. این سیمان هنگام هیدراته شدن حرارت کمتری آزادمی کند؛ از این رو در بتن ریزیهای حجیم و جاهایی که بتن مورد هجوم سولفات هاست مصرف میشود. طبق استاندارد ملی ایران سیمانهای پوزولانی به دسته سیمان پرتلند پوزولانی و سیمان پرتلند پوزولانی ویژه طبقه بندی میشوند. در سیمان پرتلند پوزولانی، ماده پوزولانی حداقل ۵٪ و حداکثر ۱۵٪ وزنی سیمان را تشکیل میدهد و این سیمان با نشانه پ. پ. عرضه میگردد. در سیمان پرتلند پوزولانی ویژه، ماده پوزولانی حداقل ۱۵٪ و حداکثر ۴۰٪ سیمان را تشکیل داده و این سیمان با نشانه پ. پ. و. عرضه میگردد.
مزایا
مصرف مواد پوزولانی در بتن میتواند یک یا چند خاصیت مشروح زیر باشد:
انواع
پوزولانها بر دو نوعند:
۱-پوزولانهای طبیعی خام و یا تکلیس شده: خاکسترهای آتشفشانی
۲-پوزولانهای صنعتی: خاکستر بادی (به انگلیسی: fly ash)[۲]، دوده سیلیس، سربازه کورههای آهن گذاری، خاکستر پوسته برنج، رس کلسینه
منابع
چکیده:
پوزولان ها مواد سیلیسی و آلومینی هستند که در مجاورت آب در حرارت معمولی با آهک ترکیب شده و تشکیل مواد پایدار و نامحلول (ژل) داده و خاصیت سیمانی شدن دارند. اقدام جهت شناسایی خاصیت پوزولان ها در بتن و ملات سال هاست که به طور وسیعی در کشورهای مختلف آمریکایی، اروپایی و ایران صورت گرفته است به نحوی که به کارگیری این مواد به عنوان ماده جایگزین سیمن در بتن در آیین نامه ها آورده شده است. در این نوشتار به معرفی پوزولان ها از دیدگاه ASTM، حدود ترکیبات شیمیایی و طبقه بندی آن ها پرداخته شده است. همچنین معرفی مواد اصلی، چگونگی پیدایش و نیز بررسی مزایای استفاده از پوزولان ها صورت گرفته است. از جمله مزایای استفاده از پوزولانها، داشتن خصوصیات سیمانی و در نتیجه صرفه ی اقتصادی، بالابردن مقاومت در برابر حمله اسیدها و قلیایی سنگدانه ها و جلوگیری از ترک خوردن سطحی گسترده بتن، کاهش بتن ذیری، خاصیتی که در ارتباط با آب بند بودن سازه های نگهدارنده آب و همچنین در ارتباط با حملات شیمیایی مورد توجه می باشد. بررسی مکانیزم حمله سولفات ها و تاثیر پوزولان ها بر افزایش مقاومت بتن در برابر حمله سولفات ها، از طریق کاهش میزان C3A در سیمان که منجر به بالا بردن دوام بتن مورد تهاجم آب دریا می شود، صورت می گیرد.
مواد مکمل سیمان سازی
مقدمه
خاکستر پرندگان، تفاله های خرد شده کوره های بلند روی زمین، دود سیلیکا و پوزولان های طبیعی مانند متاکالین، سنگ رسی و خاک رسی سوزانده موادی هستند که – زمانی که با سیمان پُرتلند یا سیمان مخلوط استفاده می شدند – از طریق این مواد به عنوان مواد مکمل سیمان سازی (SCM'S) یا مواد مکمل سیمان سازی برای بهبود ویژگی های خاص مانند سیمان مانند کاهش فعل و انفعال زیان آور تراکم قلیایی استفاده می شوند.
از قدیم، خاکستر پرندگان، تفاله، دود سیلیکا و پوزولان های طبیعی مانند خاک رس و سنگ رسی سوزانده در بتون استفاده می شدند. امروزه، به خاطر دسترسی ساده به این مواد، تولیدکنندگان بتون می توانند دو یا چند تا از این مواد را برای بهینه سازی ویژگی های بتون به کار برند. ترکیبات با استفاده از این سه مواد سیمان سازی – که ترکیبات سه تایی نامیده می شوند متداول تر می شوند.
زغالسنگ، روباره کوره بلند، خاکستر سبوس برنج یا دوده سیلیس. به همین منظور کارهای کمی در خصوص تولید، بهینه سازی و مهندسی کردن مصالح پوزولانی که به طور خاص در طرح های اختلاط سیمان های پرتلند استفاده می شوند، انجام شده است. متاکائولین یک پیشرو در میان نسل جدید چنین مصالحی می باشد.
استفاده از دوده سیلیس و دیگر افزودنی های شیمیایی برای بتن هایی با مقاومت های طراحی بیش از MP50 و یا مواردی که شرایط بهره برداری، شرایط جوی و یا ملاحظات هزینه های طول عمر سازه، استفاده از بتن های توانمند (HPC) را دیکته می کند، متداول می باشد.
تولید HRM به عنوان جایگزینی برای دوده سیلیس می باشد. معادل بودن در افزایش مقاومت و خصوصیات مربوط به دوام به اضافه چند ویژگی و مشخصه دیگر HRM شامل رنگ و کارپذیری، به طور مؤثرتری مرزبندی های طراحی مصالح HPC را توسعه داده و وسیع کرده است. مزایایی که از نظر خواص مهندسی در صورت استفاده از HRM حاصل می شود با عوارض جانبی اندکی همراه است. در صورتی که متاکائولین به طور مناسب تنظیم شود، بافت مخلوط بتن تازه، کارپذیری و قابلیت پرداخت در صورت جایگزینی HRM با 15- 5 % سیمان بهبود می یابد. ضمناً متاکائولین سفید رنگ است و محصولات سیمانی و بتنی سفید یا خاکستری را تیره نخواهد کرد.
متاکائولین یک سیلیکات آلومینیم آمورف سفید رنگ می باشد که دارای خواص پوزولانی می باشد و براساس استاندارد ASTM C 618 در رده پوزولان های کلاس (N پوزولان های طبیعی خام یا کلسینه شده) قرار می گیرد. پیشوند متا (meta) در ادبیات برای نشان دادن "تغییر" به کار می رود. از لحاظ علمی این پیشوند به این منظور استفاده شده است تا عبارت "کمترین میزان هیدراته شده از یک گونه یا سری" را نشان دهد.
متاکالئولین به طور کامل قابل جایگزینی با پوزولان توانمند (نظیر دوده سیلیس/ میکروسیلیس) است. درباره مقاومت فشاری، کاهش درصد افزودن متاکائولین برای ایجاد کارایی معادل با پوزولان های قبلی ممکن خواهد بود. در ضمن امکان کاهش درصد فوق روانساز مورد نیاز برای طرح اختلاط حاوی متاکائولین در مقایسه با طرح اختلاط حاوی دوده سیلیس وجود دارد.
متاکائولن نیز همانند پوزولان های دیگر با هیدروکسید کلیسم ایجاد شده بر اثر هیدراته شدن سیمان واکنش داده و سیلیکات کلسیم هیدراته (C-S-H) تولید می کند SiO2 و Al2O3 بیشترین مواد شیمیایی تشکیل دهنده متاکائولن هستند. همان طور که در نمودار 2 مشخص شده در هرم پوزولان ها متاکائولن در ناحیه میانی هرم قرار می گیرند.
سیمان های آمیخته پوزولانی بنا به ضرورت هایی از جمله مصرف انرژی کمتر، حفظ محیط زیست و کاهش قیمت سیمان در دنیا تولید شدند سیمان های آمیخته ای سرباره ای نیز به همین دلیل سال هاست که به بازار عرضه شده اند. کاهش در مصرف انرژی برای تولید کلینگر سیمان و کاهش تولید گازهای آلاینده ای که از سوختن مواد سوختنی حاصل می شود را از دلایل تولید و مصرف سیمان های آمیخته است و می توان با مصرف پوزولان های طبیعی یا مصنوعی از مصرف سوخت زیاد و تولید مواد آلاینده و گازهای نامطلوب جلوگیری کرد.
سیمان پورتلند پوزولانی
سیمان پرتلند پوزولانی حاوی حداکثر 15% پوزولان طبیعی مرغوب از دامنه کوه سبلان می باشند که از خواص ویژه کاربردی به شرح ذیل برخوردار است:
مصرف این سیمان در هوای گرم مخصوصاً معتدل و مرطوب بسیار مطلوب می باشد. در آب و هوای سرد به علت ویژگی هیدراسیون کمتر باید بتن تازه در مقابل یخ زدن محافظت می شود. این سیمان به دلیل ویژگی فوق و همچنین ماهیت پوزولان می بایست مدت زمان بیشتری بعد از بتن ریزی نگهدای شود تا آماده بارگزاری گردد. با رعایت این موارد می توان نتیجه ایده آل تری از مصرف سیمان پرتلند پوزولانی به دست می آورد.
اصول معماری تزئینی
در معماری تزئینی، هر نقش ورای ارزش صوری خود، دارای ارزشی برگرفته از فرهنگ و بیانگر عقیده و آرمان تداوم یافته مردم جامعه در نسلها بود. آرایههای معماری از سویی ذهن بیننده را به زیبایی صوری و ظاهری نقشها و نوع کاربری فضاهای بنایی که نقش و نگارها بر دیوارهای آن نشسته، فرا میخواندند و از سوی دیگر دیدگاه بیننده را به قلمرو و راز و رمزهای فرهنگی و دینی پوشیده در مفاهیم نقشها میگشودند.
فرهنگ و هنر معماری سنتی در ایران صورتی شفاهی داشته و از راه تعلیم حضوری و تقلید انتقال مییافته است. حافظان و ناقلان فرهنگ و هنر معماری گروهی هنرمند برخاسته از میان توده مردم کمسواد یا بیسواد بودند که بیرون از عرصه آموزشهای مدرسی و با بهرهگیری از تجربیات و استعداد و ذوق هنری شخصی و ایمان و اعتقاد دینی استوار خود، مجموعه آثاری درخشان و پایدار در تاریخ فرهنگ معماری ایران اسلامی پدید آوردند.
این گروه معماران هنرمند در نقشپردازی و آذینبندی بناها، هم در جنبه زیباشناختی نقشها و هم به جنبه فرهنگی آنها نظر داشتند و در کار هنری خود سلیقه شخصی و الهاماتی را که مخالف با روند عمومی باورهای فرهنگی مردم بود، دخالت نمیدادند و به پاس و حرمت پیشگامان معماری و سنتهای فرهنگی، کارهای پیشینیان را تقلید میکردند و حتی المقدور از حوزه کار و اندیشه آنان پا فراتر نمیگذاشتند. «این شکیبایی و انکار نقش در همکاری با نسلهای پیش، همواره یکی از منابع نیرو و اصالت هنر ایران در بهتری ادوار بوده است.»
به گفته یکی از مردمشناسان، این آرایهها یک نظام نمادی «باز» آشکار را در برابر یک نظام نمادی «پوشیده» و پنهان قرار میدادند. با دریافت مفاهیم نمادی نقش و نگارها در معماری تزئینی و ریشهیابی آنها میتوان به شناخت ذهن و اندیشه معماران و در نتیجه به فرهنگ مردم و جهانبینی و آرمانهای آنان دست یافت.
منبع الهام معماران
معماران سنتی ایران در خلق آثار هنری و ساخت و پرداخت نقشهای آذینی، به طور کلی از دو منبع بزرگ و فیاض طبیعت و فرهنگ الهام میگرفتند. با آن که طبیعت نقش و پایگاه برجستهای در الهامبخشی و صورتبندی شکلها در ذهن معماران داشت، اما نقطه نظر معماران در استفاده از پدیدههای طبیعت، نمایش مطلق نمودهای طبیعی نبود، بلکه در بیشتر موارد، شکلهای طبیعی زیستبومی وسیله و زبان هنرمند در القای مفاهیم و اندیشههای فرهنگی _ دینی و آرمانهای جمعی مردم بود.
