مشخصات فایل
عنوان: جایگاه و حساسیت انرژى خاورمیانه در امنیت ملى دنیا و آمریکا
قالب بندی: word
تعداد صفحات: 8
محتویات
جایگاه و حساسیت انرژى خاورمیانه در امنیت ملى دنیا و آمریکا
در ۲۹نوامبر ،۲۰۰۵ «ادوارد مورس»، «دیوید گولدوین»، «سیمون هندرسون» و «پل سیمونس» در گردهمایى ویژه سیاسى انستیتو واشنگتن سخنرانى کردند. این گردهمایى تحت عنوان «سرانجام بهاى نفت در سال۲۰۰۶» نقطه نظر سیاسى انستیتو در کتاب «کاهش مخاطره پذیرى به شوک انرژى خاورمیانه»: عنصرى اصلى در تقویت امنیت انرژى در ایالات متحده تألیف «سیمون هندرسون» و «پاتریک کلاوسون» را اعلام کرد. ادوارد مورس مشاور اجرایى شرکت تجارى «هس انرژى» و مؤلف پیشین هفته نامه «اطلاعات نفتى» است. دیوید گودرن رئیس استراتژیک هاى بین المللى گولدوین و دستیار سابق وزیر انرژى در امور بین الملل و قائم مقام «بیل ریچارد سون» سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد است. سیمون هندرسون عضو ارشد انستیتو واشنگتن ساکن در لندن و مؤلف کتاب «New Pillar» کشورهاى محافظه کار عرب خلیج فارس و استراتژى آمریکاست. پل سیمونس قائم مقام و دستیار وزیر کشور در انرژى، تحریم ها و کالاها و کاردار پیشین ایالات متحده در تل آویو است. آنچه در زیر مى آید، گزارشى از نقطه نظرهاى آنها درتابستان۲۰۰۵ است.
ادوارد مورس
در دهه هاى ۵۰ و ۶۰ قرن بیستم، تولید جهانى نفت همه ساله با شتاب رشد یافت و دستگاه سرمایه گذارى عظیمى براى پاسخگویى به نیاز روزافزون برقرار شد. صنعت وارد دوره اى از محدودیت تأمین نفت شد که با بحران نفت در دهه۷۰ آشکار شد. در دهه،۸۰ تصویر تقاضا تغییرى اساسى یافت؛ تقاضاى نفت در سال۲۰۰۰ تفاوت چندانى با نیاز به آن در سال۱۹۸۰ نداشت. این امر منجر به توقف تولید بیش از اندازه اى شد که تا آن هنگام، اساس فعالیت دنیا را تشکیل مى داد. امروز، ظرفیت تولید اوپک از میزان آن در سال۱۹۸۰ کمتر است. صنعت جهانى نفت به کمک سرمایه گذاریهاى قبلى به حیات خود ادامه داده است.
مثال دیگرى براى متمایز ساختن چرخه هاى نفتى، محدودیت تولیدى است که از اواخر دهه۱۹۹۰ جهان با آن روبرو شده است. وضعیت اساسى در چند سال آینده همانند چندسال گذشته خواهد بود. نظام جهانى در محدودیت تولید به سر خواهد برد و نسبت به خطر افزایش قیمت ها آسیب پذیر خواهد ماند. قیمت نفت روندى صعودى داشته است، گرچه مراحل کوتاه مدتى از نوسان مانند کاهش اخیر قیمت ها را شاهد بوده است. رشد پایدار اقتصادى مایه تداوم تقاضاست، جنبه دیگر مسأله، نماى مبهم تأمین نیاز است. تولید کشورهاى غیراوپک به مراتب کندتر از میزان تقاضا رشد مى یابد و اکثر این تولید از نظر تصفیه ترش (یعنى حاوى سولفور زیاد) است. ظرفیت اضافى اوپک به کار گرفته شده و ظرفیت رشد آن اندک است. عوامل متعددى منجر به کاهش سرمایه گذارى در ظرفیت تولید جدید شده که از آن جمله، ارزیابى کمتر سطوح قیمتهاى بعدى بوده است. افزایش قیمت نفت باعث شده که مالکان منابع متقاضى دریافت بیشتر در مقابل حق اکتشاف مناطق بالقوه سودآور شوند که به نوبه خود باعث کاهش میزان سرمایه گذارى و کاهش تأمین مى شود. همین تصویر در مورد تصفیه مطرح مى شود، ظرفیت پالایشگاهى در دهه۸۰ به سرعت افزایش یافت که همگام با رشد تقاضایى بود که در دهه۶۰ و ۷۰ رخ داده بود و باعث ایجاد محیطى مطلوب و منظم شد. کاهش تقاضا در دهه۸۰ منجر به افزایش ظرفیت تصفیه شد؛ در ،۱۹۸۷ ظرفیت اضافى تصفیه در ایالات متحده به تنهایى ۹/۹ میلیون بشکه در روز بود، از آن پس به علت کاهش بازگشت سرمایه، سرمایه گذارى محدودى در ظرفیت سازى انجام شده و به جاى آن، سرمایه گذارى براساس شرایط محیطى صورت گرفته است. سرمایه گذارى در تولید و تصفیه فقط طى زمان به سرانجام مطلوب خواهد رسید. چندسال آینده، سالهایى از آسیب پذیرى قابل توجه نسبت به شوک هاى سیاسى خواهد بود.
