ریختهگری آهن در قالب ماسهای
ریختهگری (به انگلیسی: Casting) فن شکل دادن فلزات و آلیاژها از طریق ذوب، ریختن مذاب در محفظهای به نام قالب و آنگاه سرد کردن و انجماد آن مطابق شکل محفظه قالب میباشد. این روش قدیمیترین فرایند شناخته شده برای بدست آوردن شکل مطلوب فلزات است. اولین کورههای ریختهگری ازخاک رس ساخته میشدند و لایههایی از مس و چوب به تناوب در آن چیده میشد.
ریخته گری در حوزههای متفاوت علم، هنر و فناوری مطرح است. به هر میزان که ریختهگری از حیث علمی پیشرفت میکند، ولی در عمل هنوز تجربه، سلیقه و هنر قالب ساز و ریختهگر است که تضمین کننده تهیه قطعهای سالم و بدون عیب است. این فن از اساسیترین روشهای تولید میباشد. به دلیل اینکه بیشتر از ۵۰ درصد از قطعات انواع ماشین آلات به این طریق تهیه میشوند. فلزاتی که خاصیت پلاستیک کمی دارند با قطعاتی که دارای اشکال پیچیده هستند، به روش ریختهگری شکل داده میشوند.
از دیدگاه نوع قالب روشهای ریختهگری به دو دسته تقسیم میشوند: ریختهگری در قالبهای تکبار (Expendable Molds) و در قالبهای دایمی (Permanent Molds).
اما ریختهگری با توجه به تکنولوژی و مجموعه تجهیزاتی که در قالب گیری دخیل هستند شامل موارد زیر میشود: ریخته گری در قالب ماسهای، ریخته گری به روش ریژه (قالبهای فلزی)، ریخته گری در قالب فلزی و با فشار کم، ریخته گری در قالب فلزی و با فشار بالا، دیزاماتیک، ریخته گری دقیق، ریخته گری در قالبهای کوبشی و غیره. هر یک از موارد فوق دارای کاربردی است، که با توجه به میزان تولید قطعه، کیفیت مورد نظر آن، ابعاد و جنس قالب، از هر یک از این روشها استفاده میشود.
۱ریختهگری در قالبهای بی بار(Expendable)
ریختهگری در قالبهای بی بار(Expendable)
در این دسته روشهای از قالبهای موقت استفاده میشود. این قالبها پس از یک بار ذوب ریزی از بین میروند تا قطعه را بتوان از قالب جدا کرد. پرکاربردترین نوع این قالبها، قالبهای ماسهای است که به تبع به این نوع ریخته گری، ریخته گری در قالب ماسهای (Sand casting)، گفته میشود. ماسهها انواع گوناگونی دارند، مانند ماسههای سیلیسی، ماسه چراغی، ماسه زیرکونیایی و غیره... در ادامه می توان گفت برای ساخت برخی از قالب از سیلیکات سدیم (آب شیشه) به عنوان چسب استفاده می شود که از گاز co2 برای سفت کردن آن استفاده می شود. همچنین شایان ذکر است در دو روش ریخته گری در قالب گچی (Plaster mold casting) و روش ریخته گری دقیق (Investment Casting) نیز قالب های ریخته گری که به ترتیب از جنس گچ و سرامیک هستند نیز از این فرایند پیروی می کنند.
