امروزه یکی از معضلات بزرگ شهر ها پدیده وارونگی و آلودگی هوا می باشد که یکی از راه های مقابله با این آلودگی ها در نظر داشتن و بوجود آوردن محوطه فضایی سبز در اطراف و پشت بام منزل خود می باشد. که این امر باعث جذب آلودگی هوا و درنتیجه خارج کردن اکسیژن از خود می باشد.
از دیگر خصوصیات محوطه سازی و فضای سبز نیز می توان به ایجاد فضایی دلنشین، روحیه بخش و جذاب را که برای استفاده کنندگان از آن بوجود می آورد اشاره کرد. همچنین طرح های متفاوت و متناسب با ساختمان یا ویلا در اطراف یا پشت بام بنا تاثیر فراوانی در زیبایی و خوش نما کردن ویلا یا ساختمان مورد نظر دارد.
در محوطه سازی همیشه با گیاهان متنوع سروکار داریم چون گیاهانی که در فضای سبز مورد استفاده قرارمی گیرند همیشه علاوه بر شرایط ارثی و ژنتیکی، از شرایط اکولوژی )محیط زیست( نیز متأثر هستند. مانند تغییرات درجه حرارت، حداقل مطلق دما، میانگین و حداکثر مطلق دما، تغییرات میزان رطوبت نسبی هوا، بارندگی ها ، تعداد روزهای ابری و آفتابی، کوتاهی و بلندی روز و شب و دیگر پدیده های جوی به دقت توجه شود.
استفاده از آلاچیق، آبنما، برکه، نهر، استخر، گل کاری، درخت کاری، رواق، باربیکیو و . . . از بخش های مهم محوطه سازی به شمار می روند. که با توجه به مساحت و خواست کارفرما طرح ها و المان های متفاوتی در محوطه سازی (لند اسکیپ) مورد استفاده قرار می گیرند.
یکی از مهم ترین گامهای اصلی طراحی و اجرای محوطه سازی (لند اسکیپ) جانمایی و آرایش گل و گیاهان در موقعیت مناسب و مطلوب خود به بهترین شکل ممکن می باشد که باید قبل از اجرا در طراحی محوطه نوع چیدمان گل و گیاه در طرح مورد نظر مشخص و معلوم گردد.
انتخاب خاک در محوطه سازی
در محوطه سازی در بخش های مختلف عناصر با نیروهای دینامیکی و استاتیکی متفاوتی در کنار هم قرار میگیرند که هر کدام از آنها نیاز های متفاوتی برای زیر سازی دارند . همچنین با توجه به ایجاد بستر کاشت گیاهان در محوطه سازی،بررسی ، جمع آوری ، خاکبرداری و خاکریزی با مطالعه دقیق خاک موجود در سایت و همچنین استفاده از خاک مناسب درمحوطه سازی ، می تواند نقش مهمی در رشد و سهولت نگهداری گیاهان و استقامت عناصر در مقابل نیرو های ذکر شده داشته باشد .
مصالح ساختمانی در محوطه سازی
خوشبختانه امروزه تولید و نو آوری مصالح در بخش ساختمان با توجه به رونق ساختمان سازی در جامعه با رشد سریعی روبروست ؛ اما شناخت وانتخاب صحیح مصالح برای محوطه سازی امرییست که علاوه بر حس زیبایی شناسی در محوطه سازی نیاز به تجربه در مورد تغییرات احتمالی این مصالح در برابر شرایط جوی داراست . علاوه بر مصالحی که بصورت عمومی در فعالیت های مختلف ساختمانی استفاده میشود بخشی از مصالح بطور تخصصی فقط در محوطه سازی مورد استفاده قرار می گیرد که اطلاع از این موارد میتواند کمک بزرگی در بالا بردن سطح کار محوطه سازی باشد.
ساخت المانها در محوطه سازی
با توجه به مساحت وخواست کارفرما المانهای متفاوتی در محوطه سازی مورد استفاده قرار میگیرند. برخی از المانها عبارتند از آلاچیق ، رواق ، آبنما، برکه ، استخر ، باربیکیو و...
آلاچیق در محوطه سازی
آلاچیق کلمه عمومی است که در زبان فارسی به هرنوع سرپناهی که در فضای باز استفاده می شود ، اطلاق می گردد و حتی نوع کاربری آن که در مواردی بعنوان پارکینگ اتومبیل استفاده می شود نیز تغییری در این نام ایجاد نمیکند . این در حالیست که در محوطه سازی برای انواع مختلف از آلاچیق ، بسته به کاربرد آن نامها و تعاریف جداگانه ای وجود دارد .
آبنما در محوطه سازی
یکی از المان هایی که در چند سال اخیر برای محوطه سازی(لند اسکیپ) شدیدا مورد استقبال عمومی قرار گرفته ، آبنما بوده است . ساخت آبنما می تواند با مصالح مختلف انجام پذیرد . در ساخت آبنما مواردی چون نحوه ریزش آب ، مقدار صدای مورد نیاز برای فضا، نور پردازی ، ایزولاسیون و سهولت نگهداری ، از اهمیت بالایی برخوردار است .
برکه در محوطه سازی
برکه به فضایی گفته می شود که آب در آن بدون جریان و در فضایی بسته قرار دارد . برکه در محوطه سازی (لند اسکیپ) معمولا برای فضا هایی با هدف آرامش ، طراحی و ساخته می شود می توان المان مفیدی در تامین این هدف باشد . برکه ها علاوه بر کاربرد به لحاظ زیبایی در محوطه سازی ،می تواند نقش مهمی در ذخیره سازی آب برای آبیاری فضای سبز ایفا کند. گیاهانی چون نیلوفر آبی ، لویی و.. که به عنوان گیاهان آبزی در محوطه سازی و فضای سبز جهت زیبایی بیش از پیش استفاده می شوند ، در آبهایی که راکد هستند ( مثل برکه ) قادر به ادامه حیات اند.
استخر در محوطه سازی
از دیر باز شنا به عنوان یکی از مفرح ترین ورزشها مورد توجه بوده است، به همین دلیل ساخت استخر سالها در حیاط منازل مسکونی مورد توجه محوطه سازان قرار داشته. امروزه با تغییر شکل زندگی شهر نشینی معمولا استخر بعنوان بخشی ازمحوطه سازی ویلا ها دیده می شود . ساخت استخر به دلیل چالشهایی چون آب بندی ، تصفیه و نگهداری ، از تخصصی ترین عناصر در محوط سازی است.