در تاریخ معماری ایران، به عقیده آرتور پوپ، سه عامل در خلق آثار هنری بسیار مهم و موثر بودهاند: نخست، فرهنگ و فرهنگهایی که ایران در دوره حیات تاریخی با آنها تماس داشته؛ دوم، دین و مذهب و طریقتهای عرفانی؛ و سوم سنتها که با گذر زمان برهم انباشته و متراکم شده و هر نسل تجربهها و سلیقههای نسلهای پیشین را از راه تقلید حفظ کرده و در ایجاد هنر به کار برده است. در واقع، انگیزه اصلی معماران سنتی ایران در نقشپردازی و تزیین بناها، به خصوص بناهای مذهبی، بیان مفاهیم فرهنگی و باورهای دینی مردم جامعه همراه با برداشتهای هنرمندانه خود بود. از این رو، این گروه هنرمند از نقشها و شکلها همچون نمادهای تصویری استفاده میکردند و با آنها آرمانهای جمعی و جهانبینی دینی مردم را تخلید و تبلیغ میکردند. رسالت آنان در این کوشش، از سویی تقرب به درگاه الهی و به دست آوردن رضای خاطر خدا، از سوی دیگر حفظ و انتقال مظاهر علوی و عناصر معنوی _ قدسی فرهنگ از طریق ارایه این شکلها به نسلهای آینده بود.
شیوه کاربرد الهامات
معماران در به کارگیری الهامات خود و تجسم آنها به شکلهای نمادین، از دو شیوه واقعگرایانه و آرمانگرایانه در معماری بناها استفاده میکردند.
در شیوه واقعگرایانه، نگاه معمار مطلقا به ظرایف و زیباییهای طبیعی شکلها و حجمها در طبیعت زیست _ بومی بود و معمار از این شکلها و حجمها عینا در ساخت و ایجاد نقشها تقلید میکرد. نقشها را به دو صورت، یکی به صورت واقعی آنها در طبیعت و یکی دیگر به صورت انتزاعی، استلیزه به کار میگرفت. در ارایه صورت های انتزاعی، معمار خود را از بند تقید طبیعت آزاد و رها میکرد و با درهم ریختن شکلهای واقعی و استحاله آنها، نقشهایی خاص پدید میآورد. نقشهای اسلیمی گیاهی و نقشهایی مانند «پابزی» و «دمکلاغی»، از نمونههای نقشهای انتزاعی هستند.
در شیوه آرمانگرایانه، در حالی که معمار از شکلها و حجمهای واقعی در طبیعت، در نقشپردازی استفاده میکرد، لیکن نگاهش به معانی و مفاهیم شکلهای طبیعی در فرهنگ و راز و رمزهای پوشیده و پنهان آنها در ذهن جامعه بود. در این شیوه آذینبندی، معمار میکوشید تا با حفظ جنبههای زیباشناختی پدیدههای طبیعی، ارزش و نقش نمادین و آرمانی آنها را در جامعه ملحوظ بدارد.
آذینبندی گیاهی
تزئین معماری بناها با نقش درخت و گل و بوته به یک عقیده بسیار کهن درباره قداست رستنیها و گیاهان در زندگی انسان ارتباط دارد. درخت در پنداشت مردم جامعههای قدیم مظهر حیات، باروری و قدرت بوده و برخی از آنها نقش مهم و برجستهای در آئینها و مناسک مذهبی مردم داشته است. الیاده معتقد است که درخت «همواره به خاطر آن چه به وساطت آن مکشوف میشده و برای معنایی که درخت متضمن آن بوده و بر آن دلالت میکرده، مسجود و معبود بوده است.»
بسیاری از بناهای مقدس اسلامی با نقش درخت و گیاه و گل و بوته تزئین شدهاند. درخت تاک یک نمونه از آرایهبندی بناهای مقدس با نقش گیاهی است. تاک در مشرق زمین «گیاه زندگی»، تصور میشده و نماد «کیهان» بوده است. نقش اسلیمی درخت تاک با شاخه و برگ و خوشههای انگور در درون طاق بزرگ محراب مسجد جامع نائین و نقش درخت تاک بر فرورفتگی دیوار محراب مسجد جامع قیروان در تونس که آن را با زر بر زمینهای سیاه پرداختهاند، نمونههایی از آذینبندی گیاهی به شمار میروند. نقش تاک در محراب قیروان را «مظهر خرد»، و «درخت دنیا» دانسته است.
نمونهای دیگر از آذین بندی گیاهی با هدف آرمانگرایانه، بهرهگیری از گیاه پیچک و انداختن نقش آن معمولا بر سردر فضاهای ورودی خانههاست. معماران در انداختن نقش پیچک بر سردر ورودی، جدا از جنبه زیباشناختی این گیاه، به نیروی جاودانه و جنبه قدسیانه آن در فرهنگ عامه نیز نظر داشتهاند. گیاه پیچک در فرهنگ مردم همچون حرز و تعویذی برای دور کردن ارواح خبیث و شریر به کار میرفت. نقش تزئینی پیچک بر سردر خانهها، ساکنان را از چشم بد و آفت و بلا محفوظ میداشت.
کتیبه بندی آذینی
آذینبندی سردر فضاهای ورودی، دیوارها، درها، گنبدها و محرابها در مساجد، زیارتگاهها، آرامگاهها، آبانبارها، سقاخانهها، کاروانسراها و... با کتیبه و به قصد تبرک و تیمن و تقدس؛ از زمانهای قدیم مرسوم بوده است. برای تزئین کتابهها از آیات قرآنی، احادیث نبوی، ادعیه و اشعار غالبا مذهبی استفاده میکردند. کتابهها را معمولا با خط تزئینی ثلث که دور و تموج و زیبایی ویژه تزئینی دارد، مینوشتند و با نقش و نگارهایی بر زمینه گچ، چوب، کاشی و سنگ میانداختند.
شمایلپردازی
یکی دیگر از شیوههای نقشپردازی آرمانگرایانه در معماری سنتی ایران، شمایلنگاری روی دیوارهای برخی از بناها بوده است. هنر شمایلنگاری روی دیوار از زمانهای بسیار کهن در میان معماران تزئینی این سرزمین رواج داشته است. در دوره پیش از اسلام به خصوص دوره ساسانی، هنرمندان بسیاری بودند که دیوار ایوانها و تالارها و تنه ستونها را با چهرههایی از قهرمانان اسطورهای و حماسی و صحنههایی از داستانها و افسانهها نقش و نگارین میکردهاند.
در دوره اسلامی نیز نقشینه کردن دیوار بناها با شمایل و با مضامین حماسی _ ملی و حماسی _ مذهبی رواج داشته است. منبع الهام نقاشان تزئینی بناها در شمایل پردازیهای حماسی _ ملی، شاهنامه و چهره و پیکره قهرمانان و واقعههای حماسی آن، مانند جنگ رستم و سهراب، رستم و اسفندیار، رستم و اشکبوس و رستم و دیو سپید بود. این هنرمندان معمولا سردر ورودی و دیوارهای سربینه حمامها، سردر کاروانسراها، دروازهها، سراها، قیصریهها، ورودی بازارچهها، سردر زورخانهها، دیوارهای درون قهوهخانهها و ایوانها و سقفهای خانههای اعیان را متناسب با کاربریهای اجتماعی _ فرهنگی هر یک از فضاهای این بناها، با صورتها و پیکرههای پهلوانان و صحنههای رزمی و بزمی نقاشی میکردند و میآراستند.
معماری بناهای شمایل نشان، انگارههایی از واقعیتهای تاریخی _ دینی و داستانهای اسطورهای _حماسی فرهنگ ایرانزمین را در پیشگاه و نظر بینندگان نسلها در توالی زمان مجسم میسازد. بنا بر نظر کیپنبرگ شمایلنگاری توصیفی از چگونگی قرائت تصاویر موجود در فرهنگها به کمک خود تصاویر است. شمایل نگاری ما را قادر میسازد که بر این اساس، وجوه کشف ناشده روح ملی و جهانبینی را بازسازی کنیم.
به جز آذینهای گیاهی و کتابهای و شمایلی، آذینهای دیگری نیز در معماری سنتی ایران به کار رفتهاند، که نشانگر آرمانهای فرهنگی _دینی مردم جامعه مسلمان ایران هستند. برای مثال معماران تزئینی برای جلوهگر ساختن هستی خداوند و نشان دادن مظهری از او در بناهای مقدس، از شیوههای گوناگون نقشپردازی در هنر معماری تزئینی بهره میجستند.
همچنین در فرهنگ اسلامی، گنبد را مظهر آسمان و پایههای گنبد را مظهر زمین میپندارند. بورکهارت از گنبد و پایه چهارگوش نگهدارنده آن و مقرنسهای میان گنبد و پایهها، توجیهی بدیع و زیبا دارد. میگوید:«آسمان با حرکتهای مدور بیشمار و زمین با جهات چهارگانه همانند است. بنابراین، مقرنسها با شکل کندو وارشان گنبد را که نمادی است از آسمان، به پایهها که نمادی است از زمین، میپیوندد و حرکت آسمانی را در نظام خاکی منعکس میکند. همو ثبات و بیتحرکی کعب گنبد را در معماری جایگاههای مقدس، مظهر و نماد کمال و یا حالت ثبات و بیزمانی جهان معنا میکند.
معماران سنتی در گزینش شکلهای طبیعی برای نقشینه کردن بناها رسالت مهم و بزرگی در برابر فرهنگ و دین از سویی و مردم جامعه از سوی دیگر احساس میکردند. هدف و آرمان این هنرمندان دیندار و معتقد این بود که با نقش و نگارهایی که بر در و دیوار بناها مینشانند، پیوندی میان جهان ناسوتی یا خاکی و جهان لاهوتی یا معنوی برقرار کنند و از این راه رابطهای میان مردم جامعه و نیروهای مقدس مینوی و ربانی و مقربان بارگاه الهی پدید آورند. از این رو، شکلها و نقشهای گیاهان، جانوران، جامدات و اجرام سماوی را غالبا بر اساس مفاهیم نمادی ویژه آنها در فرهنگ و جامعه برمیگزیدند و در معماری به کار میبردند. درک زبان رمزی این نقشها و دریافت معانی و مفاهیم آنها بسیار دشوار و فقط برای شماری از فرهنگواران و دینداران جامعهای که این نقشها در فرهنگ آن جامعه معنا گرفته، ممکن و میسر بود.
کاشی کاری
کاشیکاری یکی از روشهای دلپذیر تزئین معماری در تمام سرزمینهای اسلامی است. تحول و توسعه کاشی ها از عناصر خارجی کوچک رنگی در نماهای آجری آغاز و به پوشش کامل بنا در آثار تاریخی قرون هشتم و نهم هجری انجامید. در سرزمینهای غرب جهان اسلام که بناها اساسا سنگی بود، کاشی های درخشان رنگارنگ بر روی دیوارهای سنگی خاکستری ساختمانهای قرن دهم و یازدهم ترکیه، تأثیری کاملا متفاوت اما همگون و پر احساس ایجاد می کردند.
جز مهم کاشی، لعاب است. لعاب سطحی شیشه مانند است که دو عملکرد دارد: تزیینی و کاربردی. کاشی های لعاب دار نه تنها باعث غنای سطح معماری مزین به کاشی می شوند بلکه به عنوان عایق دیوارهای ساختمان در برابر رطوبت و آب، عمل می کنند.