ریختهگری در قالبهای دائمی (Permanent)
این نوع ریخته گری در قالبهای فلزی انجام میگیرد. منظور از ریخته گری غیر انبساطی ریخته گری در قالبی است که قابلیت انبساط ندارد. این قالبها را قالبهای دایمی (Permanent Mold) نیز مینامند. از ویژگیهای این قالبها میتوان به بازگرداندن فشار مذاب به خود آن اشاره کرد، که این امر باعث کاهش درصد انقباض و عیوب ناشی از آن میشود. همچنین در قالبهای فلزی به دلیل بالا بودن سرعت انتقال حرارت نسبت به قالبهای ماسهای ساختارهای ریخته گری ریز تر و خواص مکانیکی اغلب بالاتر است. از روشهای ویژه و پر کاربرد این نوع ریخته گری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
دیگر روشهای ریخته گری
شامل روشهای زیر:
ریخته گری با قالب ماسه ای: اغلب تولید قطعات ریختگی در ماسه انجام می شود. ریخته گری ماسه (Sand casting)، فرآیندی است که در آن از ماسه برای قالب گیری استفاده می شود. ماسه لازم برای یک تن ریخته گری حدود ۴ تا ۵ تن است. نسبت مصرف ماسه به فلز، بسته به نوع، اندازه قطعه ریختگی و روش قالب گیری، متغیر است. ماسه مورد استفاده در ریخته گری انواع مختلفی دارد که تحت دو دسته کلی ماسه طبیعی و ماسه ترکیبی ( ماسه دریاچه) می توان آنها را طبقه بندی نمود. این ماسه ها دارای یک ماده نسوز به نام سیلیکا (SiO2) می باشند. دانه های شن باید بقدر کافی کوچک باشند تا بتوان آن ها را متراکم کرد، و در عین حال باید آنقدر درشت باشند تا گازهای تشکیل شده در هنگام ریخته گری از بین منافذ آنها خارج شوند. در قالب های بزرگ تر، از ماسه سبز استفاده می کنند(ترکیبی از ماسه، خاک رس و مقداری آب). در شکل زیر نمایی از روند ریخته گری با قالب ماسه ای در شکل زیر آمده است.
ریخته گری در حالت نیمه جامد (Semi solid casting): ریخته گری در حالت خمیری.
عیوب ریختهگری
با توجه به دو فرایند اصلی در ریخته گری شامل جریان سیال و انجماد، عیوب ریخته گری در آن شامل موارد زیر میشوند:
عیوب ناشی از جریان سیال: نیامد، جوش سرد، حبس هوا، ورود آخال و سرباره
عیوب ناشی از انجماد: حفرات درشت، حفرات ریز، حفرات گازی، تنش باقیمانده، ترک گرم و ترک سرد
ریختهگری ماسهای
قالب ماسهای و حفره شکل دار آن
ریختهگری ماسهای که به آن ریختهگری قالب ماسهای هم میگویند در واقع یک فرایند خاص ریخته گری فلز است که در آن از ماسهبرای قالبسازی مواد استفاده میشود. همچنین اصطلاح ریخته گری ماسهای نیز برای موادی که با این فرایند ساخته میشوند نیز به کار میرود. قطعاتی که با روش ریختهگری ماسهای ساخته میشوند در کارخانههای ذوب فلز تولید میشوند و میتوان گفت که ۷۰ درصد تولیدات ریختهگری فلزی به روش ریختهگری ماسهای است. نسبت مصرف ماسه به فلز، بسته به نوع، اندازه قطعه ریختگی و روش قالب گیری، متغیر است. ماسه مورد استفاده در ریخته گری انواع مختلفی دارد که تحت دو دسته کلی ماسه طبیعی و ماسه ترکیبی ( ماسه دریاچه) می توان آنها را طبقه بندی نمود. این ماسه ها دارای یک ماده نسوز به نام سیلیکا (SiO2) می باشند. دانه های شن باید بقدر کافی کوچک باشند تا بتوان آن ها را متراکم کرد، و در عین حال باید آنقدر درشت باشند تا گازهای تشکیل شده در هنگام ریخته گری از بین منافذ آنها خارج شوند. در قالب های بزرگ تر، از ماسه سبز استفاده می کنند(ترکیبی از ماسه، خاک رس و مقداری آب).