نهر در محوطه سازی
در فرهنگ کهن ما همیشه آبهای روان چه در باغهای ایرانی که ساخت آنها به بیش از 2000 سال میرسد و چه در شرایط طبیعی از اهمیت و استقبال زیادی برخوردار بوده ، به همین دلیل داشتن چنین المانی در محوطه سازی می تواند فضایی متفاوت ایجاد نماید.
کف سازی در محوطه سازی
همواره یکی از اثر گذارترین بخشها در محوطه سازی کفسازیهاست . کفسازی جزیی از بخش سخت محوطه سازی(hard scape) است که می تواند نقش مهمی در راهنمایی استفاده کنندگان ، تقسیم فضا، زیبایی،سازه فضایی،القای حسی خاص و ... در محوطه سازی داشته باشد . استفاده از مصالح مناسب محوطه سازی (لند اسکیپ) در این بخش برای حفظ امنیت ، زیبایی ، استحکام و .. بسیار دارای اهمیت است.
نورپردازی درمحوطه سازی
در طراحی فضای سبز نور همواره به عنوان یک عنصر مهم و اساسی به شمار می آید زیرا کلیه نقاطی که در فضای سبز از اهمیت بخصوصی برخودارند نظیر درب ورودی ، حیاط جلویی استخر برکه ها ،آبشارها ،فواره ها ،مجسمه ها ، درختان و کلیه وسایل زینتی باید امکانات روشنایی را داشته باشد. تا زیبایی واقعی را به نمایش بگذارند.نور عامل مهم در تفکیک رنگها و تعریف راهها و معابر در شب ها می باشد. در صورت نبود نور در شب طراحی فضای سبز امری کاملا بی معنی جلوه می کند.لذا نیاز به نور در شب به بیشترین حد خود می رسد .
تاسیسات برقی در محوطه سازی
استفاده از انرژی برق برای روشنایی عمومی، نور پردازی و راه اندازی تاسیسات مکانیکی در محوطه سازی (لند اسکیپ) امری اجتناب ناپذیر است . اگر چه به دلیل حضور مهندسین در بخش ساختمان سازی ، استفاده از استاندارد های مهندسی برق در ساختمانها نهادینه شده ؛ اما در محوطه سازی به دلیل اجرای سنتی محوطه ها ، کمتر به این امر توجه شده.استفاده از روشهای صحیح در انتقال و بهره برداری برق در محوطه سازی ، نقش مهمی در ایمن سازی و کاهش هزینه های نگهداری فضای سبز داراست .
تاسیسات مکانیکی در محوطه سازی
تاسیسات مکانیکی در محوطه سازی شامل آبرسانی ، تاسیسات آبیاری اتومات ، تاسیسات استخر و تاسیسات آبنما ، بخشی از علم تاسیسات است که کمتر در ساختمان مورد توجه قرار می گیرد . به همین دلیل برای داشتن تاسیسات مناسب در محوطه سازی ، آگاهی از نوع و عملکرد لوازم موجود در بازار و بکار گیری آنها در محلهای مناسب امر اجتناب ناپذیر است.
محوطه سازی و فضای سبز حیاط فقط کاشت،هرس و آبیاری نیست بلکه ایچاد یه فضای جادویی است برای فارغ شدن از روزمرگی که ما رو دعوت می کنه به نشستن و تماشای زیبایی گل ها و استنشاق بوی چمن مرطوب و تفکر.
همه دوست داریم ساعتها به تماشای فضای سبز حیاط پر از گلها و تزیینات رنگارنگ بشینیم و لذت قدم زدن در محوطه با فضای سبز زیبا رو بچشیم.پس بیاین در کنار هم شروع کنیم؛ببینیم و یاد بگیریم.
در حقیقت، استفاده از گلها، گیاهان ، درختچه ها و ترکیب گونه های مختلف آنها با یکدیگر، ایجاد منظره ای فوق العاده زیبا می کنه ، که چشم انداز پیش روی ما را کاملا تغییر میده.
محلی است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی بخش واقع شده و از نظر بافت ساختمانی، اشتغال و سایر عوامل دارای سیمایی با ویژگیهای خاص خود بوده، به طوری که اکثریت ساکنان دایمی آن در مشاغل کسب، تجارت، صنعت، کشاورزی، خدمات و فعالیتهای اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خودکفایی نسبی برخوردار و کانون مبادلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی حوزه جذب و نفوذ پیرامون خود میباشد … ».
منظر شهری مجموعهای از عوامل طبیعی و مصنوع است که تحت تاثیر ویژگی های طبیعی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یک شهر شکل گرفته و یا میگیرند. منظر شهری یک از عوامل کیفیی و مطلوبیت شهرها ، واقعی و عینی بوده و حاصل مشاهده و درک مظاهر گوناگون و ملموس شهر اعم از بناها ، فضاها ، فعالیتها ، صداها ، بوها و… هنگام مواجه شهروند با پدیده شهر ( در مقیاسهای مختلف ، اعم از دیدن شهر از دور دست یا هنگام قرار گرفتن در شهر و یا حتی استقرار در بناها) است . منظر شهری صرفا دربر دارنده نمای ساختمانها و عناصر قابل رؤیت نیست؛ بلکه صداها، بوها، انواع عناصر طبیعی و مصنوع ، خواه ثابت و خواه متحرک را در بر گرفته و شامل تمام آن چیزهائی است که توسط حواس انسان قابل درک است. مقدمه
آنچه که در این تعریف وجود دارد، توجه به ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و حتی سیاسی شهر است، اما آنچه ما در اینمقاله به آن میپردازیم، این است که باید بدانیم که شهر واقعیتی است که علاوه بر فضاهای کالبدی به دلیل برخی ابعادش از حوزه علوم اجتماعی و حتی علوم انسانی خارج میشود و میتوان آن را صرفا در بعد فضایی آن مورد بررسی و تحلیل قرار داد.
گرچه مطالعات و تحقیقات در فضای شهری بیشتر معطوف به کالبد فضای شهر و چگونگی آرایش آن و نقش آن درتسهیل امور شهری بوده است، ولی درقوانین و مقررات در حوزه مدیریت و برنامهریزی توسعه شهری کشور، عامل انسانی و توجه به نیازهای انسانی در فضای کالبدی شهر نیز قابل مشاهده است.