تا دو قرن پس از ظهور اسلام در منطقه بین النهرین شاهدی بر رواج صنعت کاشیکاری نداریم و تنها در این زمان یعنی اواسط قرن سوم هجری، هنر کاشیکاری احیا شده و رونقی مجدد یافت. در حفاری های شهر سامرا، پایتخت عباسیان، بین سالهای 836 تا 883 میلادی بخشی از یک کاشی چهارگوش چندرنگ لعابدار که طرحی از یک پرنده را در بر داشته به دست آمده است. از جمله کاشی هایی که توسط سفالگران شهر سامرا تولید و به کشور تونس صادر می شد، می توان به تعداد صد و پنجاه کاشی چهارگوش چند رنگ و لعابدار اشاره کرد که هنوز در اطراف بالاترین قسمت محراب مسجد جامع قیروان قابل مشاهده اند. احتمالا بغداد، بصره و کوفه مراکز تولید محصولات سفالی در دوران عباسی بوده اند. صنعت سفالگری عراق در دهه پایانی قرن سوم هجری رو به افول گذاشت و تقلید از تولیدات وابسته به پایتخت در بخش های زیادی از امپراتوری اسلامی مانند راقه در سوریه شمالی و نیشابور در شرق ایران ادامه یافت. در همین دوران، یک مرکز مهم ساخت کاشی های لعابی در زمان خلفای فاطمی در فسطاط مصر تأسیس گردید.
نخستین نشانه های کاشیکاری بر سطوح معماری، به حدود سال 450 ه.ق باز می گردد که نمونه ای از آن بر مناره مسجد جامع دمشق ب
در عین حال یادآور می شود که توجه به شرایط عملکردی و محیطی مخزن ( اعم از قرار گرفتن در سرویسهای خطرساز و یا آتش گیر ) میتواند در نحوه طراحی، ساخت ، آزمایشات و نهایتا کیفیت کاری مورد نیاز جهت تعیین عملکرد مخزن در سرویسهای خاص بهره برداری تاثیر به سزائی داشته باشد .
فشار و دمای کاری : فشار و دمایی است که مخزن تحت آنها به عملکرد عادی خود می پردازد .
فشار طراحی ( UG-21 ) : فشاری است که جهت تعیین حداقل ضخامت مجاز برای اجزاء مختلف مخزن تحت فشار در نظر گرفته می شود و معمولا 10% و یا 30 psi ( هر کدام که بزرگتر باشد) بیشتر از فشار عملیاتی آن می بشد . چنانچه مخزن دارای ارتفاع قابل توجهی باشد ( بیشتر از 10 متر ) لازم است که فشار استاتیکی ناشی از وزن سیال نیز به رقم مزبور اشافه گردد . در مورد مخازنی که بطور معمول در شرایط خلاء کار می کنند و یا اینکه امکان خلاء برای آنها محتمل است باید طراحی با در نظر گرفتن پدیده خلاء کامل صورت پذیرد .
درجه حرارت طراحی ( UG-20) : این پارامتر نقش مهمی در طراحی یک مخزن تحت فشار ایفا می کند چرا که مستقیما با مقدار تنش مجاز فلز بکار رفته در ساخت مخزن ارتباط دارد . به عنوان یک پیشنهاد می توان برای مخازنی که فعالیت آنها در محدوده قرار دارد بر اساس RATING فلنجهای بکار رفته در آنها اقدام به تعیین درجه حرارت طراحی نمود چرا که حداکثر تنش مجاز برای فولادهای کربنی و کم آلیاژ در محدوده فوق عمدتا ثابت است . برای مخازن با فولاد کربنی که شرایط دمائی بهره برداری از آنها نزدیک به محیط اطراف می باشد تعیین حداقل درجه حرارت شکست ترد همواره وجود خواهد داشت . یادآوری میشود که آیین نامه در هیچ حالتی اجازه استفاده از درجه حرارت بالاتر از 1000 برای فولادهای کربنی و 1200 برای فولادهای کم آلیاژ را نمی دهد .
حداکثر فشار کاری مجاز[1] (UG-98 ) : فشاری است که تحت آن فشار ، ضعیفترین عضو مجموعه به نقطه نهائی تنش تسلیم خود می رسد و این در حالی است که مخزن در شرایط ذیل قرار داشته باشد :
خوردگی ، دمای طراحی ، وضعیت جغرافیائی طبیعی ، تاثیر بار گذارهای گوناگون از قبیل باد ، فشار خارجی و فشار هیدرواستاتیک .
معمولا سازندگان مخازن تحت فشار مقدار M.A.W.P را با توجه به مقاومت عدسی و یا پوسته مخزن تخمین می زنند و اجزاء کوچک مثل فلنج یا دریچه ها را مبنای محاسبه قرار نمی دهند .
عبارت MAWP (new & cold) یکی از رایج ترین اصطلاحات در این زمینه بوده و اشاره به شرایط ذیل دارد :
بنابراین با توجه به تعریف اصلی MAWP خواهیم داشت :
MAWP < MAWP
فشار تست هیدرواستاتیک ( UG-99) : فشار این تست 5/1 برابر فشار طراحی و یا مساوی با MAWP در نظر گرفته میشود . البته با احراز شرایط Addenda 99 میتوان فشار مورد نظر را 3/1 برابر فشار طراحی نیز در نظر گرفت :
ماکزیمم تنش مجاز ( UG-23) : مقدار این کمیت بستگی به جنس ماده بکار رفته در ساخت مخزن داشته و مستقیما با خواص مکانیکی ماده تشکیل دهنده مخزن در ارتباط است . به عنوان مثال ، کمیت مورد نظر برای ماده SA 516 Gr. 70 بابر با 17500 psi ( psi 20000 با توجه به شرایط Addenda 99 ) می باشد .
استحکام اتصالات ( UW-12) : مقداراین پارامتر (E) بستگی به نحوه اتصالات و درصد رادیوگرافی آنها دارد . در مورد مخزنی که قرار است بطور کامل[2] رادیوگرافی شود ( فشار طراحی بالاتر از 50 psi برای بویلر بخار، حاوی مواد سمی و یا ضخامت بیشتر از برای C.S و برای S.S) ، لازم است تا کلیه خطوط A و D بصورت صد در صد و خطوط C و B ( به شرط اینکه از لوله 10in و یا ضخامت فراتر رفته باشد ) رادیوگرافی شوند . اما اگر قرار باشد که مخزنی بصورت موضعی[3] رادیوگرافی شود ، آنگاه محلهای اتصال خطوط B و C با خطوط دسته A ( شامل نازلهای با قطر بیش از از 10 in و ضخامت 1in ) و محل تماس مقاطع بدون درز مخزن یا عدسی ها وقتیکه طراحی جوشهای A و D بر مبنای استحکام 1.00 یا 0.9 صورت میپذیرد ، باید بطور موضعی رادیوگرافی شوند . ( شکل 1)
چنانچه مخزنی فاقد هرگونه رادیوگرافی طراحی شده باشد آنگاه باید حائز یکی از شرایط زیر باشد :
الف – تنها فشار خارجی وجود داشته باشد .
ب- طراحی اتصالات بدون در نظر گرفتن تست رادیوگرافی صورت پذیرفته باشد .
شکل ( 1) نام گذاری انواع جوشهای طولی و عرضی بر روی یک مخزن
در اینجا لازم است تا با انواع بارگذاریهای ممکن بر روی یک مخزن تحت فشار آشنا شده و از این راه اهداف طراحی و چگونگی آن جهت نیل به مقاصد اصلی را شناسائی کنیم . خلاصه ای از انواع بارگذاریهائی که میتواند بر مخزن تحت فشار اعمال شود در زیر مشاهده میگردد :
معمولا در فرآیند طراحی یک مخزن تحت فشار ، چنانچه مخزن درشرایط خاصی قرار نداشته باشد میتوان برای راحتی کار ، اثرات بارهای استاتیکی ، دینامیکی، ضربه ای و همچنین پدیده خزش را نادیده گرفته و بدین ترتیب فقط تنش ناشی از فشار داخلی ( یا خارجی و نیز وزن مخزن به همراه اثرات باد و زمین لرزه در طراحی یک مخزن تحت فشار نقش اساسی ایفا می کنند .
با توجه به گوناگونی شرایط بارگذاری و همچنین فرآیندهای تولید ورق و دیگر اجزاء مورد نیاز یک مخزن تحت فشار ، تنشهای ایجاد شده را میتوان به 3 گروه عمده دسته بندی نمود :
[1] - maximum allowable working pressure (M.A.W.P)
[2] - Full Radiography
[3]- Spot Radiography
[4]- Water Hamer
[5] - Creep
چند نکته اجرایی که اجرای آن در سازه های بتنی طبق آئین نامه های رسمی الزامی است و باعث بهبود عملکرد سازه میگردد.
بررسی بخشهای مرتبط بابخش کار آموزی
بررسی آموخته ها و پیشنهادات
فصل چهارم
تخریب رعایت اصول ایمنی در تخریب
فصل پنجم
تجهیز کارگاه
انبار کردن سیمان
پیاده کردن نقشه
پی کنی
کرسی چینی
نحوه کرسی چینی یا ساخت پی سنگی
فصل ششم
قالب بندی
انواع قالب از لحاظ جنس
قالب چوبی
فصل هفتم
آرماتوربندی
هدف از بکار بردن فولاد در قطعات بتنی
بستن میلگردها به همدیگر
نحوه خم کردن میلگردها
برش میلگردها
آچار خم کن یا آچار F
نحوه ساخت شناژهای افقی وعمودی
قالب بندی شناژهای افقی و عمودی
فاصله نگهدار یا لقمه
قلاب انتهای میلگرد و اندازه استاندارد آن
فصل هشتم
بتن سازی
حمل بتن
نسبت های اختلاط
بتن ریزی
بتن ریزی در هوای گرم
بعضی از مسائلی که ممکن است در بتن تازه بوجود اید
مشخصات نا مطلوب بتن اب انداخته
تراکم بتن
نگه داری از بتن
هم سطح کردن کف اتاقها با شناژ افقی
دیوار چینی
قالب بندی شناژ های عمودی
نحوه پر کردن شنا ژهای عمودی
هم سطح کردن دیوار
قالب بندی سقف
حمل ونقل وانبار کردن تیرچه ها
بلوک
میلگرد های ممان منفی
میلگردهای حرارتی
کلاف عرضی
قلاب اتصال
بتون ریزی سقف
افت بتن (انقباض)
عوامل موثر در افت
راههای مقابله با افت
خزش یا وارفتگی
عوامل موثر بر خزش
راههای مقابله با خزش
خستگی در بتن
روشهای مراقبت از بتن سقف
شمشه گیری
کف سازی
سفید کاری یا کف مال گچ
کشته کشی یا نازک کاری
نکات اجرایی در اجرای ساختمان
فصل اول
مقدمه:
اجرای ساختمان به آگاهی از یکسری مسائل فنی که به علم رشته های مختلف ساختمان بستگی دارد، نیازمند است.
بدیهی است عدم توجه به مسائل تئوری معماری، محاسباتی و تأسیساتی در اجرا و ساخت اشکالات را در پی خواهد داشت که به زودی به تعمیر ساختمان منتهی خواهد شد، که باید در اسرع وقت ساختمان را به وسیله تعمیر محافظت کنیم و ضمن اجرای اصولی تعمیر، عمر مفید ساختمان را تداوم بخشیم. چرا که در بعضی مواقع، اشتباه در تعمیر ساختمان خسارت مالی و جانی جبران ناپذیری در بر خواهد داشت.
در این گزارش کارآموزی سعی شده اطلاعاتی در مورد ساختمانهای بتنی و روش اجرای آنها داده شود.
در پایان از زحمات بی دریغ سرپرست محترم جناب آقای دکتر ….. و همچنین از استاد عزیزم جناب آقای مهندس …. کمال تشکر را دارم.
چگونگی
در شکل سمت راست، به دلیل فاصله زیاد خاموتها میلگردها تحت فشار دچار کمانش شده و ار بتن خارج میشود.
عدم تراکم و یا نقص در تراکم باعث میگردد:
۱- مقاومت بتن به دلیل وجود هوا کاهش می یابد
۲- پیوستگی بین بتن و میلگرد کامل صورت نمیگیرد.
۳- وجود هوا ترک ها را افزایش میدهد.
۴- نفوذ پذیری بتن افزایش میگیرد.
استفاده از این مطلب با ذکر منبع www.fazlollahi.com مجاز میباشد.
باید توجه داشت که خم میلگردها به طرف پائین یا داخل المان و خارج از ناحیه پوشش بتنی قرار داشته باشد.