ریخته گری چیست (CASTING)
ریختهگری عبارت از شکل دادن فلزات و آلیاژها از طریق ذوب ، ریختن مذاب در محفظه ای به نام قالب و آنگاه سرد کردن و انجماد آن مطابق شکل محفظه قالب میباشد. این روش ، قدیمیترین فرآیند شناخته شده برای بدست آوردن شکل مطلوب فلزات است. اولین کورههای ریختهگری از خاک رس ساخته شده است که لایههایی از مس و چوب به تناوب در آن چیده میشد و برای هوادادن از دم فوتک بزرگی استفاده میکردند. بسیاری از قالبهای اولیه نیز از خاک رس ، خاک نسوز ، ماسه و سنگ تهیه میشود
شواهدی در دست است که چینیها در حدود 700 سال قبل از میلاد به ریختهگری آهن مبادرت ورزیدند. ولی یافتن قطعات ریخته شده از خرابههای شهر حسنلو در آذربایجان شرقی نشان دهنده توسعه این فن در 900سال قبل از میلاد در ایران بوده است
ریختهگری هم علم است و هم فن ، هم هنر است و هم صنعت. به میزانی که ریختهگری از حیث علمی پیشرفت میکند، ولی در عمل هنوز تجربه ، سلیقه و هنر قالبساز و ریختهگر است که تضمینکننده تهیه قطعه ای سالم و بدون عیب میباشد. این فن از اساسیترین روشهای تولید است، زیرا حدود 50 درصد وزنی کل قطعات ماشینآلات به این طریقه ساخته میشوند.
برای ریختهگری ، از فولاد و چدنها (فلزات آهنی) ، برنزها ، برنجها ، آلیاژهای آلومینیم و منیزیم و آلیاژهای منیزیم و روی (فلزات غیر آهنی) بهعنوان مهمترین فلزات ریختهگری استفاده میشود. معمولا روشهای ریختهگری را به نام ماده سازنده قالب اسمگذاری میکنند، مانند ریختهگری در ماسه که جنس قالب آن ، ماسه است.
حدود 80 درصد اجسامی که در اطراف خود می بینید ، به روش ریخته گری تولید میشوند. علت اصلی انجام فرآیند ریخته گری آن است که میتوان بوسیله آن ، هر جسم و وسیله ای با هر شکلی (حتی اشکال پیچیده) که تولید و شکل دهی آهن توسط ماشین کاری مشکل است را ایجاد کرد. فراموش نکنید که اکثر خود قطعات ماشین آلات صنعتی هم به این روش تولید میشود.
برای انجام یک فرآیند ریخته گری ، ابتدا می بایست نقشه قطعه ای که قصد ریخته گری و تولید آن داریم را ایجاد کنیم ، سپس از روی نقشه ، مدلی ایجاد کنیم. در مرحله بعدی می بایست فلز مناسب را جهت تهیه مذاب انتخاب کنیم. سپس توسط نمونه ایجاد شده ، قالب را ایجاد کنیم که عموما در ماسه ایجاد میشود و شکل نمونه در ماسه ایجاد میشود. اگر قطعه مورد نظر ما دارای تورفتگی ، یا قسمت های برجسته یا تو رفته است می بایست برای آن ، ماهیچه هایی را در نظر گرفت که این برجستگی ها و تو رفتگی ها را شکل میدهد. اکنون مذاب را به داخل قالب ریخته و در این هنگام می بایست گازهای متصاعد از داخل قالب خارج شوند و قالب ما بطور کامل بوسیله مذاب پر شود. پر کردن قالب توسط مذاب باید در دما و سرعت مناسب انجام شود. سرعت سرد شدن و کنترل مذاب بسیار مهم است چون اگر ملزومات آن رعایت نشود باعث ایجاد حفره هایی در قطعه ریخته گری شده خواهد شد. بعد از انجماد مذاب ، باید قطعه شکل گرفته را از قالب خارج کرد. بنابراین ریخته گری یا متالورژی بعنوان یک علم و هنر یاد میشود.
ریخته گری در زمینه صنایع فولادسازی و آهن آلات ، کاربرد وسیعی دارد که میتوان به تولید فولاد آلیاژی و آهن زنگ نزن اشاره کرد.