امروزه بسیار اتفاق افتاده است که با دیدن نمای یک ساختمان یا مکان، احساسات متفاوتی داشته باشیم. احساس تحسین یا احساس مصونیت و اطمینان و یا حتی حقارت. این موضوع یکی از دغدغههای اصلی مدیریت شهری و بسیاری از متخصصین است و این که آیا در خصوص داشتن نمای زیبا برای ابنیه و فضاهای شهری، وجود ضوابط و مقررات قانونی ضرورت دارد و یا اینکه وجود قوانین و مقررات میتواند عاملی برای رعایت ضوابط مربوط به سیمای شهری باشد؟ نقش و وظایف مدیریت اجرایی شهر در خصوص سیمای شهری چیست؟ در این مقاله جایگاه قانونی وظایف شهرداریها در خصوص مدیریت سیما و منظر شهری با تاکید بر وظایف شهرداریها مورد بررسی قرار گرفته است.
شهرداریها و توسعه شهری
در نظام مدیریت و برنامهریزی شهری ایران، شهرداری مسئول مستقیم نظارت، کنترل و هدایت توسعه فضایی شهرها در چارچوب قانون و در راستای اهداف و راهبردهای طرحهای توسعه شهری(جامع، تفصیلی و هادی) است و نقش مهمی در انتظام و سامان دهی فضایی شهرها بر عهده دارد. در این بین اهمیت تحقق و پایداری نظام مدیریت سیما و منظر شهری به منظور ایجاد نظم و توازن در فضاهای شهری حایز اهمیت ویژهای است. عدم تحقق این مهم، موجب عدم انتظام سلسله مراتب فعالیت و خدمات و سرانجام عدم سازمان یابی فضایی درون شهرها میگردد.
در ماده (۵۵) قانون شهرداری مسئولیت شهرداریها در حوزه بهداشت شهری، مدیریت زیست محیطی و ساخت و سازهای شهری وظایف حاکمیتی و نظارتی شهرداریها به عنوان یکی از نهادهای مسئول در حوزه مدیریت شهری تعیین و مشخص شده است، که عدم رعایت هر یک توسط شهروندان و یا عدم نظارت بر انجام آنها توسط شهرداریها بر زیبایی فضاها و سیمای شهر اثر نامطلوب خواهد داشت. در حوزه بهداشت عمومی وظیفه شهرداری در زمینه جمعآوری و رفت و روب معابر کاملا مشخص و تعریف شده است، زیرا عدم تنظیف معابر نازیبایی شهری را به دنبال خواهد داشت.
«تنظیف و نگاهداری و تسطیح معابر و انهار عمومی و مجاری آبها و فاضلاب و تنقیه قنوات مربوط به شهر و تامین آب و روشنایی به وسایل ممکنه » .
یکی دیگر از مسایل و مشکلاتی که بر زیبایی شهرهای ایران سایه افکنده است و فضاهای شهری را مخدوش میکند، سد معبر و یا اشغال فضاهای شهری توسط شهروندان است که عدم نظارت شهرداریها در این خصوص میتواند سیمای شهری را تحت تاثیر قرار دهد. این در حالی است که شهرداری متولی جلوگیری از چنین اغتشاشات بصری است.
«سد معابر عمومی و اشغال پیادهروها و استفاده غیرمجاز آنها و میدانها و پارکها و باغهای عمومی برای کسب و یا سکنی و یا هر عنوان دیگری ممنوع است و شهرداری مکلف است از آن جلوگیری و در رفع موانع موجود و آزاد نمودن معابر و اماکن مذکور فوق وسیله مامورین خود راسا اقدام کند ».
شهرداریها به عنوان تنها نهاد مجری طرحهای توسعه شهری در کشور وظیفه صدور پروانه ساختمانی را بر عهده داشته و مکلفند طبق ضوابط طرح های توسعه شهری و براساس نقشه مذکور در پروانههای ساختمانی نوع استفاده از ساختمان را قید کنند و از هر نوع استفاده خلاف مندرجات پروانه ساختمانی جلوگیری بعمل آورند .
شهرداریها دارای اختیار نظارت بر طرز استفاده از اراضی داخل محدوده و حریم شهر از جمله تعیین تعداد طبقات و ارتفاع و نماسازی وکیفیت ساختمانها براساس نقشه جامع شهر و منطقهبندی آن با رعایت ضوابط و معیارهایی که از طرف شورای عالی شهرسازی تعیین و وسیله وزارتکشور ابلاغ خواهد شد هستند و با استفاده از اختیارات فوق مکلف به مراقبت در رشد متناسب و موزون شهرها و تأمین تسهیلات لازم برای زندگیاجتماعی خواهند بود .
نوسازی و عمران و اصلاحات اساسی و تأمین نیازمندیهای شهری و احداث و اصلاح و توسعه معابر و ایجاد پارکها و پارکینگها (توقفگاهها) و میدانها و حفظ و نگهداری پارکها و باغهای عمومی موجود و تأمین سایر تأسیسات مورد نیاز عمومی و نوسازی محلات و مراقبت در رشد متناسب و موزون شهرها از وظایف اساسی شهرداریها است و شهرداریها در اجرای وظائف مذکور مکلف به تهیه برنامههای اساسی و نقشههای جامع هستند .
به منظور بهبود فضاهای شهری و جلوگیری از متروک ماندن و عدم استفاده از فضاهای شهری، شهرداریها مجازند مالکان و صاحبان اراضی واقع در محدوده شهری را مجبور به احیاء اراضی و یا ایجاد ساختمان اساسی نمایند، در غیر اینصورت تنبیهاتی بر آن مترتب است. بعلاوه شهرداری ها در حوزه اختیارات خود میتوانند براساس ضوابط طرحهای توسعه شهری، مالکان اراضی واقع در محدوده شهرها را وادار به نرده کشی و یا ایجاد فضای سبز در اراضی متعلقه نمایند.
بهطوریکه در تبصره(۲) ماده (۱۰) قانون نوسازی و عمران شهری، برای ساختمانهای نوساز معافیتهایی در نظر گرفته شده است و در ماده ۲۹ قانون، برای اراضی واقع در محدوده شهر که فاقد ساختمان اساسی باشد، تنبیهاتی در قالب عوارض، به میزان دو برابر میزان مقرر در ماده( ۲) قانون دیده شده است. در تبصره (۱) همین ماده نیز مالکین این گونه اراضی را که طبق نقشه شهرداری به نردهکشی و ایجاد فضای سبز در اراضی مزبور اقدام نماید، مشمول تشویق نموده است.