نکات اجرایی حائز اهمیت در سازه های بتنی
1- باید توجه داشت که خم میلگردها به طرف پائین یا داخل المان و خارج از ناحیه پوشش بتنی قرار داشته باشد.
2- عملیات جوشکاری میلگردها در محیطی با دمای زیر -18 درجه سلسیوس مجاز نیست.
3- بعد از پایان پذیرفتن جوشکاری بایستی اجازه داد تا میلگردها به طور طبیعی تا دمای محیط سرد شود،شتاب دادن به فرآیند سرد شدن مجاز نیست.
4- کاربرد همزمان چند نوع فولاد با مقاومت های مشخصه متفاوت در یک المان بتنی مجاز نیست مگر اینکه د
گاز طبیعی منبع انرژی تقریباًً پاکیزه، فراوان و ارزان قیمتی است که هم اکنون نیز به مقیاس وسیع برای مصارف صنعتی و خانگی به کار رفته و در طی دهههای آینده بهرهبرداری از آن گسترش خواهد یافت. در توسعه اقتصادی جهان، مناطق و کشورهای مختلف، به دلیل منابع و ذخایر عظیم در دسترس و توسعه تکنولوژیهای خلاق، باعث کاهش هزینهها و زمان اجرای پروژهها و در نتیجه بهبود اقتصاد پروژههای توسعه و انتقال گاز شده است. همچنین تلاش جهانی برای کاهش گازهای گلخانهای و گاز CO2 مزیت استفاده از گاز طبیعی در مقایسه با سایر سوختها را نشان میدهد.
دولتها و صاحبان صنایع امروزه به دنبال آن دسته از حاملهای انرژی هستند که آلایندههای کمتری تولید میکنند. به همین دلیل جهان به گاز طبیعی روی آورده است. در واقع گاز طبیعی در هر واحد انرژی حدود ۲۴ درصد نسبت به نفت خام و ۴۲ درصد نسبت به زغالسنگ گازهای آلاینده کمتری تولید میکند و این بیانگر آن است که میتوان انرژی بیشتری مصرف و در مقایسه با نفت خام و زغالسنگ، آلایندههای کمتری تولید کرد.
مصرف گاز طبیعی در دهه ۱۹۹۰ در اروپا به شدت افزایش یافته، به طوری که در آلمان ۳۰ درصد، در ایتالیا ۵۰ درصد و در انگلیس ۱۰۰ درصد رشد داشته است و در مقابل تولید گاز آلایندهCO2 ، به همین نسبت کاهش یافته. هر چند انتشار CO2و ذرات معلق در مقایسه با زغالسنگ و نفت قابل چشمپوشی است. لیکن مقادیر متنابهی از NOx انتشار مییابد که نیازمند بررسی و مطالعات بیشتر آثار و تبعات آن در محیط زیست میباشد.
3-3-1 بررسی گاز طبیعی از لحاظ ارزش سوختی و انرژی:
قابلیت اشتعال گاز طبیعی فقط در محدوده خاصی از نسبتهای اختلاط با هوا اتفاق میافتد که این محدوده را محدوده «قابلیت اشتعال »می نامند.
مرز پائین این محدوده را اشتعالLELو مقدار بالای این محدوده را ، حد بالای اشتعالLHL مینامند.
حد پائین اشتعال گاز طبیعی ۵ درصد و حد بالای آن ۱۵ درصد میباشد . بهترین حالت برای اشتعال گاز طبیعی نسبت ۱۰ درصد گاز با هواست که همان نسبتی است در فرمول ترکیب متان و اکسیژن (هوا) دیده میشود .
+2
همانطور که واکنش فوق نشان میدهد یک حجم متان برای سوخت کامل نیاز به ۲ حجم اکسیژن دارد و با توجه به اینکه یک حجم اکسیژن تا حدودی در ۵ حجم هوا موجود است . بنا بر این میتوان گفت که یک حجم متان نیاز به ۱۰حجم هوا دارد که تا حدودی همان نسبت یک به ۱۰ و یا ده درصد است .
البته برای سوختن کامل نیاز به ۲۰ الی ۳۰ درصد هوای اضافی داریم ولی در انفجارها هر چه به نسبت ۱۰ درصد گاز در هوا نزدیک تر باشیم انرژی حاصل از انفجار بیشتر است .
مطالعه موردی 4
4-1 بررسی سیستم خنک کاری توربین ها و کمپرسورها درپالایشگاه گاز سرخون.
در حال حاضر برای خنک کاری توربوکمپرسورها از Hot Oilاستفاده می شود که این ماده مورد تحریم واقع شده وبرای خرید آن باید هزینه زیادی کرد،یک راه حل پیشنهادی جهت جایگذینی این ماده روی اوردن به فناوری نانو است که کشور ما دراین زمینه پیشرفت های خوبی داشته.
4-1-1 بررسی نانو سیالات
خواص استثنایی نانوسیالات:
الف) هدایت حرارتی بیشتر نسبت به سوسپانسیونهای معمولی.
ب) رابطه غیرخطی بین هدایت وغلظت مواد جامد و بستگی شدید هدایت به دما.
ج) پایداری.
د) روش تهیه نسبتاً آسان
ه) ویسکوزیته یا گرانروی قابل قبول
شکل 3-3 نانوسیال مس
این خواص باعث شده تا این سیالات به عنوان یکی از مناسبترین و قویترین انتخابها در زمینه سیالات خنک کننده مطرح شوند. بیشترین تحقیقات روی هدایت حرارتی نانوسیالات، در زمینه سیالات حاوی نانوذرات اکسید فلزی انجام شده است یکی از این پژوهش ها افزایش 30 درصدی هدایت حرارتی را با اضافه کردن 3/4 درصد حجمی آلومینا به آب نشان میدهد. البته در یک پژوهش مشابه دیگر، محققان به افزایش 15 درصدی هدایت گرمایی را برای همین نوع نانوسیال با همین درصد حجمی دست یافتند که مشخص شد تفاوت این نتایج ناشی از تفاوت در اندازه نانوذرات بهکار رفته در این دو تحقیق بوده است.
قطر متوسط ذرات آلومینای بکاررفته در آزمایش اول 13نانومتر و در آزمایش دوم 33 نانومتر بوده است.
بنابراین درصورت جایگزین کردن نانوسیالات برای مثال اکسید آلومینیوم درآب بعنوان سیال کاری جهت سیستم خنک کاری علاوه بر صرفه جویی اقتصادی میتوان به افزایش بازده پالایشگاه نیز یاری کرد.
مطالعه موردی 5
3-5 بررسی اثرات جایگزینی سیستم های کنترلی مبتنی برشبکه های رایانه ای باسیستم مونیتورینگ موجود درپالایشگاه گاز سرخون
سیستم های کنترلی در پالایشگاه گازسرخون بصورتی است که برای جمع آوری اطلاعات اندازه گیری شده توسط ابزارهای دقیق نصب شده روی تجهیزات بطورمجزا برای هریک ازاین ابزارها از سایت به اتاق کنترل سیم کشی صورت گرفته و برای برخی دیگر ازابزارها مانند فشار سنج های آنالوگ اطلاعات فقط به صورت محلی قابل خواندن است.
دراتاق کنترل برای هریک ازقسمت های پالایشگاه تابلوهایPLC بزرگی قرار داده شده است که اطلاعات بصورت پراکنده نمایش داده میشود باوجودی که اخیرا مهندسین کنترل پالایشگاه اقدام به تهیه نرم افزاری برای فقط نمایش اطلاعات روی PLC در رایانه کرده اند اما همانطور که گفته شد این نرم افزار فقط قادر به نمایش اطلاعات بوده و تجهیزات کمافی السابق همان تجهیزات قبلی می باشند واین نرم افزار قدرت تحلیل وتشخیص شرایط بحرانی را ندارد.
شکل 3-4 شماتیک یک سیستم کنترلی تحت شبکه
این شرایط باعث می شود تا مهندسین کنترل پالایشگاه نتوانند بطورمنسجم همه اطلاعات را یکجا در اختیار داشته باشند وجمع آوری اطلاعات مستلزم حضور فیزیکی و دوره ای از سایت پالایشگاه وادوات پالایش می باشد.
امروزه باگسترش علوم رایانه وشبکه های رایانه ای تمامی ابزارهای جدید به گونه ای ساخته می شوند که قابلیت تبادل اطلاعات با این سیستم ها را داشته باشند ابزارهای دقیق صنعتی نیز از این قاعده مستثنی نبوده وبرای همه موارد نیاز ازجمله دماسنج ها(ترموکوپل ها)وفشارسنج ها وارتعاش نگارها ودیگر ابزارهای کنترل اتوماتیک وهشداری مدل های طراحی شده است.
روال کلی عملکرد این ابزارها مانند ابزارهای دقیق معمولی است، با این تفاوت که نسبت تبدیل مقدار اندازه گیری شده به ولتاژ تولیدی مدارهای الکتریکی برحسب استانداردهای جدید مطابق با شبکه های دیتا وقابل فهم رایانه خواهد بودو این ولتاژها بگونه ایست که باخود اعداد دودویی را روی سیم ها حمل میکند.
بااستفاده از این سیستم دیگر نیازی به سیم کشی های جداگانه برای انتقال هر اطلاعاتی به اتاق کنترل ونصب تابلوهای کنترلی وجود نخواهد بود.همچنین درمورد بهینه سازی هزینه ها شاهد کاهش چشم گیری درمنابع مالی وانسانی برای راه اندازی،تعمیرو نگهداری آن درمقایسه با سیستم فعلی خواهیم بود.
وابستگی مکانی برای کنترل شرایط کمتر میشود وبه سهولت میتوان لایه های کنترلی را افزایش داد.
روی این بسترقابلیت برنامه نویسی وایجاد نرم افزارهای تحلیل گر،سیستم های گزارش گیری،رسم دیاگرام های وضعیت وبسیاری امکانات دیگر وجود خواهد داشت.
فصل چهارم
نتیجه گیری
بوسیله گریس پوشانده شوند تا توسط بتن آلوده نگردد.
فصل نهم:
اجرای سقف تیرچه بلوک
در حال حاضر در شهر بم تعداد کثیری از سقفهای در حال اجرا بصورت تیرچه بلوک اجرا میگردد. در خصوص ایمنی چنین سقفهایی باید بدانید که در صورتی که سقف تیرچه بلوک مطابق اصول مهندسی و رعایت نکات فنی آن اجرا گردد از ضریب ایمنی بسیار بالایی برخوردار میباشد.
ابتدا باید تیرچهها روی پلهای اصلی، ( تیرهای فلزی )، در ترازهای موردنظر کارگذاری شوند. فاصله بین تیرچهها با بلوکهای مجوف پر شده و پس از نصب میلگردهای حرارتی و میلگردهای تکمیلی بر اساس نقشههای اجرایی، بتن دال سقف ریخته میشود. آرماتورهای اصلی تیرچه باید به طول 15-10 سانتیمتر با تیرهای اصلی درگیر شوند و به هیچوجه نباید این آرماتورها را به تیرهای فلزی جوش داد. نظر به اینکه تیرچهها به استثنای تیرچههای با جان باز قبل از یکپارچه شدن سقف قادر به تحمل بار سقف نیستند، باید توسط تعدادی چارتراش و پایه (جک ها یا شمعها) به نحو مناسب و مطمئنی نگهداری شوند. در موقع اجرا باید خیز مناسبی به طرف بالا به تیرچهها داد تا پس از اجرا و یکپارچه شدن سقف و وارد شدن بارهای وارده این خیز حذف شود. مقدار خیز در کارگاه با تجربه به دست میاید، معمولاً به ازای هر متر طول دهانه 2 میلیمتر خیز در نظر گرفته میشود. در مورد زمان برچیدن پایهها و پایههای اطمینان، باید مندرجات اییننامه بتن ایران مراعات گردد.
برای آشنایی با اجرای سقفهای تیرچه بلوک توجه نکات زیر را مد نظر داشته باشید تا از سقفی که بالای سرتان قرار خواهد گرفت مطمئن باشید.