ریخته گری مداوم شمش فولاد بعنوان یکی از روش های نوین ریخته گری در دنیا می باشد که به ماشین ریخته گری (Casting Machine) نیاز خواهیم داشت. در ریخته گری اگر قطعه تولید شده مستقیما به شکل نهایی خود ایجاد شود، آن قطعه را ریختگی می گویند.
بطور کلی روش های ریخته گری متعددی به غیر از روش ایجاد قالب ماسه ای همانند ریخته گری دایکاست (ریخته گری تحت فشار) ، ریخته گری گریز از مرکز و و ریخته گری دقیق وجود دارد.
مهمترین روشهای ریختهگری عبارتند از:
ریختهگری در قالبهای موقت شامل ریختهگری در ماسه و در قالبهای پوستهای
ریخته گری در قالبهای دائمی شامل ریختهگری در قالبهای فلزی به روش گریز ازمرکز
روش های ریخته گری
فرآیند ریخته گری با تولید قالب آغاز می شود که شکل قالب، قرینه و معکوس قطعه ای است که ما نیاز داریم. قالب از مواد نسوز مانند ماسه تهیه می شود. فلز بر به داخل کوره ذوب ریخته می شود تا ذوب شود. سپس فلز مذاب در گودی قالب که شکل قطعه مورد نظر است ریخته می شود. و تا زمان جامد شدن خنک می گردد. نهایتا قطعه فلزی شکل گرفته از قالب جدا می شود.
تعداد زیادی از سازه های فلزی که هر روز با آنها سرو کار داریم به روش ریخته گری تولید شده اند. علل این (گستردگی کاربردی در ریخته گری) عبارتند از :
1- به روش ریخته گری می توان قطعاتی را تولید کرد که هندسه بسیار پیچیده ای دارند و یا دارای حفره های درونی می باشند.
2- برای تولید قطعات بسیار کوچک و همچنین قطعات بسیار بزرگ از چندصد گرم تا چندین هزار کیلو گرم می توان از این روش استفاده کرد.
3- این روش از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه است . و هدر رفت کمی دارد. فلزات اضافی در هر بار ریخته گری دوبار ذوب شده و استفاده می شوند.
4- فلز ریخته گری شده ایزو تروپیک است یعنی در تمام جهات دارای خواص فیزیکی و مکانیکی یکسانی است.
مثال های پرکاربرد:
دستگیره های در ، قفل ها ،پوشش یا بدنه موتور ها، پمپ ها و غیره، چرخ بسیاری از اتوموبیل ها.
از روش ریخته گری بطور گسترده ای در صنایع اسباب بازی استفاده می گردد . به عنوان مثال در تولید قطعات ماشین ها، هواپیما ها و غیره.
ریخته گری با ماسه
در ریخته گری ماسه ای از ماسه طبیعی یا ماسه ترکیبی( ماسه دریاچه) استفاده میشود، که دارای یک ماده نسوز به نام سیلیکا(sio2) می باشد. دانه های شن باید بقدر کافی کوچک باشند تا بتوان آن ها را متراکم کرد.و در عین حال باید آنقدر درشت باشند تا گازهای تشکیل شده در هنگام ریخته گری از بین منافذ آنها خارج شوند. در قالب های بزرگ تر از ماسه سبز استفاده می کنند(ترکیبی از ماسه،خاک رس و مقداری آب)
ماسه را می توان مجددا مورد استفاده قرار داد. همچنین زائده ها و فلزات اضافی بریده شده و مجددا استفاده می گردند.
قالب های ماسه ای دارای قسمت های زیر می باشند:
ماهیچه ها:
بسیاری از قطعات ریخته گری دارای سوراخ های داخلی هستند(فضا های خالی).یا برخی حفره های موجود در ساختار آنها از هیچ کجای قالب قابل دسترسی نیستند. این سطوح درونی به وسیله ماهیچه ها ایجاد می گردند. ماهیچه ها ازطریق آمیختن ماسه با یک سری چسب های خاص تهیه می شوند . این چسب باعث می شود که وقتی ماهیچه را در دست می گیریم شکل خود را حفظ کند. قالب از طریق قرار دادن ماهیچه در داخل حفره درجهء پایینی و قرار دادن درجه بالایی روی آن و قفل کردن دو درجه به هم، ساخته می شود. بعد از انجام عملیات ریخته گری ، ماسه ها کنار زده می شوند و ماهیچه بیرون کشیده شده و معمولا شکسته میشود.