«ساختمانهای اساسی که به جای ساختمانهای کهنه و قدیمی نوسازی و تجدید بنا شود به مدت سه سال از تاریخ اتمام بنا مشخص شده در پروانه ساختمان از پرداخت عوارض موضوع این قانون معاف خواهند بود ».
«عوارض اراضی واقع در محدوده شهر که آب لولهکشی و برق آن تأمین شده و فاقد ساختمان اساسی باشد، دو برابر میزان مقرر در ماده(۲) این قانون خواهد بود ».
«در صورتی که مالکین این گونه اراضی، طبق نقشه شهرداری به نردهکشی و ایجاد فضای سبز در اراضی مزبور اقدام کنند، مشمول مقررات این ماده نبوده و عوارض به مأخذ مقرر در ماده(۲) این قانون وصول خواهد شد ».
زیباسازی شهری و شهرداریها
شهرداریها به عنوان نهاد محلی و مجری توسعه شهری در کشور، مکلفند از اغتشاشات بصری، درهم ریختگی فضاهای شهری از خیابانها و کوچهها گرفته، تا مبادی ورودی شهرها، از محدوده شهر گرفته تا حریم شهر، از نمای ساختمانهای شهری گرفته تا تامین فضای سبز شهری، تدابیر خاصی اتخاذ نمایند، این تدابیر از جلوگیری از مخاطرات و بلایای طبیعی تا رفع خطر از بناها و دیوارهای شکسته واقع در معابر شهری و جلوگیری از گذاشتن هر نوع شی در بالکنها و ایوانهای مشرف به معابر عمومی شهری را شامل میشود.
یکی از مشکلات اساسی موجود در شهرها که برنما و سیمای شهری اثر نامطلوب و ناخوشایندی دارد، ساختمانهای متروکه و نیمه ساختهای است که به عنوان یک معضل اساسی در شهرها خود نمایی میکند. به منظور جلوگیری از رها کردن ساختمانهای نیمه تمام و مدیریت بر ساخت و سازهای شهری و جلوگیری از اتلاف منابع ملی و معطل ماندن بناهای نیمه کاره و نیز کسانی که در میدانها و معابر اصلی شهر اقدام به ساختمان میکنند، مالکان املاک و اراضی مکلفند براساس زمان¬بندی قید شده در پروانه ساختمانی اقدام به اتمام بنا نماید، در غیر اینصورت مشمول جرایم موضوع تبصره(۲) ماده(۲۹) قانون نوسازی و عمران شهری خواند شد.
«در پروانههای ساختمانی که از طرف شهرداریها صادر میشود، باید حداکثر مدتی که برای پایان یافتن ساختمان ضروری است قید گردد وکسانی که در میدانها و معابر اصلی شهر اقدام به ساختمان میکنند باید ظرف مدت مقرر در پروانهها، ساختمان خود را به اتمام برسانند و در صورتی که تا دو سال بعد از مدتی که برای اتمام بنا در پروانه قید شده باز هم ناتمام بگذارند عوارض مقرر در این قانون به دو برابر افزایش یافته و از آن به بعد نیز اگرساختمان همچنان ناتمام باقی بماند، برای هر دو سالی که بگذرد عوارض به دو برابر مأخذ دو سال قبل افزایش خواهد یافت تا به ۴ درصد در سال بالغگردد ».
از طرفی اتخاذ تدابیر لازم برای حفظ شهر از خطر سیل و آتش سوزی، جلوگیری از خطر ریزش بناها و دیوارهای شکسته و خطرناک واقع در اماکن عمومی و خصوصی، که مخل زیبایی شهر است از وظایف شهرداریها تعریف شده است. بعلاوه امروزه یکی از معضلات اساسی شهرها اغتشاشات بصری ناشی از گذاشتن انواع و اقسام اشیاء در بالکنها و ایوانهای مشرف بر معابر عمومی است، که جلوگیری از آنها در حیطه وظایف شهرداریها است.
« اتخاذ تدابیر موثر و اقدام لازم برای حفظ شهر از خطر سیل و حریق و همچنین رفع خطر از بناها و دیوارهای شکسته و خطرناک واقع در معابر عمومی و کوچهها و اماکن عمومی و دالانهای عمومی و خصوصی و پرکردن و پوشاندن چاهها و چالههای واقع در معابر و جلوگیری از گذاشتن هر نوع اشیا در بالکنها و ایوانهای مشرف و مجاور به معابر عمومی که افتادن آنها موجب خطر برای عابرین است و جلوگیری از ناودانها و دودکشهای ساختمانها که باعث زحمت و خسارت ساکنین شهرها باشد ».
«در کلیه موارد مربوط به رفع خطر از بناها و غیره و رفع مزاحمتهای مندرج در ماده فوق شهرداری پس از کسب نظر مامور فنی خود به مالکین یا صاحبان اماکن یا صاحبان ادوات منصوب، ابلاغ مهلتدار متناسبی صادر مینماید و اگر دستور شهرداری در مهلت معین به موقع اجرا گذاشته نشود، شهرداری راسا با مراقبت مامورین خود اقدام به رفع خطر یا مزاحمت خواهد نمود و هزینه مصروف را به اضافه صدی پانزده خسارت از طرف دریافت خواهد کرد. مقررات فوق شامل کلیه اماکن عمومی مانند سینماها،گرمابهها، مهمانخانهها، دکاکین، قهوهخانهها، کافه رستورانها، پاساژها و امثال آن که محل رفت و آمد مراجعه عمومی است نیز میباشد ».
یکی دیگر از مسایلی که در زیباسازی شهر و بهبود سیمای شهری بسیار تاثیرگذار است، استفاده از مصالح و ابزار مناسب و با کیفیت در ساخت فضاهای شهری است، این ابزار که به عنوان تجهیزات و مبلمان شهری از آنها نام برده میشود، از لوحه های مربوط به نام گذاری معابر شهری گرفته تا جدول گذاری طرفین خیابانها و کوچهها و نصب تابلوهای الصاق اعلانات و تجهیز فضاهای شهری به مبلمان مناسب از جمله وظایف شهرداریها تعریف شده است، لذا ضرورت دارد شهرداریها برای این منظور با بهرهگیری از دانش متخصصین و فنآوریهای نوین ضمن طراحی مناسب در خصوص مکان یابی نصب و وضع ضوابط مناسب برای نصب آنها اقدام نمایند، تا از نظر بصری، فضاهای شهری دستخوش نابسامانی و اغتشاش نشوند.