1- جکهایی که در زیر سقفهای تیرچه بلوک برای تحمل وزن بتن تازه تا رسیدن به مقاومت اولیه آن استفاده میشود حداقل 10 روز باید بدون تغییر باقی بمانند.
2- دقت نمایید تا سر تیرچه ها از بال تیرآهن جدا نشده باشد. گاهی بر اثر بی دقتی در نصب جکهای زیر سقف تیرچه ها از روی بال تیرآهن جدا شده و بالاتر قرار میگیرد. این جکها باید به نحوی اجرا شود که میلگردهای دو سر تیرچه روی بال تیرآهن قرارگیرد..
3- در صورتی که تیرچه به یک تیرآهن منتهی میگردد میبایست با استفاده از میلگرد ممان(لنگر) منفی، تیرچه به تیرآهن مهار شود تا در زمان زلزله دچار گسیختگی نگردد.
4- در شکل زیر میلگردهای ممان منفی نشان داده شده است، این میلگردها موجب میشود تا سقف شما به صورت یکپارچه عمل کرده و ایمنی آن بسیار بالا رود. توجه داشته باشید که هر تیرچه باید توسط این میلگردها به تیرآهن باربر خود متصل گردد. در محل هایی که دو تیرچه در امتداد هم مطابق شکل بعدی به یک تیرآهن متصل میگردند باید بوسیله میلگردهای ممان منفی تیرچه ها را به تیرآهن متصل نمائیم .
5- ضخامت بتن بر روی سقف باید حداقل 5 سانتی متر باشد. برای آنکه بتوانید این ضخامت را به دست آورید کافی است حدود 4 قطعه نیمه آجر را بر روی 4 نقطه مختلف از بلوک های سقفی بگذارید ، بتن میبایست پس از اجرا لبالب آجرها گردد.
6- میلگردهای حرارتی بر روی سقف باید به صورت شبکه ایی با اضلاع 25 سانتی متر اجرا گردد. شبکه ای که در شکلهای بعدی می بینید با اضلاع 25 سانتی متر میباشد.
تذکر: میلگردهای مصرفی میبایست کاملاً صاف باشد.
7- بتن مصرفی بر روی سقف حتما میبایست به صورت یکپارچه اجرا شود و نباید بین بتن ریزی فاصله ایی ایجاد گردد.
8- قبل از بتن ریزی باید سقف از هرگونه آلودگی همچون بتن خشک شده، شن و ماسه و یا خرده های سفال در مقاطع حساس همچون محل اتصال تیرچه به سقف پاک شود.
بیاموزیم: برای شیب بندی سقف تنها از پوکه معدنی یا خرده آجرهای سفالی که سبک هستند استفاده نمایید. سقف هرچه سبک تر باشد ایمنی آن بالاتر است.
فصل دهم:
نگهداری بتن سقف
با توجه به اینکه سقف دارای سطح وسیعی می باشد لذا نگهداری بتن آن از اهمیت و دقت بالایی برخوردار است. بتن سقف به سرعت ترک خواهد خورد. بنابراین باید موارد زیر در نگهداری بتن رعایت شود.
• بتن سقف باید تا 3 روز مداوم آب پاشی شود و حداقل تا 7 روز مرطوب نگه داشته شود.
• استفاده از گونی در این زمینه توصیه می شود.
گونی کشیدین روی سقف باعث مصرف آب کمتر، اطمینان بیشتر و کیفیت بهتری می شود.
فصل یازدهم:
دیوار چینی داخلی
توجه به نحوه اجرای صحیح یک دیوار کمک بسیار مهمی در بالا بردن ضریب اطمینان یک منزل مسکونی در برابر زلزله می کند.
توجه به نکات مهم و ساده ای که در دیوار چینی وجود دارد می تواند کمک زیادی به ایمن سازی ساختمان در برابر زلزله نماید.
1 . دیوار حتما باید به کمک سنجاقکهایی که در شکل زیر نشان داده شده است به ستون متصل گردد.
بیاموزیم:
شما با توجه به آنچه در این دفترچه مشاهده کردید می توانید به عنوان صاحب کار (کارفرما) به روند اجرایی پیمانکار اشراف داشته باشید. توجه داشته باشید که:
1- مهندس ناظر موظف است در تمام لحظات بتن ریزی توسط پیمانکار در محل ساختمان حضور داشته باشد.
2- مهندس ناظر موظف است قبل از ریختن بتن، بتن را به صورت چشمی کنترل و اسلامپ، روانی و کارایی آن را کنترل نماید.
3- مهندس ناظر موظف است پس از پایان هر کدام از مراحل ساخت، قبل از شروع مرحله بعدی و قبل از اینکه حاصل کار پیمانکار در نتیجه عملیات بعدی مخفی شود، کار را کنترل و درصورتی که مطابق با اصول و مقررات فنی باشد اجازه ادامه کار را به پیمانکار بدهد.
4- در صورتی که مهندس ناظر به موقع در محل ساختمان حضور نداشته باشد و یا تذکرات لازم را به پیمانکار ندهد، موضوع را به صورت کتبی به دفتر فنی شهرداری و ستاد معین مربوط گزارش دهید.
5- در صورتی که مهندس ناظر دستور اصلاح قسمتی از کار را به پیمانکار بدهد، پیمانکار موظف است با هزینه خودش کار را مطابق مشخصات فنی و نظر ناظر اصلاح نماید.
6- در صورت مشاهده هرگونه نقص فنی در عملیات اجرایی پیمانکار موضوع را کتبا به مهندس ناظر اطلاع دهید و در صورتی که مهندس ناظر موضوع را پیگیری نکرد موضوع را سریعا به صورت کتبی به دفتر فنی شهرداری گزارش دهید.
منبع:http://khakzad.com
/س
مراحل اجرای یک ساخـتمان از پی سـازی تا فرش کف
Printمراحل اجرای یک ساخـتمان از پی سـازی تا فرش کف
نخـستن مرحله در اجرای یک ساخـتمان پی سـازی می باشد که این کار باید بعد از گود برداری وپی کنی انجام گیرد .همانطورکه می دانیم در زمینهای خوب حداقل عمق پی های نوادی در حدود 50 سانتی متر می باشد . و اگردراین عمق زمین بکر در دسترس نباشد باید عمق پی را تا زمین بکر ادامه دهیم .
فصل اول . پی سازی :
1) گود برداری 2) پی کنی 3) بتن مگر
فصل دوم . آرماتور بندی :
1) بستن آرماتور 2) خم کردن آرماتورها
3) وصله کردن آرماتورها 4) آرماتورهای ریشه یا انتظار
5) چگونه شبکه میلگرد ستون را به ریشه وصل کنیم
فصل سوم .قالب بندی و بتن ریزی :
1) قالب بندی 2) انواع قالب 3) بازکردن قالب
1-2 قالب بندی پی
2-2 قالب بندی ستونها
3-2 قالب تیرهای اصلی
4-2 قالب سقف ها
فصل چهارم . مطالب عمومی ساختمان :
1) بتن مگر 2) دیوار زیرزمین 3) دیوارســازی
4) هشته گیر 5) ملات 6) سقــف
7 ) شمشه گیری 8) سنگ قرنیز 9)کف سازی نهایی
10) سرویس ها 1-10) بتن سبک برای شیب 2-10) یـــک لایــه ماسه و سیمان 3-10) قیرو گونی 4-10) فـرش کـف
فصل اول :پی سازی
نخـستن مرحله در اجرای یک ساخـتمان پی سـازی می باشد که این کار باید بعد از گود برداری وپی کنی انجام گیرد .همانطورکه می دانیم در زمینهای خوب حداقل عمق پی های نوادی در حدود 50 سانتی متر می باشد . و اگردراین عمق زمین بکر در دسترس نباشد باید عمق پی را تا زمین بکر ادامه دهیم .
1) گود برداری : بعد ازپیاده کردن نقشه و کنترل آن را صورت لزوم اقدام به گود برداری می نماید گود برداری برای آن قسمت از ساختمان انجام می شود که در طبقات پائین تراز ترازکف طبیعی زمین ساخته می شوند مانند موتورخانه ها وپارکینگ ها وانبارها وغیره ... در موقع گود برداری چنان که محل گود برداری بزرگ نباشد از وسایل معمولی مانند بیل وکلنگ و فرغون استفاده می شود برای گود برداریهای بلند و بزرگتراستفاده از بیل وکلنگ مقرون بی صرفه نبوده و بهتر است از وسایل مکانیکی مانند لودر و غیره استفاده شود در اینگونه موارد برای خارج کردن خاک از محل گود برداری و حمل آن به خارج کارگاه معمولا از سطح شیب دار استفاده می شود بدین طریق که در ضمن گود برداری سطح شیب داری درکف گود برداری برای عبور کامیون و غیره ایجاد می گردد و بعد از اتمام کار این قسمت بوسیله دستی گود برداری می شود .
1-1) تا چه عمقی گود برداری را ادامه می دهیم : ظاهرا حداکثر عمق مورد نیاز برای گود برداری تا روی پی می باشد بعلاوه چند سانتی متر برای فرش کف و عبور لوله ها که دراین صورت باید محل پی ها را با دست خاکبرداری نموده و بهتر است گود برداری را تا زیر سطح پی ادامه دهیم زیرا در این صورت اول برای قالب بندی پی ها آزادی عمل بیشتری داریم در نتیجه پی ها تمیزترودرست ترخواهد بود .
2) پی کنی : اصولا پی کنی با دودلیل انجام می گیرد .
1-2) دسترسی به زمین بکر 2-2) برای محافظت پایه ساختمان
1-2) با توجه به اینکه کلیه بار ساختمان بوسیله دیوارها وستونها به زمین منتقل می شود در نتیجه ساختمان باید روی زمینی که قابل اعتماد باشد وقابلیت تحمل بار ساختمان را داشته باشد بنا گردد .برای دسترسی به چنین زمینی ناچاربه ایجاد پی برای ساختمان می باشیم .
2-2) برای محافظت پایه ساختمان وجلوگیری از تاثیرعوامل جوی در پایه ساختمان باید پی سازی نماییم در این صورت حتی در بهترین زمینها نیز باید حداقعل پی هایی با عمق 40تا 50سانتی متر حفر کنیم پس در این صورت پی کنی یکی از عوامل مهم در ساختمان سازی است تا یکی ازریشه های اصلی ساختمان به حساب می آید
3) بتن مگر: بتن مگرکه به آن بتن لاغر یا بتن کم سیمان نیز می گویند اولین قشر پی سازی می باشد و مقدار سیمان در بتن مگر در حدود 100الی 150کیلوگرم در متر مکعب است بتن مگر درپی سازی با دو دلیل انجام می گیرد.
1- برای جلوگیری از تماس مستقیم بتن اصلی با خاک : وعلت اینکه بتن اصلی با خاک نباید با همدیگر تماس پیدا کنند این است که در خاک معمولا مواد زائد زیادی وجود دارد که مسرورزمان می تواند بتن ما را خورده وباعث پوسیده شدن آرماتورهای بتن اصلی ما گردد .
2- برای رگلاژ کف پی و ایجاد سطح کافی برای ادامه پی سازی : وقتی زمین ها پستی وبلندی زیادی داشته باشد ویا اگر زمین ما هنگام گود برداری یا پی کنی به پستی وبلندی تبدیل شده باشد ما قبل از ریختن بتن مگر آن را رگلاژی کنیم وزمین را برای بتن مگر آماده می کنیم و بتن مگر دیگر این بحران را به خوبی بر طرف می کند وهمه زمین را در هنگام پی رادیه و پی های زمین را در هنگام پی های نوازی هم کد می کند وآن را تصحیح می کند .
ضخامت بتن مگر در حدود 100سانتی متر بوده و معمولا قالب بندی از روی بتن مگر شروع می شود .