مشخصات فایل
عنوان: روندهای جمعیتی و چالشهای آن در خاورمیانه وآفریقای شمالی
قالب بندی: word
تعداد صفحات: 14
محتویات
چکیده
مقدمه
نمودار (1)
نسبت حجم جمعیت در سال 2000 به حجم جمعیت در سال 1950
بر حسب مناطق عمدة جهان
تغییرات جمعیت
شکلگیری یک توافق بینالمللی در مورد جمعیت
پی نوشتها
و . ..
قسمتی از متن
روندهای جمعیتی و چالشهای آن در خاورمیانه
و آفریقای شمالی
چکیده
منطقه خاورمیانه و آفریقای شمالی یکی از خاستگاههای تمدن و فرهنگ شهری ست. ویژگی عمده کشورهای این منطقه این است که هرچند انتقال جمعیتی یعنی انتقال از مرگومیر و باروری بالا به مرگومیر و باروری پائین صورت گرفته است ولی هر کشوری در مراحل متفاوتی از آن قرار دارد. پیشبینی شده است که شمار جمعیت در این منطقه طی چندین دهه همچنان افزایش یابد و این بدان خاطر است که گشتاور رشد جمعیت در این منطقه مثبت است.
امروزه رشد سریع جمعیت چالشهائی را که این منطقه در آغاز هزاره سوم میلادی با آن روبروست، تشدید میکند. یکی از چالشها، فراهم نمودن خدمات بهداشت باروری برای زنان 15 تا 49 سالهای است که طی 30 سال آینده دستکم دو برابر خواهد شد. سالخوردگی جمعیت و تامین نیازهای بهداشتی آنها یکی دیگر از چالشهای این منطقه است. علیرغم تلاش دولتهای منطقه در حوزه آموزش، شمار افراد بزرگسال بیسواد در بعضی کشورها افزایش خواهد یافت. بیکاری بویژه در میان جوانان و زنان یکی دیگر از ویژگیهای جمعیتشناختی منطقه است. علاوه بر اینها، رشد جمعیت در زمینههای دیگری چون مسکن و منابع آب، منطقه خاورمیانه و آفریقای شمالی را با چالشهای اساسی مواجه خواهد ساخت.
این وضعیت کشورهای منطقه را ناگزیر از پذیرش این واقعیت کرده است که برای تعدیل نرخ رشد جمعیت و پیشگیری از تشدید مشکلات، به اجرای برنامههای تنظیم خانواده و کنترل موالید بپردازند. در این راستا، کشورهای مصر، ایران و ترکیه از اولین کشورهائی بودند که بطور رسمی از برنامههای تنظیم خانواده حمایت کردند. هماکنون در منطقه دولتی وجود ندارد که دسترسی زوجین به اطلاعات و خدمات تنظیم خانواده را محدود کند.
صاحبنظران بر این باوراند که در سایه اقداماتی چون التزام به ثبات سیاسی، سرمایهگذاری در بهداشت و منابع انسانی و سیاستهای اقتصادی سالم و بیعیب و نقص میتوان چالشهای جمعیتی را در این منطقه به پاداش جمعیتی تبدیل نمود.