« ساختن خیابانها و آسفالت کردن سوارهروها و پیادهروهای معابر و کوچه های عمومی و انهار و جدولهای طرفین از سنگ، آسفالت و امثال آن به هزینه شهرداری هر محل ».
«وضع مقررات خاصی برای نام گذاری معابر و نصب لوحه نام آنها و شماره گذاری اماکن و نصب تابلوی الصاق اعلانات و برداشتن و محو کردن آگهیها از محلهای غیر مجاز و هر گونه اقداماتی که در حفظ نظافت و زیبایی شهر موثر باشند ».
یکی از اغتشاشات بصری موجود در شهرهای ایران، نصب و الصاق انواع آگهیهای تبلیغاتی است که بر سیمای شهری و نماهای ساختمانهای شهری چهرهای نازیبا ایجاد میکند و نهاد متولی این امر شهرداریها هستند که علاوه بر وظیفه جلوگیری از نصب و الصاق آنها مکلفند محلهایی را در نقاط مختلف شهر مشخص نمایند تا شهروندان از این محلها برای نصب آگهیهای خود استفاده نمایند.
«نوشتن هر نوع مطلبی یا الصاق هر نوشتهای بر روی دیوارهای شهر که مخالف مقررات انجمن شهر باشد ممنوع است، مگر در محلهایی که شهرداری برای نصب و الصاق اعلانات معین میکند و در این محلها فقط باید به نصب و الصاق آگهی اکتفا کرد و نوشتن روی آن نیز ممنوع است متخلف علاوه بر تادیه خسارت مالکین به پرداخت پانصد تا یک هزار ریال جریمه محکوم خواهد شد ».
«نسبت به زمین یا بناهای مخروبه و غیر مناسب با وضع محل و یا نیمه تمام واقع در محدوده شهر که در خیابان یا کوچه و یا میدان قرار گرفته و منافی با پاکی و پاکیزگی و زیبایی شهر یا موازین شهرسازی باشد شهرداری با تصویب انجمن شهر میتواند به مالک اخطار کند، اما ظرف دو ماه به ایجاد نرده یا دیوار و یا مرمت آن، منطبق با نقشه انجمن شهر اقدام کند. اگر مالک مسامحه و یا امتناع کرد، شهرداری میتواند به منظور تامین نظر و اجرای طرح مصوب انجمن در زمینه زیبایی و پاکیزگی و شهرسازی هر گونه اقدامی را که لازم بداند معمول و هزینه آن را به اضافه صدی ده از مالک یا متولی و یا متصدی موقوفه دریافت نماید …»
گرچه مطالعات و تحقیقات در فضای شهری بیشتر معطوف به کالبد فضای شهر و چگونگی آرایش آن و نقش آن درتسهیل امور شهری بوده است، ولی درقوانین و مقررات در حوزه مدیریت و برنامهریزی توسعه شهری کشور، عامل انسانی و توجه به نیازهای انسانی در فضای کالبدی شهر نیز قابل مشاهده است.
امروزه بسیار اتفاق افتاده است که با دیدن نمای یک ساختمان یا مکان، احساسات متفاوتی داشته باشیم. احساس تحسین یا احساس مصونیت و اطمینان و یا حتی حقارت. این موضوع یکی از دغدغههای اصلی مدیریت شهری و بسیاری از متخصصین است و این که آیا در خصوص داشتن نمای زیبا برای ابنیه و فضاهای شهری، وجود ضوابط و مقررات قانونی ضرورت دارد و یا اینکه وجود قوانین و مقررات میتواند عاملی برای رعایت ضوابط مربوط به سیمای شهری باشد؟ نقش و وظایف مدیریت اجرایی شهر در خصوص سیمای شهری چیست؟ در این مقاله جایگاه قانونی وظایف شهرداریها در خصوص مدیریت سیما و منظر شهری با تاکید بر وظایف شهرداریها مورد بررسی قرار گرفته است.
شهرداریها و توسعه شهری
در نظام مدیریت و برنامهریزی شهری ایران، شهرداری مسئول مستقیم نظارت، کنترل و هدایت توسعه فضایی شهرها در چارچوب قانون و در راستای اهداف و راهبردهای طرحهای توسعه شهری(جامع، تفصیلی و هادی) است و نقش مهمی در انتظام و سامان دهی فضایی شهرها بر عهده دارد. در این بین اهمیت تحقق و پایداری نظام مدیریت سیما و منظر شهری به منظور ایجاد نظم و توازن در فضاهای شهری حایز اهمیت ویژهای است. عدم تحقق این مهم، موجب عدم انتظام سلسله مراتب فعالیت و خدمات و سرانجام عدم سازمان یابی فضایی درون شهرها میگردد.
در ماده (۵۵) قانون شهرداری مسئولیت شهرداریها در حوزه بهداشت شهری، مدیریت زیست محیطی و ساخت و سازهای شهری وظایف حاکمیتی و نظارتی شهرداریها به عنوان یکی از نهادهای مسئول در حوزه مدیریت شهری تعیین و مشخص شده است، که عدم رعایت هر یک توسط شهروندان و یا عدم نظارت بر انجام آنها توسط شهرداریها بر زیبایی فضاها و سیمای شهر اثر نامطلوب خواهد داشت. در حوزه بهداشت عمومی وظیفه شهرداری در زمینه جمعآوری و رفت و روب معابر کاملا مشخص و تعریف شده است، زیرا عدم تنظیف معابر نازیبایی شهری را به دنبال خواهد داشت.
«تنظیف و نگاهداری و تسطیح معابر و انهار عمومی و مجاری آبها و فاضلاب و تنقیه قنوات مربوط به شهر و تامین آب و روشنایی به وسایل ممکنه » .
یکی دیگر از مسایل و مشکلاتی که بر زیبایی شهرهای ایران سایه افکنده است و فضاهای شهری را مخدوش میکند، سد معبر و یا اشغال فضاهای شهری توسط شهروندان است که عدم نظارت شهرداریها در این خصوص میتواند سیمای شهری را تحت تاثیر قرار دهد. این در حالی است که شهرداری متولی جلوگیری از چنین اغتشاشات بصری است.