ملاحظات مهم ریخته گری:
1- طرح الگو چگونه روی ماسه ساخته می شود؟
صنعت گران شکل مورد نظر را با دست یا به وسیله ماشین روی ماسه حک می کنند.
2- چرا طرح ایجاد شده دقیقا شبیه قطعه نیست؟
به وسیله طرح ما تنها سطح خارجی قطعه را می سازیم . سطوح داخلی توسط ماهیچه ها ایجاد می شوند.
باید مقدار فضای لازم را برای انقباض قطعه ریخته گری شده بعد از انجماد پیشبینی کرد.
3- وقتی دو درجه تشکیل دهنده قالب را از هم جدا کنیم و طرح ایجاد شده توسط درجه پایینی و بالایی را به دو نیم تقسیم کنیم به یک برشی عرضی از قطعه می رسیم .سطح خارجی ای برش عرضی را " خط جدا کننده" می نامند. اولین گام در طراحی قالب تشخیص این خط است
4- برای جلوگیری از صدمه دیدن سطح قالب هنگام خارج کردن الگو، قطعات چوبی مربوط به لوله های هوا، راه گاه ها و غیره ، باید سطوح عمودی قطعه را کمی مایل طراحی کنیم. به این شیب ملایم taper گفته می شود. اگر می دانیم که قطعه ما توسط ریخته گری ساخته خواهد شد، باید هنگام طراحی در طرح اولیه به سطوح عمودی شیب ملایمی بدهیم.
5- ماهیچه ها توسط اجزایی به نام برجسته گی های ماهیچه(core print) در جای خود نگه داشته می شوند.اگر طراحی طوری باشد که ساپورت کافی برای نگه داشتن ماهیچه در جای خود وجود نداشته باشد، از نگه دارنده های فلزی به نام چپلت استفاده میشود.چپلت ها در داخل قطعه نهایی جاسازی می شوند.
6- بعد از به دست آمدن قطعه ریخته گری شده باید آن را با فشار هوا تمیز کرد.
7- نهایتا ، فلزات اضافی کنار دروازه ها ، لوله های تغذیه و منافذ هوا باید بریده شوند. سطوح مهم باید ماشین کاری شوند تا سطحی پرداخت شده و دقیق حاصل گردد
نکات مهم ریخته گری
1- طرح الگو چگونه روی ماسه ساخته می شود؟
صنعت گران شکل مورد نظر را با دست یا به وسیله ماشین روی ماسه حک می کنند.
2- چرا طرح ایجاد شده دقیقا شبیه قطعه نیست؟
به وسیله طرح ما تنها سطح خارجی قطعه را می سازیم . سطوح داخلی توسط ماهیچه ها ایجاد می شوند.
باید مقدار فضای لازم را برای انقباض قطعه ریخته گری شده بعد از انجماد پیشبینی کرد.
3- وقتی دو درجه تشکیل دهنده قالب را از هم جدا کنیم و طرح ایجاد شده توسط درجه پایینی و بالایی را به دو نیم تقسیم کنیم به یک برشی عرضی از قطعه می رسیم .سطح خارجی ای برش عرضی را { خط جدا کننده } می نامند. اولین گام در طراحی قالب تشخیص این خط است . چرا ؟
4- برای جلوگیری از صدمه دیدن سطح قالب هنگام خارج کردن الگو، قطعات چوبی مربوط به لوله های هوا، راه گا
2- اهداف طرح
آشنایی با موضوع
3- اهمیت و دلیل انتخاب طرح
انجام تکلیف درسی
4- موانع و محدودیت های طرح
کمبود امکانات مالی و کمبود تجربه ی کافی
5- تعریف واژه ها و اصطلاحات کلیدی
القا: هرگاه دو سیم پیچ در جوار یکدیگر باشند و از یکی از آنها جریان عبور کند از سیم پیچ دومی نیز جریانی عبور می کند به ای طریقه القا می گویند.