واژگان کلیدی: چالشهای جمعیتی ـ افریقای شمالیـ گشتاور رشدـ خاورمیانه ـ پاداش جمعیتی
مقدمه
مردم خاورمیانه و آفریقای شمالی[1] نقشی طولانی، هرچند در مواردی متغیر و ناپایدار، در تاریخ تمدن بشری داشتهاند. این منطقه یکی از خاستگاههای تمدن و فرهنگ شهری ست. سه دین عمده دنیا یعنی یهودیت، مسیحیت و اسلام ریشه در این منطقه دارد. دانشگاههای موجود در خاورمیانه و آفریقای شمالی از قدمت بیشتری در مقایسه با دانشگاههای اروپا برخوردارند. در دوران معاصر، سیاست، مذهب و اقتصاد خاورمیانه و آفریقای شمالی بشدت با روشهائی که دنیا را تحت تاثیر قرار داده، گره خورده است. عرضه نفت در سطح وسیع و کلان[2] یکی از دلائل عمده علاقهمندی جهانی ست ولی تاثیر خاورمیانه و آفریقای شمالی فراتر از حوزههای نفتی گرانقیمت آن میباشد. این منطقه از موقعیت جغرافیائی و استراتژیک مهمی بین آسیا، آفریقا و اروپا برخوردار است و همیشه درگیر کشمکشهای زمین و نفوذ بیگانگان بوده است.
امروزه، رشد سریع جمعیت چالشهائی را که این منطقه در آغاز هزاره سوم با آن روبروست، تشدید میکند. جمعیت خاورمیانه و آفریقای شمالی که در طول صدها سال در حدود 30 میلیون نفر نوسان داشته است، در اوائل قرن بیستم به حدود 60 میلیون نفر رسید. در نیمه دوم قرن بیستم رشد جمعیت در این منطقه به شدت افزایش یافت. کل جمعیت طی یک دوره 50 ساله با 280 میلیون نفر افزایش از حدود 100 میلیون نفر در سال 1950 به حدود 380 میلیون نفر در سال 2000 رسید. در طول این دوره، جمعیت خاورمیانه و آفریقای شمالی، 7/3 برابر یعنی بیش از هر منطقه عمدة دیگری در جهان افزایش یافت ( نمودار 1).
نمودار (1)
نسبت حجم جمعیت در سال 2000 به حجم جمعیت در سال 1950
بر حسب مناطق عمدة جهان
Source : United Nations, World Population Prospects: The 2000 Revision (New York: United Nations, 2001)
تغییرات جمعیت
در طول سده گذشته خاورمیانه و آفریقای شمالی میزان بالاتری از رشد جمعیت را نسبت به هر منطقه دیگری در جهان تجربه کرد. نرخ رشد سالیانة جمعیت منطقه خاورمیانه و آفریقای شمالی به بالاترین حد خود یعنی 3 درصد در حدود سال 1980 رسید و این در حالی ست که میزان رشد جمعیت در کل جهان حداکثر به 2 درصد در سال در بیش از یک دهه قبل[3] رسید. بهبود در بازماندگی و وضعیت زندهماندنی انسان[4] بویژه در طول نیمه دوم قرن بیستم موجب رشد سریع جمعیت در خاورمیانه و آفریقای شمالی و دیگر مناطق کمتر توسعهیافته شد. عرضه خدمات جدید پزشکی و اقداماتی در زمینه بهداشت عمومی همچون آنتیبیوتیکها و ایمنسازی، موجب کاهش سریع میزانهای مرگومیر در جهان درحال توسعه پس از سال 1950 شد در حالی که کاهش در میزانهای موالید با تاخیر صورت گرفت که همین خود میزانهای بالائی از افزایش طبیعی را (مازاد موالید بیشتر از تلفات) موجب شد.