«سد معابر عمومی و اشغال پیادهروها و استفاده غیرمجاز آنها و میدانها و پارکها و باغهای عمومی برای کسب و یا سکنی و یا هر عنوان دیگری ممنوع است و شهرداری مکلف است از آن جلوگیری و در رفع موانع موجود و آزاد نمودن معابر و اماکن مذکور فوق وسیله مامورین خود راسا اقدام کند ».
شهرداریها به عنوان تنها نهاد مجری طرحهای توسعه شهری در کشور وظیفه صدور پروانه ساختمانی را بر عهده داشته و مکلفند طبق ضوابط طرح های توسعه شهری و براساس نقشه مذکور در پروانههای ساختمانی نوع استفاده از ساختمان را قید کنند و از هر نوع استفاده خلاف مندرجات پروانه ساختمانی جلوگیری بعمل آورند .
شهرداریها دارای اختیار نظارت بر طرز استفاده از اراضی داخل محدوده و حریم شهر از جمله تعیین تعداد طبقات و ارتفاع و نماسازی وکیفیت ساختمانها براساس نقشه جامع شهر و منطقهبندی آن با رعایت ضوابط و معیارهایی که از طرف شورای عالی شهرسازی تعیین و وسیله وزارتکشور ابلاغ خواهد شد هستند و با استفاده از اختیارات فوق مکلف به مراقبت در رشد متناسب و موزون شهرها و تأمین تسهیلات لازم برای زندگیاجتماعی خواهند بود .
نوسازی و عمران و اصلاحات اساسی و تأمین نیازمندیهای شهری و احداث و اصلاح و توسعه معابر و ایجاد پارکها و پارکینگها (توقفگاهها) و میدانها و حفظ و نگهداری پارکها و باغهای عمومی موجود و تأمین سایر تأسیسات مورد نیاز عمومی و نوسازی محلات و مراقبت در رشد متناسب و موزون شهرها از وظایف اساسی شهرداریها است و شهرداریها در اجرای وظائف مذکور مکلف به تهیه برنامههای اساسی و نقشههای جامع هستند .
به منظور بهبود فضاهای شهری و جلوگیری از متروک ماندن و عدم استفاده از فضاهای شهری، شهرداریها مجازند مالکان و صاحبان اراضی واقع در محدوده شهری را مجبور به احیاء اراضی و یا ایجاد ساختمان اساسی نمایند، در غیر اینصورت تنبیهاتی بر آن مترتب است. بعلاوه شهرداری ها در حوزه اختیارات خود میتوانند براساس ضوابط طرحهای توسعه شهری، مالکان اراضی واقع در محدوده شهرها را وادار به نرده کشی و یا ایجاد فضای سبز در اراضی متعلقه نمایند.
بهطوریکه در تبصره(۲) ماده (۱۰) قانون نوسازی و عمران شهری، برای ساختمانهای نوساز معافیتهایی در نظر گرفته شده است و در ماده ۲۹ قانون، برای اراضی واقع در محدوده شهر که فاقد ساختمان اساسی باشد، تنبیهاتی در قالب عوارض، به میزان دو برابر میزان مقرر در ماده( ۲) قانون دیده شده است. در تبصره (۱) همین ماده نیز مالکین این گونه اراضی را که طبق نقشه شهرداری به نردهکشی و ایجاد فضای سبز در اراضی مزبور اقدام نماید، مشمول تشویق نموده است.
«ساختمانهای اساسی که به جای ساختمانهای کهنه و قدیمی نوسازی و تجدید بنا شود به مدت سه سال از تاریخ اتمام بنا مشخص شده در پروانه ساختمان از پرداخت عوارض موضوع این قانون معاف خواهند بود ».
«عوارض اراضی واقع در محدوده شهر که آب لولهکشی و برق آن تأمین شده و فاقد ساختمان اساسی باشد، دو برابر میزان مقرر در ماده(۲) این قانون خواهد بود ».
«در صورتی که مالکین این گونه اراضی، طبق نقشه شهرداری به نردهکشی و ایجاد فضای سبز در اراضی مزبور اقدام کنند، مشمول مقررات این ماده نبوده و عوارض به مأخذ مقرر در ماده(۲) این قانون وصول خواهد شد ».
زیباسازی شهری و شهرداریها
شهرداریها به عنوان نهاد محلی و مجری توسعه شهری در کشور، مکلفند از اغتشاشات بصری، درهم ریختگی فضاهای شهری از خیابانها و کوچهها گرفته، تا مبادی ورودی شهرها، از محدوده شهر گرفته تا حریم شهر، از نمای ساختمانهای شهری گرفته تا تامین فضای سبز شهری، تدابیر خاصی اتخاذ نمایند، این تدابیر از جلوگیری از مخاطرات و بلایای طبیعی تا رفع خطر از بناها و دیوارهای شکسته واقع در معابر شهری و جلوگیری از گذاشتن هر نوع شی در بالکنها و ایوانهای مشرف به معابر عمومی شهری را شامل میشود.
یکی از مشکلات اساسی موجود در شهرها که برنما و سیمای شهری اثر نامطلوب و ناخوشایندی دارد، ساختمانهای متروکه و نیمه ساختهای است که به عنوان یک معضل اساسی در شهرها خود نمایی میکند. به منظور جلوگیری از رها کردن ساختمانهای نیمه تمام و مدیریت بر ساخت و سازهای شهری و جلوگیری از اتلاف منابع ملی و معطل ماندن بناهای نیمه کاره و نیز کسانی که در میدانها و معابر اصلی شهر اقدام به ساختمان میکنند، مالکان املاک و اراضی مکلفند براساس زمان¬بندی قید شده در پروانه ساختمانی اقدام به اتمام بنا نماید، در غیر اینصورت مشمول جرایم موضوع تبصره(۲) ماده(۲۹) قانون نوسازی و عمران شهری خواند شد.