رله : وسیله ای است برای حفاظت مدار در مقابل خطا هایی که در مدار صورت می گیرد تا صدمه ای به قسمتهای مهم وارد نیاید .
برق ac : برق ac دارای دوره ی تناوب سینوسی است یعنی نوسان دارد مانند برق شهر که از این نوع است .
برق dc : این نوع دارای شکل خطی و یکنواخت است مانند برق باطریها که اینگونه هستند.
فرو مغناطیس : یک نوع فلز است که دارای ضریب نفوذ پذیری یا قدرت انتقال جریان را به نحو بهتری انجام می دهد .
روتور: قسمت دوار یا متحرک داخلی ماشینهای الکتریکی دوار را گویند که کار انجام می دهد.
استاتور : قسمت خارجی و ثابت بیرونی ماشین های الکتریکی دوار را گویند که میدان را بوجود آورده و در روتور القا می دهد .
میکرو متر : وسیله ای است دقیق برای بدست آوردن قطر سیم که با آن سیم پیچی می کنند .
کلاف: متشکل از تعدادی دور سیم که به صورت حلقه پیچیده شده است و یک کلاف را بوجود آورده است .
6- روش های جمع آوری اطلاعات
الف: روش کتابخانه ای : کتاب
ب: روش میدانی : مصاحبه
7- تاریخچه طرح یا قلمرو طرح
ماشینهای الکتریکی نقش ارزنده ای در زندگی بشر متمدن ایفا می کند . اکنون در سراسر گیتی در کلیه ی دانشگاههای مهندسی برق درس ماشینهای الکتریکی به نحوی تدریس می گردد کاربردی که می توان گفت ماشینهای الکتریکی از نوع موتور ، حرکت را برای انسانها به ارمغان می آورند . و ژنراتور برق را که هم اکنون چیزی حیاتی است را برای بشر به وجود می آورد مانند سد های آبی که با عبور آب حرکت پدید آمده و ای حرکت، برق تولید می کند و روشنایی و آسایش را به منازل می آورد . و این همه از کاربردهای ماشین های الکتریکی می باشد و این طرح برای راه اندازی مجدد ماشین های الکتریکی کوچک و خانگی است که بسیار از آنها استفاده می شود .
بخش اول- اصول کار ماشین های الکتریکی :
اصول ماشینهای الکتریکی این است که انرژی الکتریکی را به مکانیکی و بالعکس تبدیل می کند. ماشینهای القایی و ماشینهای جریان مستقیم (DC) ماشینهای القایی و ماشینهای سنکرون مهمترین دستگاههایی هستند که اینگونه تبدیل انرژی را انجام میدهند .
در دستگاههای دیگر همچون محرک ها یا عمل کننده ها ، و رله ها در اثر تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی حرکت خطی پدید می آید. در همگی این دستگاهها مواد مغناطیسی برای شکل دادن و جهت بخشیدن میدانهای مغناطیسی به کار آمده وبه منزله ی واسطه ای در فرایند تبدیل انرژی عمل می کنند .
امتیاز اساسی به کار گرفتن ماده ی مغناطیسی در ماشینهای الکتریکی به این دلیل است که چگالی شار بزرگی در ماشین حاصل شود و به این ترتیب به تولید گشتاوری زیاد یا خروجی افزونی به ازاء واحد حجم منجر می گردد . به سخنی دیگر با به کار گیری مواد مغناطیسی ابعاد ماشینهای الکتریکی به نحو چشم گیری کاهش می یابد .