در پنجاه سال گذشته، کاهش مرگومیر در جوامع درحال توسعه، عمدتاً در زمینه مرگومیر کودکان و اطفال بوده است. در این منطقه مرگومیر اطفال (یعنی بچههائی که قبل از نخستین سالگرد تولدشان میمیرند) از حدود 200 در هزار تولد زنده در اوائل دهه 1950 به کمی بیش از 50 در هزار تولد زنده در آغاز قرن بیستویک تقلیل یافت. علیرغم این کاهش سریع و این واقعیت که میزانهای مرگومیر اطفال در بعضی از کشورهای ثروتمند و نفتخیز حوزه خلیج فارس کاملاً پائین است (مرگومیر اطفال در کویت پائینتر از متوسط مرگومیر اطفال در اروپا میباشد)، میزان منطقهای مرگومیر اطفال در خاورمیانه و آفریقای شمالی بالاتر از میزان متناظر آن در آمریکای لاتین وآسیای شرقی است
در حالی که انتقال جمعیتی یعنی انتقال از مرگومیر و باروری بالا به مرگومیر و باروری پائین، ویژگی مسلط در تمام منطقه است. ولی، هر کشوری در مراحل متفاوتی از آن قرار دارد(نمودار 3 ). در خاورمیانه و آفریقای شمالی باروری به طور متوسط از 7 بچه برای هر زن در حدود سال 1960، به 6/3 بچه در سال 2001 تقلیل یافت. میزان باروری کل (متوسط شمار موالید برای هر زن) در کشورهای بحرین، ایران، لبنان، تونس و ترکیه کمتر از 3 بچه و در کشورهای عراق، عمان، منطقه فلسطین، عربستان صعودی و یمن بیشتر از 5 بچه است .
هرچند انتظار میرود که در منطقه خاورمیانه و آفریقای شمالی کاهش باروری همچنان ادامه داشته باشد، ولی شمار جمعیت طی چندین دهه بسرعت افزایش خواهد یافت. در شماری از کشورها، شمار افراد جوانی که به سالهای بچهزائی میرسند، از شمار بیشتری در مقایسه با نسل قبلی برخوردارند. از اینرو، در مجموع موالید زیادی را هم خواهند داشت. این پدیده همان چیزی است کـه گشتاور جمعیت[5] یا نیروی فزاینده و محرک جمعیت نام دارد. جمعیت این منطقه هر سال 2 درصـد افـزایش مییـابد*. سـالانـه تقریبـاً 7 میلیـون نفـر بر شمـار جمعیت افـزوده مـیشود و انتظار مـیرود که در پنجاه سال آینده جمعیت خاورمیانه و آفریقای شمالی تقریباً دو برابر شود
بدون توجه به سطح توسعه اقتصادی یا درآمد ملی، کشورهای خاورمیانه و آفریقای شمالی به طور فزایندهای در زمینه فراهم آوردن نیازهای اساسی برای شماری از شهروندان رو به رشد، در زمینههائی چون مسکن مناسب، بهداشت، مراقبت بهداشتی، آموزش و اشتغال و مبارزه با فقر، محدود نمودن شکاف بین اغنیا و فقرا و به طور کلی بهبود استاندارد زندگی با چالش مواجه هستند. علاوه بر این، کمبود منابع آب منطقه، تقاضای در حال رشد برای منابع آب را افزایش میدهد.
جمعیت جوان این منطقه، نیروی محرک بیسابقهای برای افزایش جمعیت منطقه خاورمیانه و آفریقای شمالی ست. یک سوم جمعیت این منطقه کمتر از 15 سال سن دارند. در طول پانزده سال آینده این کودکان و نوجوانان به سنین بچهزائی میرسند و وارد بازار کار خواهند شد. در خاورمیانه و آفریقای شمالی طی 30 سال آینده، شمار زنان واقع در سنین بچهزائی دستکم دو برابر خواهد شد. فراهم نمودن خدمات بهداشت باروری برای شماری از زنان در حال رشد یکی از چالشها و کلید حل رشد جمعیت است.
در خاورمیانه و آفریقای شمالی به موازات افزایش شمار کل جمعیت، جمعیت سالخورده نیز افزایش یافته و تامین نیازهای بهداشتی آنها یکی از دلائل افزایش هزینههای بهداشتی و شکلگیری نظامهای بهداشتی است. برای مثال، انتظار میرود جمعیت سالخورده یعنی افراد 60 ساله و بالاتر کشور مصر از 3/4 میلیون نفر در سال 2000 به 7/23 میلیون نفر در سال 2050 افزایش یابد. همچنین انتظار میرود که جمعیت سالخورده عربستان صعودی از 1 میلیون نفر در سال 2000 به 7/7 میلیون نفر در سال 2050 افزایش یابد.