«در پروانههای ساختمانی که از طرف شهرداریها صادر میشود، باید حداکثر مدتی که برای پایان یافتن ساختمان ضروری است قید گردد وکسانی که در میدانها و معابر اصلی شهر اقدام به ساختمان میکنند باید ظرف مدت مقرر در پروانهها، ساختمان خود را به اتمام برسانند و در صورتی که تا دو سال بعد از مدتی که برای اتمام بنا در پروانه قید شده باز هم ناتمام بگذارند عوارض مقرر در این قانون به دو برابر افزایش یافته و از آن به بعد نیز اگرساختمان همچنان ناتمام باقی بماند، برای هر دو سالی که بگذرد عوارض به دو برابر مأخذ دو سال قبل افزایش خواهد یافت تا به ۴ درصد در سال بالغگردد ».
از طرفی اتخاذ تدابیر لازم برای حفظ شهر از خطر سیل و آتش سوزی، جلوگیری از خطر ریزش بناها و دیوارهای شکسته و خطرناک واقع در اماکن عمومی و خصوصی، که مخل زیبایی شهر است از وظایف شهرداریها تعریف شده است. بعلاوه امروزه یکی از معضلات اساسی شهرها اغتشاشات بصری ناشی از گذاشتن انواع و اقسام اشیاء در بالکنها و ایوانهای مشرف بر معابر عمومی است، که جلوگیری از آنها در حیطه وظایف شهرداریها است.
« اتخاذ تدابیر موثر و اقدام لازم برای حفظ شهر از خطر سیل و حریق و همچنین رفع خطر از بناها و دیوارهای شکسته و خطرناک واقع در معابر عمومی و کوچهها و اماکن عمومی و دالانهای عمومی و خصوصی و پرکردن و پوشاندن چاهها و چالههای واقع در معابر و جلوگیری از گذاشتن هر نوع اشیا در بالکنها و ایوانهای مشرف و مجاور به معابر عمومی که افتادن آنها موجب خطر برای عابرین است و جلوگیری از ناودانها و دودکشهای ساختمانها که باعث زحمت و خسارت ساکنین شهرها باشد ».
«در کلیه موارد مربوط به رفع خطر از بناها و غیره و رفع مزاحمتهای مندرج در ماده فوق شهرداری پس از کسب نظر مامور فنی خود به مالکین یا صاحبان اماکن یا صاحبان ادوات منصوب، ابلاغ مهلتدار متناسبی صادر مینماید و اگر دستور شهرداری در مهلت معین به موقع اجرا گذاشته نشود، شهرداری راسا با مراقبت مامورین خود اقدام به رفع خطر یا مزاحمت خواهد نمود و هزینه مصروف را به اضافه صدی پانزده خسارت از طرف دریافت خواهد کرد. مقررات فوق شامل کلیه اماکن عمومی مانند سینماها،گرمابهها، مهمانخانهها، دکاکین، قهوهخانهها، کافه رستورانها، پاساژها و امثال آن که محل رفت و آمد مراجعه عمومی است نیز میباشد ».
یکی دیگر از مسایلی که در زیباسازی شهر و بهبود سیمای شهری بسیار تاثیرگذار است، استفاده از مصالح و ابزار مناسب و با کیفیت در ساخت فضاهای شهری است، این ابزار که به عنوان تجهیزات و مبلمان شهری از آنها نام برده میشود، از لوحه های مربوط به نام گذاری معابر شهری گرفته تا جدول گذاری طرفین خیابانها و کوچهها و نصب تابلوهای الصاق اعلانات و تجهیز فضاهای شهری به مبلمان مناسب از جمله وظایف شهرداریها تعریف شده است، لذا ضرورت دارد شهرداریها برای این منظور با بهرهگیری از دانش متخصصین و فنآوریهای نوین ضمن طراحی مناسب در خصوص مکان یابی نصب و وضع ضوابط مناسب برای نصب آنها اقدام نمایند، تا از نظر بصری، فضاهای شهری دستخوش نابسامانی و اغتشاش نشوند.
« ساختن خیابانها و آسفالت کردن سوارهروها و پیادهروهای معابر و کوچه های عمومی و انهار و جدولهای طرفین از سنگ، آسفالت و امثال آن به هزینه شهرداری هر محل ».
«وضع مقررات خاصی برای نام گذاری معابر و نصب لوحه نام آنها و شماره گذاری اماکن و نصب تابلوی الصاق اعلانات و برداشتن و محو کردن آگهیها از محلهای غیر مجاز و هر گونه اقداماتی که در حفظ نظافت و زیبایی شهر موثر باشند ».
منظر شهری مجموعهای از عوامل طبیعی و مصنوع است که تحت تاثیر ویژگی های طبیعی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی یک شهر شکل گرفته و یا میگیرند. منظر شهری یک از عوامل کیفیی و مطلوبیت شهرها ، واقعی و عینی بوده و حاصل مشاهده و درک مظاهر گوناگون و ملموس شهر اعم از بناها ، فضاها ، فعالیتها ، صداها ، بوها و… هنگام مواجه شهروند با پدیده شهر ( در مقیاسهای مختلف ، اعم از دیدن شهر از دور دست یا هنگام قرار گرفتن در شهر و یا حتی استقرار در بناها) است . منظر شهری صرفا دربر دارنده نمای ساختمانها و عناصر قابل رؤیت نیست؛ بلکه صداها، بوها، انواع عناصر طبیعی و مصنوع ، خواه ثابت و خواه متحرک را در بر گرفته و شامل تمام آن چیزهائی است که توسط حواس انسان قابل درک است.
در ماده(۴) قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری شهر اینگونه تعریف شده است: «محلی است با حدود قانونی که در محدوده جغرافیایی بخش واقع شده و از نظر بافت ساختمانی، اشتغال و سایر عوامل دارای سیمایی با ویژگیهای خاص خود بوده، به طوری که اکثریت ساکنان دایمی آن در مشاغل کسب، تجارت، صنعت، کشاورزی، خدمات و فعالیتهای اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خودکفایی نسبی برخوردار و کانون مبادلات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی حوزه جذب و نفوذ پیرامون خود میباشد … ».
شهرداریها و توسعه شهری
در نظام مدیریت و برنامهریزی شهری ایران، شهرداری مسئول مستقیم نظارت، کنترل و هدایت توسعه فضایی شهرها در چارچوب قانون و در راستای اهداف و راهبردهای طرحهای توسعه شهری(جامع، تفصیلی و هادی) است و نقش مهمی در انتظام و سامان دهی فضایی شهرها بر عهده دارد. در این بین اهمیت تحقق و پایداری نظام مدیریت سیما و منظر شهری به منظور ایجاد نظم و توازن در فضاهای شهری حایز اهمیت ویژهای است. عدم تحقق این مهم، موجب عدم انتظام سلسله مراتب فعالیت و خدمات و سرانجام عدم سازمان یابی فضایی درون شهرها میگردد.