فصل دوم : آرماتور بندی
کلیه مصالح بنائی ازجمله بتون تاب وتحمل کشش را نداشتند ودراندک مدت درمقابل نیروی کششی ازهمدیگر گسیخته میشوند و حداکثر نیروی که بتون می تواند تحمل نماید 32کیلوگرم برسانتی مترمربع میباشد و این در صورتی است که بتن با مشخصات عالی ساخته شده باشد که درکارگاه های معمولی کمتر می توان به این نتیجه رسید برای اینکه تاب تحمل نیروی کششی در بتن را درحد دلخواه برسانیم ازفولاد که معمولا به صورت میله گرد آجدار یا ساده می باشد استفاده می کنند در مقاطعی که بتن تحت تاثیر نیروی کششی باشد فولاد گذاری میشود. فولاد آلیاژی است که از آهن کربن تشکیل شده هر قدر درصد کربن بیشـتر باشد فولاد سخـت تر و شکننده تر شده و خاصیت شکل پذیری آن کمتر می شود فولادی که در ساختمان مصرف می شود باید به راحتی شکل پذیر باشد تا همیشه و همه آنها بصورت دلخواه وسرد خم شوند با
برای ایجادیک جوش خوب وبااستحکام بایددرموقع شروع وپس ازآن نکات زیررارعایت کرد:
1-انتخاب صحیح الکترود
جنس فلزالکترودبافلزی که بایدجوشکاری شودبایدیکسان باشدوقطرالکترودمتناسب باضخامت فلزومقدارآمپرووضع جوشکاری درنظرگرفته شود. مثلاًبذای ضخامت 10 تا 12 میلیمترقطرالکترودرا25 / 3 میلیمترانتخاب می کنند. معمولاً باهرالکترودمیتوان 3 تا 4 برابرقطرآن جوشکاری کرد.
2-زاویه اکترودنسبت به کار
درحالتهای مختلف جوشکاری زاویه الکترودنسبت به کارتغییرمی کند. ضمناً نوع روپوش الکتروددرتعیین زاویه صحیح مؤثراست . مثلاًالکترودهای قلیایی رانسبت به کارتقریباً بایدعمودنکهداشت وازسرپاره ای که درپیشاپیسش الکترودمیدودنبایدناراحت بودزیرااین عمل خودباعث حفاظت حوضچه مذاب می شود.
3-طول قوس صحیح
اگرطول قوس درموقع کارکردن بیش ازاندازه باشدعلاوه براینکه گازهای مضرهواواردحوضچه مذاب خواهندشد، بیش ازحدجرقه به اطراف پراکنده میگرددوشکل ظاهرجوش بدنمامیشود.
بعلاوه امکان داردکه قوس قطع شود. اندازه طول قوس بستگی به نوع الکترودوحالت کاردارد.
درالکترودهای باقطرکم طول قوس نیزبایدکمترباشددرجوشکاری قایم وبالا سرطول قوس بایدکمترباشدتاکنترل ناحیه مذاب بهترانجام گیرد.
درالکترودهای قلیایی طول قوس تقریباً نصف قطرالکتروددرشرایط عادی درنظرگرفته میشود.
4-مقدارآمپر
ایجادقوس درصورتیکه بتوان ازحداکثرشدت جریان استفاده کردآسان تربوده وباعث میشودکه تمام گازهای حاصله ازحوضچه مذاب جوش خارج شود. مقدارآمپربستگی به قطرالترودوقطرپیوسته روی آن داشته وبرای الکترودهای قلیایی بیشترازالکترودهای روتیلی درنظرمیگیرند. ضمناً مقدارآمپربرای پاس های مختلف جوشکاری فرق میکند. مثلاًاگربرای پاس اول جوشکاری حدود120 آمپردرنظربگیرندبرای لایه های بعدی میتوان تابیش از220 آمپردرنظرگرفت .
معمولاًمقدارآمپربرای قطرهای مختلف الکترودروی جهبه های الکترودکارخانه سازنده پیشنهادشده است ولی بطورتجربی میتوان به ازاء هرمیلیمترازقطرالکترودبین 30 تا 35 آمپرانتخاب کرد.
چنانچه میزان آمپرکمترازحدلازم باشد، نفوذدرزجوش کافی نخواهدبودواگربیش ازحدلازم باشدمقداربرآمدگی زیادشده وبدون اینکه درهنگام جوشکاری اثری داشته باشدباعث مصرف زیادواتلاف الکترودمیگردد.
5-روشن کردن شعله
برای روشن کردن قوس الکتریکی بهتراست مانندحرکت کبریت الکترودراروی کنارلبه کشیده وروشن کرد.
قبل ازروشن کردن قوس الکتریکی بایدسرباره آخرین گرده جوش قبلی راپاک کرد. قوس الکتریکی رابایددروی حاشیه درزجوش بوجودآوردوبعداًشعله رابرروی درزجوش آورد.
6-سرعت حرکت دست
سرعت دست بستگی به نوع جوش – شدت جریان اندازه ونوع الکتروددارد. چنانچه درموقع جوشکاری سرعت دست بیش ازاندازه باشد، زمان برای ذوب وذرات فلزوذرات الکترودکه بایدبطورکامل دریکدیگرمخلوط شوندکافی نبوده ودرنتیجه نفوذجوش کم خواهدبودودرعین حال گرده جوش باریک وسطح آن ناهموارخواهدشد. چنانچه سرعت دست کمترازحدمعمول باشد، گرده جوش پهن وناحیه مذاب بزرگترازحدمعمول خواهدشدکه باعث اتلاف الکترودمیگردد.
سرعت حرکت دست درموقع جوشکاری باالکترودهای قلیایی کمترازالکترودهای روتیلی است بنابراین مقدارفلزیکه ذوب شده وروی قطعه کارمیریزدزیادترمیباشدودرنتیجه تعدادلایه های کمتری برای پرکردن درزجوش لازمست .
7-نفوذواندازه مهره جوش
برای اینکه جوش مطلوبی بدست آیدبایدسطوح موادجوشکاری بقدرکافی وعمق لازم ذوب شود.
وقتیکه قوس الکتریکی ایجادشدناحیه مذذراب تشکیل میشودوباذوب شدن الکترودوحرکت دست مهره های جوش درست خواهدشد.
ردیف مهره های جوش راگرده جوش مینامند.
اندازه مهره هاوعمق آن بستگی به مقدارنفوذجوش دارد.
گاهی دردوطرف گرده جوش خوردگی پیدامیشود. این خوردگی هابه مقدارزیادمقاومت جوش راکم میکندودراثرآمپرزیادویاعدم نوسان دست بوجودمیآید.
خوردگی درجوشکاری قایم بیشتراست وبایددقت ومواظبت زیادتری مبذول داشت .
8-تمیزکردن گرده جوش
تمیزکردن گرده جوش مخصوصاً درپاس اول جوشکاری کاملاًضروری است ودرزاویه های تندقدری مشکل است . درجوشکاری هاییکه سرعت دست بیش ازاندازه است ؛ ضخامت پوشش جوسش نازک شده وبه دوطرف گرده جوش میچسبد. دراین صورت تمیزکردن آن مشکل ترخواهداست .
امااگرسرعت جوشکاری صحیح باشدولایه پوشش جوش ضخیمترباشدازبین بردن ان آسانتراست .
ضربه زدن ملایم درروی کاربرخلاف جهت جوشکاری مفیدبوده وسبب ترک برداشتن سرباره وجداشدن آسان آن ازروی گرده جوش میشود. ولی نبایدپوشش جوش فوری ازروی درزجوش برداشته شود. فقط بایددرقسمتی که جوش مجددشروع میشود، پوشش راپاک کرد.شکل c
9-نوسان دست درموقع جوشکاری
حرکت دست به طرفین درزجوش ونوسان آن درمواقعی لازمست که احتیاج به گرده پهن باشدوبیشتردرشکافهاثی پهن ویادرجایی که بخواهیم چندین گرده برروی یکدیگرجوش بدهیم استفاده میشود.
نوسان دست دروضعهای مختلف جوشکاری فرق وبشکل های مثلث بسته –مثلث باز-نوسانی عرضی – شکل ناودانی شکل ذوزنقهای انجام میدهندودرهریک زاویه الکترودنسبت بکارفرق میکند.
عواملی که دربالارفتن مقاومت بتون مؤثرندعبارتن داز:
1-مقدارسیمان : باافزایش سیمان تاحدمعینی مقاومت بتون بالامیرودوپس ازآن به اراء افزایش سیمان ازمقاومت بتون کاسته خواهدشد. همانگونه که منحنی نشان میدهدبازاء 400 کیلوگرم سیمان درمترمکعب ، بتون حداکثرمقاومت خودرابدست میآوردودربیشتراز400 کیلوگرم سیمان درمترمکعب بتون ، مجدداً مقاومت آن پایین میآیدزیرامقدارسیمان دربتون زیادشده وجای شن وماسه رااشغال نموده ازبهم چسبیدن دانه های شن وماسه که استخوان بندی راتشکیل میدهندجلوگیری مینماید.
مقدارسیمان دربتون بایدباندازه ای باشدکه دوغاب آن اطراف دانهئ های شن وماسه رااندودنماید. درشکل (( 1 )) منحنی مقاومت بتون بازاء دزصدهای مختلفی ازسیمان نمایش داده شده است . اصولاً مقدارمصرف سیمان دربتون معمولاً از150 کیلوگرم تا400 کیلوگرم درمترمکعب ماسه میباشد. دربعضی مواقع بجای نسبت وزنی ازنسبت پیمانه ای یاکیلی استفاده میکنند.یعنی بجای اینکه بگویند300 کیلوگرم درمکعب ماسه ، میگویندبتون چهارویک ، یعنی چهارپیمانه ماسه ویک پیمانه سیمان .
2-جنس مصالح سنگی : هرچقدرجنس دانه های شن وماسه موجوددربتون مرغوب باشدمیزان مقاومت بتون افزاسش خواهدیافت . لذادرانتخاب دانه هابایددقت کافی نمود.
3-تراکم : هراندازه بتون متراکمترتهیه شودمقاومت بیشتری خواهدداشت برای این منظوربهتراست ازدستگاه مرتعش کننده ( ویبراتور) استفاده شود.
4-درجه حرارت : متعادل بودن درجه حرارت محیط درمقاومت بتون موثراست زیرادرجه حرارت زیادبعلت سریع گرفتن وتبخیرآب بتون ودرجه حرارت پایین کندگیری ویخ زدگی آب بتون ازمقاومت آن بطرزموثریمیکاهد.
5-مقدارآب : آب مصرفی دربتون که باعث انجام فعل وانفعالات شیمیایی وترنمودن جداردانه های سنگی میشودبه سه صورت مورداستفاده اجزاءمتشکله بتون میگیرد.
الف – مقدارآبی که به مصرف هیدراته نمودن سیمان میرسدکه حدود20 دروزن سیمان مصرفی است .
ب – مقدارآبی که برای خیسس کردن جدارخارجی دانه های شن وماسه مصرف میشود.
ج – مقدارآبی که برای رقیق کردن یتون لازم است تابتوان بهرشکل وفرمی که نیازاست آن رادرآورد.
هرچقدرمقدارآب درقسمت ب و ج بیشترم
برای کسب مهارت در حل مسائل ابتدا باید وجود مسائل و مشکلات در زندگی را یک امر طبیعی و حتی لازمه زندگی بشر بدانیم. بعضی از مردم این موضوع را امری غیرطبیعی میدانند و بنابراین در رویارویی با کوچکترین مشکلات، دچار ناراحتی و استرس میشوند. و بدیهی است که با وجود استرس و نگرانی نمیتوان انتظار برخورد مناسب با مشکلات را داشت. به همین دلیل این افراد معمولا در مواجهه با مسائل حالت انفعالی دارند و حتی قادر به حل اصولی سادهترین مسائل نیز نیستند و اغلب از حل مسائلشان طفره میروند و آنها را به تعویق میاندازند.
ولی افرادی که مسائل و مشکلات را جزیی از زندگی روزمره میدانند، خود را برای مواجهه با آنها نیز آماده کردهاند. این افراد با بروز هر مشکلی، بدون دغدغه و با فکری باز و مسلط، نسبت به حل آن اقدام میکنند.