در ماده (۵۵) قانون شهرداری مسئولیت شهرداریها در حوزه بهداشت شهری، مدیریت زیست محیطی و ساخت و سازهای شهری وظایف حاکمیتی و نظارتی شهرداریها به عنوان یکی از نهادهای مسئول در حوزه مدیریت شهری تعیین و مشخص شده است، که عدم رعایت هر یک توسط شهروندان و یا عدم نظارت بر انجام آنها توسط شهرداریها بر زیبایی فضاها و سیمای شهر اثر نامطلوب خواهد داشت. در حوزه بهداشت عمومی وظیفه شهرداری در زمینه جمعآوری و رفت و روب معابر کاملا مشخص و تعریف شده است، زیرا عدم تنظیف معابر نازیبایی شهری را به دنبال خواهد داشت.
«تنظیف و نگاهداری و تسطیح معابر و انهار عمومی و مجاری آبها و فاضلاب و تنقیه قنوات مربوط به شهر و تامین آب و روشنایی به وسایل ممکنه » .
مبلمان شهری چیست؟
مجموعه وسیعی از وسایل،اشیا ،دستگاه ها،نمادها،خرد بناها،فضاها و عناصری که چون در خیابان و در کل در فضاهای باز شهری نصب شده اند و استفاده عمومی دارند به این اصطلاح معروف شده اند.
معلول به چه کسی گفته می شود؟
فردی که به هر علت دچار ضعف،اختلال و یا عدم توانایی در اندام های حرکتی شده و برای تحرک نیاز به استفاده از پاره ای وسایل کمکی داشته باشد.
سالخورده کیست؟
گروه سنی 65 سال به بالا که به علت کهولت سن قادر به انجام فعالیت های روزانه به طور معمول نمی باشند.
ناتوانان چه قشری را شامل می شوند؟
این دسته افراد مادران دارای فرزند خردسال(نیاز به کلسکه و ...)،بیماران و گروه سنی زیر 6 سال را شامل می شوند.
. شهر مکان زندگی مردمی است که تحرک،تشکل و توسعه و استمرار در آن است؛ تحرک در فضای اجتماعی، تحرک در فضای اقتصادی و تحرکدر فضای مکانی. در نتیجه برای اینکه بتوان چهرهای انسانیتر به ساخت شهر بخشید،ناگزیر باید به فضاهایی روی آورد که همگانیاند و زندهترین حرکتهای شهری در آنها رخ می دهد، در غیر این صورت شهر خستهکننده و بیروح جلوه کرده و ناتوان ازپاسخگویی به نیازهای کلیدی مردم آن، تجربهای شکستخورده است.
هرگونه فضایی را در شهر نمیتوان فضای شهری دانست، بلکه ارتباطات ویژه بصری وحرکتی در فضایی با خصوصیاتی ویژه، موجد فضای شهری است، در غیر این صورت بیشتر ازحفرهای در میان ساختمانها نخواهیم داشت. کالن نویسنده کتاب منظر شهری و از نخستیننظریهپردازان نظم ساختاری بین اجزاء و محیط معتقد به هنری در شهر ورای معماری است،هنری مبتنی بر ارتباط. به گفته وی آمیختگی عناصری مانند بنا، طبیعت، ترافیک،تبلیغات و … محصولی ایجاد میکند که تسلط بر طراحی این مجموعه (کل مرتبط) با تکیهبر مفهوم ارتباط امکانپذیر است.
فضای شهری به مثابه یکی از ارکان اصلی ساخت کالبدی شهر دارای مفهومی عام واجتماعی است. فضای شهری فضایی است که به همه مردم اجازه میدهد به آن دسترسی داشتهباشند و در آن فعالیت کنند.
فضای شهری به ترکیبی اطلاق میشود که از فعالیتها، بناهای مختلففرهنگی، اجتماعی، اداری، تجاری و مانند آن و عناصر و اجزای شهری بهصورتی آراسته،هماهنگ و واجد نظم و بالطبع با ارزشهای بصری سازمان یافته است.
فضای شهری جزئی جداییناپذیر از ساختار فضایی شهر در ادوار مختلف تاریخ شهر استو از این رو همچون ساخت کلی شهر تابع شرایط اجتماعی و اقتصادی متغیر بوده و در هرفرهنگی بهصورتهای گوناگون چون میدان، خیابان، تکیه، بازار، گذر و … جلوه کردهاست.
فضای شهری به مثابه یکی از ارکان اصلی ساخت کالبدی شهر دارای مفهومی عام واجتماعی است. فضای شهری فضایی است که به همه مردم اجازه میدهد به آن دسترسی داشتهباشند و در آن فعالیت کنند.
در این فضا فرصت آن وجود دارد که برخوردهای از پیش تدوین نشده بهوقوع بپیوندندو افراد در یک محیط اجتماعی جدید با هم اختلاط کنند. بنابراین شرط اساسی برایاینکه یک فضای عمومی، فضای شهری باشد برقراری تعاملات اجتماعی در آن است. طبق آنچهبیان شد فضای شهری مصنوعی است سازمان یافته، آراسته و واجد نظم بهصورت بستری برایفعالیتها و رفتارهای انسانی. انسان جزئی از این فضا است و با ارزشها و هنجارهایخود به این فضا معنی و مفهوم میبخشد.
فضای شهری مکان اصلی حیات واقعی است، جای وقوع واقعه است، صحنه واقعی حادثه است و انباشت خاطره های جمعی و فردی.(حبیبی، ۱۳۷۸،ص ۲۱)
زوکر اعتقاد دارد که فضای شهری ساختاری است سازمان یافته، آراسته و واجد نظم، به صورت کالبدی برای فعالیت انسانی و بر قواعد معین و روشنی استوار است که عبارتند از : ارتباط میان شکل بدنه ساختمان های محصور کننده، همشکل و یکدست یا متنوع بودن آنها، ابعاد مطلق این بدنه ها نسبت به پهنا و درازای فضایی که در میان گرفته شده، زاویه گذر خیابان هایی که به میدان می رسند و سرانجام موقعیت و محل بناهای تاریخی، آبنماها، فواره ها یا عناطر سه بعدی