موضوع دیگری که در حل مسائل، نقش کلیدی دارد، توانایی تولید ایدههای متعدد برای هر مسئله است. باید توجه داشت که هر چه تعداد ایدهها و راهحلهای تولید شده بیشتر باشد، احتمال رسیدن به یک راهحل کارآمدتر، بیشتر خواهد بود. بنابراین نباید در تولید و ارائه ایده خساست به خرج داد. حتی اگر برخی از ایدهها غیرمنطقی و غیرعملی به نظر برسند. اتفاقا در برخی از موارد همین ایدههای به ظاهر غیرمنطقی و غیرعملی برای حل بعضی از مشکلات کارسازتر بوده و نتیجه بهتری میدهند!
اما چگونه توانایی تولید ایدههای متعدد را کسب کنیم؟ بدیهی است که برای کسب مهارت در هر زمینهای، آموزش و تمرین مستمر لازم است. در زمینه کسب مهارت برای تولید ایدههای متعدد نیز برخورداری از تفکر خلاق و تمرین تکنیکهای خلاقیت و به خصوص تکنیک بارش فکری میتواند بسیار راهگشا باشد.
پس از تولید راهحلهای فراوان برای حل مسئله، نوبت به انتخاب بهترین و کاراترین ایدهها، با کمک تفکر منطقی میرسد. در این مرحله ممکن است لازم باشد، بعضی از ایدهها تعدیل و یا با هم ترکیب شوند و ایدههای جدیدی به وجود آیند. در هر صورت مهارت فرد در تفکر خلاق، ایدهپردازی و بالاخره تفکر منطقی، موجب رسیدن به راهحلهای منحصر به فرد و کارآمد میشود.
شما جزو کدام گروه هستید؟ آیا مانند اکثریت جامعه روشهای معمول و روتین را برای حل مسائل روزمره تان بکار می برید؟ و یا ترجیح میدهید فراتر از جامعه فکر و عمل کنید؟ و البته از نتایج آن هم بهره مند شوید؟!
اهمیت نقش خانواده در فرایند تحول کودک امری قطعی است. یکی از مسئولیت های والدین کمک و آموزش به کودکان در جهت تشخیص و حل مشکلات گوناگونی است که به طور مداوم در زندگی روزمره با آن رو به رو می شود. این گونه آموزش ها می توانند در کاهش رفتارهای نامناسب کودکان و بهبود رفتارهای اجتماعی آنها موثر واقع شوند. با توجه به اهمیت موضوع شناسایی مشکلات و اتخاذ راه حل برای آن از سوی کودکان در این مقاله به بررسی مهارت حل مسئله و راهکارهای پرورش آن در کودکان می پردازیم.
مواجهه با مشکل در زندگی امری طبیعی و اجتناب نا پذیر است و افراد در سراسر زندگی خود با مسائل و مشکلات مختلفی رو به رو می شوند، از این رو توانایی افراد در مواجهه با این گونه موقعیت ها به شیوه صحیح و کارآمد از اهمیت بالایی برخوردار است (پوگلیس و وایت، ۲۰۱۳). پژوهش ها نشان داده اند افرادی که از مهارت های حل مسئله پایینی برخوردارند در برخورد با مشکلات با شکست مواجه شده و به محض رویارویی با موانع، ممکن است با بروز رفتارهای برانگیخته نسبت به آن واکنش نشان دهند، احساس ناکامی کنند، پرخاشگر شوند یا برای پرهیز از موقعیت مشکل ساز گوشه گیرشوند؛ فرایندی که می تواند بروز رفتارهای سازش نایافته را برای فرد در پی داشته باشد (فاکس و هندرسون، ۲۰۱۳). از این رو توانایی حل مسئله از جمله اساسی ترین مهارت ها در رویارویی با این گونه مشکلات است.
مهارت حل مسئله یکی از توانایی های عالی ذهن است. در مهارت حل مسئله فرد باید با برقراری روابط بین تجربه های گذشته و مسئله، رابطه بین آنها را کشف و با توجه به آن، راه حل های مناسب را اتخاذ کند (اسرا، ۲۰۱۳). به عبارتی دیگر حل مسئله، عمل تصمیم گیری است که شامل شناخت و شناسایی وضعیتی است که در آن تصمیم گیری، جمع آوری اطلاعات، بررسی، تجزیه و تحلیل و ارزیابی وضعیت موجود انجام می شود، پیامدهای رفتار در آن وضعیت و گرفتن بازخورد از محیط اجتماعی توسط فرد ارزیابی می شود (اروزکان، ۲۰۱۳)، و در نتیجه شخص با جایگزین کردن تصمیم هایی که می تواند نتایج مثبت و موثرتری را برای زندگی وی در پی داشته باشد، اقدام به اتخاذ تصمیمی مناسب تر می کند.
چنانچه مشخص است مهارت حل مسئله به مجموعه توانایی های گفته می شود که کودک می تواند در هنگام مواجه با مشکلات یا چالش ها و برای حل این مشکلات بکار می گیرد.
مهارت حل مسئله به فرد کمک می کند تا با یافتن راه حل مناسب برای حل مشکل در مواجهه با چالش های زندگی، امکانات گوناگون پیرامون خود را شناسایی و از آن به منظور تصمیم گیری مناسب و حل مسئله در شرایط گوناگون استفاده کند. آموزش این مهارت های می تواند پیامدهای مهمی را برای کودکان در زمینه برقراری روابط بین فردی فراهم کند. برای مثال این مهارت ها باعث می شود کودکان در ارتباطات اجتماعی موفق تر عمل کنند و به رفتارهای سازش یافته و سطوح بالای حرمت خود دست یابد .
در بطن تغییرات سریع اجتماعی و وقایع تنیدگی زا فرد باید یاد بگیرد جایگاهی در اجتماع بیابد، با همسالان رابطه مطلوب برقرار کند، خود را با مدرسه، اجتماع، همسالان و خانواده سازگار و بر تحقق بسیاری از اعمال پیچیده فردی و بین فردی حیاتی که وی را برای زندگی آینده آماده می کند، تسلط یابد (پاکدامن و نصیری، ۱۳۹۳). بنابر این نیاز به مهارت های حل مسئله در تمامی زمینه های زندگی مشهود است و فرد آن را از طریق تعامل با محیط و وضعیت های مختلف کسب می کند.
بدین جهت رابطه مناسب والد – کودک عامل تعیین کننده ای در تحول کودک و سلامت روانی او در بزرگسالی شناخته شده است. بر این اساس والدین آشنا با روش های حل مسئله سعی می کنند به کودکان خود برای فکر کردن درباره ی چالش های پیش رو، در نظر گرفتن راه حل های مختلف و انتخاب بهترین راه حل کمک کنند. در نتیجه، کودکان نیز چگونگی برخورد با مشکلات و شکست هایشان را بدون ایجاد موقعیت تنیدگی زا یاد خواهند گرفت . فرزندان مکن است با چالش هایی رو به رو شوند، برخورد مناسب والدین می تواند حل مناسب این چالش ها را در پی داشته باشد.
نکات کاربردی و عملیاتی برای پرورش مهارت حل مسئله در کودکان
در این بخش به بیان راهکارهایی می پردازیم که در بستر مناسبی را برای پرورش مهارت حل مسئله کودک ایجاد می کنند:
ترغیب مشارکت کودکان: الگوهای ارتباطی اعضای خانواده بایستی به گونه ای باشد که به کودکان و توانایی ها و افکار آنها توجه شود. مشارکت کودکان در تصمیم گیری های مرتبط با آنها و به کارگیری فکر آنها در مهارت حل مسئئله کودک موثر است.
عدم سرزنش آنها: در صورت اشتباه کردن کودکان یا تصمیمات نادرست آنها از برخوردهای تند و یا سرزنش جلوگیری کنید. این برخوردهای مانع از پرورش مهارت حل مسئله می شوند.
بکارگیری بازی: در قالب بازی می توان راه کارهای حل مشکلات و شناسایی علل چالش ها را مورد بررسی قرار داد.
بکارگیری داستان: گقتن داستان و قصه و بیا موقعیت های چالش بر انگیز و حل آن توسط شخصیت های داستان می تواند از لحاظ ذهنی به کودک کمک کند.
توضیح به کودک و تبیین مسائل: در بسیاری موارد زمانی که دیگران یا خود شما با مشکلی رو به رو می شوند می توانید به کودکن راه کارهای آن را توضیح دهید. بخصوص زمانی که برای همسالان کودک اتفاقی صورت می گیرد.
مهارت حل مساله را بیاموزید
روش حل مساله فرایند تفکر منطقی و منظمی است که به فرد کمک می کند تا هنگام رویارویی با مشکلات راه حل های متعددی را جستجو کند و سپس بهترین راه حل را انتخاب نماید.
زندگی یک فرصت بزرگ و شاید یک مسئله بزرگ است که روزانه مسایل کوچک را برای ما به ارمغان می آورد که ما آن ها را مشکلات می نامیم. دنیای واقعیت های ما انسان ها مملو از مسایل و مشکلاتی است که هر روز با آن مواجهه می شویم و یا آنها با ما مواجهه می شوند. زندگی را می توان روند پیاپی مواجهه شدن با مسایل و تلاش برای حل آنها دانست. حل مشکلات فراروی انسان تاثیر سازنده ای در ایجاد اعتماد به نفس و کسب آرامش دارد و به انسان نیروی ویژه و انگیزه ای مناسب برای مواجهه سازنده با مشکلات هدیه می نماید. حل موفقیت آمیز مسایل زندگی به اعتماد به نفس بیشتر و آرامش فرد منجر می شود،در حالی که حل ناقص یا گره های ناگشوده بهداشت روان شخص را به طور جدی تهدید خواهد کرد.
به نظر می رسد انسان ها خیلی اوقات می توانند مشکلات خویش را حل نمایند بی آنکه حل مسئله را به صورت مدون و یا در کارگاه مهارت های زندگی آموخته باشند. اما از سوی دیگر خیلی اوقات نیز انسان ها نمی توانند مسئله خود را حل کنند، چون حل مسئله را به صورت یک مهارت نیاموخته یا تمرین نکرده اند. حل مساله از نظر اندیشمندان در بالاترین سطح از فعالیت های شناختی انسان قرار دارد. و نیازمند یک سلسله فعالیت های تخصصی و داشتن بسیاری از توانمندی های شخصیتی است.
با تعریف حل مساله آشنا شویم
روش حل مساله فرایند تفکر منطقی و منظمی است که به فرد کمک می کند تا هنگام رویارویی با مشکلات راه حل های متعددی را جستجو کند و سپس بهترین راه حل را انتخاب نماید. به این ترتیب حل مساله یک فرایند آگاهانه- منطقی- تلاش بر و هدفمند است.
حل مساله عبارت است از فرایند شناختی- رفتاری که توسط خود فرد هدایت می شود و فرد سعی می کند با کمک آن راه حل های موثر یا سازگارانه ای برای مسایل زندگی روزمره خویش پیدا کند.
مسئله می تواند ناشی از یک مشکل بیرونی(مثل یک امتحان سخت) و یا از درون فرد نشات گرفته باشد(مثل اهداف، نیازها، تعهدات شخصی).
حل مساله ماهرانه مستلزم عبور گام به گام از این مراحل است
انتخاب رویکرد صحیح نسبت به مشکلات
در این مرحله لازم است باورهای غلط نسبت به مشکل شناسایی و اصلاح گردد مثلاً این باور (نباید در زندگی با مشکل روبرو شد).( مشکل نشانه ضعف، بی لیاقتی و ناتوانی است).
زندگی بدون مشکلات انسان را به آب راکدی تبدیل می کند که می ماند، می گندد و متعفن می شود. هر مشکلی در زندگی در حکم فرصتی است برای ارتقاء، بزرگ شدن، برای با تجربه شدن و برای استوار کردن وجود راست قامتی برای مواجهه با مسایل آتی زندگی.
یک روش عینی و عملی برای پیدا کردن راه حل ها، روش بارش ذهنی است.روش بارش ذهنی یعنی سعی کنیم بدون هیچ نوع قضاوت، بازداری، ارزش گذاری خوب و بد و یا جلوی فکر خود را گرفتن، راه حل های متعدد، متنوع و غیر قضاوتی برای مسئله ارایه بدهیم
تعریف دقیق مسئله
معمولاً وقتی مشکلی در زندگی پیش می آید آدم ها آن را خیلی گنگ، مبهم، پراکنده و غیر دقیق ادراک می کنند. در این مرحله باید به سوال های زیر پاسخ داده شود.مشکل چیست؟ کی مشکل شروع شد؟ مشکل کجا شروع شد؟ چه کسی در این مشکل نقش دارد؟
هدف این گام ارایه تعریف مشخص و دقیق از مسئله است تا آنجا که ابهامات و نامفهومی های فوق ذکر تا جای ممکن از بین برود.
تولید، خلق و پیدا کردن راه حل های متعدد و متفاوت
یک روش عینی و عملی برای پیدا کردن راه حل ها، روش بارش ذهنی است.روش بارش ذهنی یعنی سعی کنیم بدون هیچ نوع قضاوت، بازداری، ارزش گذاری خوب و بد و یا جلوی فکر خود را گرفتن، راه حل های متعدد، متنوع و غیر قضاوتی برای مسئله ارایه بدهیم.نکته بسیار مهم در این مرحله آن است که کمیت و تعداد راه حل ها مهم تر از کیفیت آن هاست.
ارزیابی سود و زیان و معایب و محاسن راه حل ها و انتخاب از بین راه حل ها
در این مرحله راه حل های ارایه شده در گام 3 را مورد ارزیابی قرار دهید و سود و زیان هر کدام را بررسی کنید. سپس بر اساس غلبه نسبی مزایا و معایب در مورد آن راه حل تصمیم گیری کنید. یعنی در نهایت راه حلی را انتخاب کنید که بیشترین سود و کمترین زیان را داشته باشد.
اجرای راه حل و بازبینی
در این مرحله راه حل انتخابی خود را اجرا کنید و آثار و نتایج آن را بر خودتان و دیگران نظاره کرده و آثار واقعی روش انتخابی را با پیامدهای پیش بینی شده مقایسه کنید. در این مرحله زمان بندی از اهمیت خاصی برخوردار است. بعد از اجرای راه حل و مفید بودن آن به خودتان پاداش دهید و اگر مسئله حل نشد، موانع را شناسایی کرده و برطرف کنید. در صورت لزوم می توانید مراحل حل مساله را مجدداً تکرار کنید. احتمالاً اشکالی در جریان حل مساله پیش آمده است. مثلاً ممکن است مشکل به خوبی و دقیق تعریف نشده، اهداف واقع بینانه نبوده و...
حل مسئله یکی از شش مهارت مهم زندگی است که والدین باید آنها را به فرزندانشان بیاموزند. از زمانی که کودکان پیش دبستانی است آموزش مهارت حل مسئله را به کودکان آغاز کنید و تا نوجوانی در این زمینه با آنها کار کنید تا دقیقا بیاموزند چگونه مشکلات را حل کنند و تصمیمات سالمی برای خودشان بگیرند.
به هرجهت، بسیاری از بزرگسالان دقیقا نمی دانند که چگونه مسایل و مشکلات را حل و فصل کنند. برای اکثر ما، این صرفا کاری است که باید انجام دهیم. بدون اینکه به هیچ وجه درخصوص پروسه ای که استفاده می کنیم فکر کنیم. بسیار مفید است که به فرزندانمان استراتژی های اصولی و منظم تری برای حل مشکلاتشان بیاموزیم.
دلایلی که کودکان به مهارت حل مسئله کودکانه نیاز دارند
کودکان هرروزه با مشکلات و مسائل گوناگونی مواجه می شوند. گستره مشکلات آنها از مشکلات تحصیلی گرفته تا مسائل هم سن و سالان، مشکلات در زمینه های ورزشی، انجام تکالیف و وظایف یا حتی تصمیم گیری درخصوص اینکه چه چیزی بپوشند را شامل می شود، در حل همه این موارد فرایند حل مسئله اصولی و صحیح می تواند خیلی مفید واقع شود. زمانی که بچه ها مهارت های حل مسئله را می آموزند، اعتماد به نفس زیادی در توانایی شان برای اخذ تصمیمات صحیح و خوب برای خودشان را کسب می کنند.
زمانی که بچه ها مهارت های حل مسئله را نداشته باشند ممکن است از انجام و تلاش و تجربه هرکاری یا حتی حل وفصل مسائل امتناع و اجتناب کنند. برای مثلا، اگر بچه ای را هم سن و سالانش مورد تمسخر قرار دهند و وی نداند که چطور باید عکس العمل نشان دهد، ممکن است آن را هرگز ابراز و عنوان نکند، درعوض ممکن است به مرور از مدرسه زده شود، نمراتش افت کنند، یا حتی ممکن است از دل درد و سردرد شکایت کند.
سایر بچه هایی که فاقد مهارت حل مسئله هستند ممکن است هرگز متوجه حق انتخابهایی که در حل مشکلات دارند نشوند. این بچه ها ممکن است بدون فکر کردن به انتخابات و تصمیمات شان شتابزده و نسنجیده عکس العمل نشان دهند. برای مثال، بچه ای که دوستش اسباب بازی او را گرفته است ممکن است تنها راهی که برای پس گرفتن اسباب بازی به نظرش برسد این باشد که به او حمله کند و با زدن اسباب بازی اش را پس بگیرد. او به هیچ وجه نمی داند که می تواند چه انتخاب های دیگری داشته باشد. کمک به بچه ها در فراگیری و آموزش نحوی تشخیص انتخاب ها و فرصت هایی که در اختیار دارند به آنها کمک می کند تا از اینکه قادرند تصمیمات سالم و درست برای خودشان بگیرند اطمینان حاصل کنند.
به بچه ها بیاموزید چگونه مسائل و مشکلات را ارزیابی کنند
با بچه ها در مورد نحوه تشخیص و شناسایی مشکل صحبت کنید. گاهی اوقات فقط بیان و ابراز یک مشکل خودش می تواند تفاوت شگرفی را ایجاد کند. برای مثال، بچه ای که می تواند به مادرش بگوید، «بچه ها زنگ تفریح مرا اذیت می کنند»، ممکن است تا حدودی احساس راحتی و سبکی کند. زمانی که بچه ها مشکل و مسئله را تشخیص می دهند، به آنها بیاموزید تا فکر کنند و چندین راه حل ممکن را برای مشکل قبل از اینکه وارد عمل شوند مدنظر بگیرند. سعی کنند دست کم چهار راه ممکن برای حل مشکل پیدا کنند. سپس درخصوص دلایل موافق و مخالف هر شیوه بحث کنید. خیلی مهم است که بچه ها بیاموزند تا پیامدها و عواقب مثبت و منفی احتمالی رفتارشان را تشخیص دهند.
زمانی که بچه ای انتخاب های مختلف و پیامدهای احتمالی هریک را بازشناخت، در آن زمان است که می تواند بهترین را انتخاب کند. به بچه ها بیاموزید که اگر روشی را انتخاب کردند که مشکل را حل نکرد، همیشه می توانند راه دیگری را هم امتحان کنند. فرزندتان را تشویق کنید تا مشکل را حل نکرده است دست از تلاش و کوشش برندارد.
به طور جدی با هم درخصوص مسائل و مشکلات بحث و گفت و گو کنید
زمانی که مشکلی بروز می کند، عجله نکنید تا فورا مشکل فرزندتان را شما حل کنید. اگر می بینید فرزندتان با چیزی درگیر است و کلنجار می رود، قبل از اینکه به کمکش بشتابید به فرزندتان فرصت دهید تا آن را خوب بفهمد و از آن سر در بیاورد.
برای مثال، اگر فرزندتان با خواهر یا برادرش سر یک اسباب بازی مجادله دارد، به آنها فرصت دهید تا اول خودشان تلاش کنند تا به راه حل مناسب برسند. اگر نتوانستند چنین کنند و موفق نشدند، به آنها کمک کنید تا راه حل مناسبی بیابند. البته اگر نگران ایمنی و سلامت آنها هستید، بی مقدمه باید وارد عمل شوید.
در زندگی نقش الگوی مهارتهای حل مسئله را بازی کنید تا به فرزندتان کمک کنید تا در شرایط زندگی واقعی چگونه باید عمل کنند. برای مثال، اگر نامه ای از معلم فرزندتان دریافت کردید که در آن نوشته شده بود که عملکرد فرزندتان در ریاضی رضایت بخش نیست، فورا عصبانی نشوید و فرزندتان را از امتیازاتش محروم نکنید. درعوض، با او بنشینید و با بهره گیری از فرایند حل مسئله درخصوص مشکل بحث و گفتگو کنید. فرزندتان ممکن است ایده های زیادی درخصوص اینکه چطور می تواند عملکردش را تغییر دهد و حتی بهتر کند داشته باشد یا می توان برای بهبود نمراتش از شخص خاصی کمک بگیرد.
سعی کنید تا به توافقی متقابل برای راه حل برسید. هر زمان که فرزندتان موفق شد تا راه حل مناسب و خوبی برای مشکلش بیابد، حتما او را تشویق کنید، حتی برای او جایزه درنظر بگیرید. پیشرفت را زیر نظر بگیرید و به طور دوره ای به مسئله بپردازید تا ببینید آیا تغییرات بیشتری نیاز هست یا خیر.
به پیامدهای طبیعی اجازه وقوع دهید
زمانی که به بچه ها فرصت داده می شود تا پیامدها و عواقب طبیعی و معمول کار یا تصمیم شان را تجربه کنند، این امر می تواند یک استراتژی تربیتی موثر باشد که مهارتهای حل مسئله را به آنها می آموزد. بروز و مواجهه با پیامدهای طبیعی بدین معنی است که شما به فرزندتان اجازه می دهید تا تصمیمی بگیرد و بعد با عواقب و پیامدهای منفی آن مواجه شود. به هرجهت مهم است که هیچ جای نگرانی به لحاظ امنیت و سلامتی برای فرزندتان وجود نداشته باشد، هرگز فراموش نکنید که اصل سلامت و ایمنی فرزندتان از هر چیزی مهم تر است.
برای مثال، زمانی که به فرزندتان اجازه می دهید به محض ورود به مرکز خرید اولین چیزی را که دید و خوست، بخرد و سپس اگر پول بیشتری مطالبه کرد از دادن پول بیشتر به او امتناع می کنید، اینگونه فرزندتان با یک پیامد طبیعی مواجه می شود و می فهمد توانایی خرید هر آنچه که می بیند و می خواهد را ندارد، بنابراین باید خواسته ها و حتی مقدار پولش را مدیریت کند.
این اتفاق می تواند درخصوص حل مسئله درس های مهمی به او بدهد و به او کمک کند تا دفعه بعد انتخاب بهتری انجام دهد. مدنظر داشته باشید که چنین پیامدهای طبیعی می توانند لحظاتی پرارزش به لحاظ آموزشی باشند تا به شما کمک کنند تا با کمک هم مسائل را حل فصل کنید و با هم بیشتر بر روی مهارت حل مسئله کار کنید. کودکان باید بیاموزند که مسائل را به تنهایی حل کنند. حل مسئله یکی از مهارت هایی است که نیاز است والدین به کودکان آموزش دهند. این آموزش را از پیش دبستانی آغاز کنید و تا نوجوانی آن را ادامه دهید و به آن ها آموزش دهید که چگ.نه تصمیم هایی سالم بگیرند و مشکلات را حل کنند.
البته بسیاری از بزرگسالان نیز این مهارت را به خوبی کسب نکرده اند و برای برخی از ما نیز این کار یک عادت شده است و به مراحل انجام کار فکر نمی کنیم اما بهتر است به کودکان خود آموزش دهیم که از یک روند برای حل مسائل و مشکلات خود استفاده کنند.
دلایلی که کودکان نیاز به یادگیری آموزش حل مسئله دارند
کودکان هر روز مسائل زیادی را حل می کنند حتی اینکه چه لباسی بپوشند نیز در واقع یک روند حل مسئله ساده است و زمانی که کودکان حل مسئله را یاد بگیرند با اعتماد به نفسی که به دست می