برخی از مصرف کنندگان چون لامپهای روشنایی و گرمکن ها به انرژی الکتریکی نیاز داشته و برخی دیگر چون سیستمهای نورد در کارخانجات ذوب آهن به انرژی مکانیکی نیاز دارند. انرژی الکتریکی می تواند به انرژی مکانیکی مبدل شود و بالعکس .دستگاههایی که این دو انرژی را به یکدیگر مبدل می سازند، ماشین های الکتریکی نام دارند. فرآیند تبدیل انرژی مکانیکی به الکتریکی و بالعکس تبدیل انرژی الکترو مکانیکی نامیده می شود لذا ماشین الکتریکی رابطی بین سیستم الکتریکی و سیستم مکانیکی محسوب می شود.
در این ماشینها فرایند تبدیل انرژی بر گشت پذیر است، اگر ماشین الکتریکی انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی مبدل سازد موتور نام دارد و اگر این ماشین انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل کند به ان ژنراتور (مولد) می گویند.در ماشینهای الکتریکی اعم از موتور یا مولد اگر سیستم الکتریکی AC باشد .موتور یا ژنراتور را AC می نامند . اگر سیستم الکتریکی در این ماشین هاDC(جریان مستقیم) باشد موتور ومولدرا DC گویند درسیستم های مکانیکی والکتریکی ماهیتاً با یکدیگر متفاوتند در سیستم الکتریکی کمیت هایی چون ولتاژ و جریان خود نمایی می کنند اما در سیستم مکانیکی گشتاور و سرعت از کمیتهای اساسی آن به شمار می روند.
در این ماشین ها فرآیند تبدیل انرژی از فرم الکتریکی به مکانیکی و بالعکس از دو پدیده الکترو مغناطیسی زیر نشات می گیرد .
الف:اگر یک هادی در میدان مغناطیسی حرکت کند ، در هادی ولتاژ القاء می گردد.
ب:اگر هادی حامل جریان در یک میدان مغناطیسی قرار گیرد ، به آن هادی نیروی مکانیکی وارد می شود باید دانست دو پدیده فوق الذکر هرگاه انرژی از فرم الکتریکی به مکانیکی یا بالعکس تبدیل شود ، همزمان رخ خواهد داد . گفتنی است که:
1- در حالت موتوری ، از طریق سیستم الکتریکی ، جریان وارد هادی هایی می شود و این هادی ها درون میدان مغناطیسی قرار گرفته اند . لذا بر هر هادی نیرو اعمال می گردد . اگر هادی ها بر روی قسمتی قرار گرفته باشند که آزادانه بتواند حرکت کند ، گشتاور الکترو مغناطیسی حاصل گشته وآن قسمت متحرک را تحت سرعتی به حرکت در می آورد . حال پس از حرکت هادی ها در می یابیم که این هادی ها درون میدان مغناطیسی می چرخند .ولذا درون آنها ولتاژ القاء میگردد.
2- در حالت ژنراتوری ، فرایند معکوس صورت می پذیرد . یعنی قسمت متحرک ماشین (روتور) توسط محرک اولیه مانند توربین بچرخش درمی آید. با بچرخش در آمدن هادی های روتور در آنها به خاطر وجود میدان مغناطیسی، ولتاژ القا میگردد .اکنون اگر بار الکتریکی به سیم پیچ حاصله توسط این هادی ها وصل گردد ، جریان جاری می شود و توان الکتریکی به مصرف کننده تزریق خواهد شد. باید دانست پس از برقراری جریان دوباره مساله نیرو گشتاور نیز در ژنراتور خودنمایان می شود . این گشتاور در جهت مخالف گشتاور اعمال توسط محرک اولیه (توربین) خواهد بود. ماشینهای سنکرون ، DC و القایی که بر اساس تبدیل انرژی الکترو مکانیکی عمل می نمایند در صنعت بسیار مورد استفاده قرار می گیرند.
مدارهای مغناطیسی :
مدارهای مغناطیسی ماشینهای الکتریکی ممکن است فقط از مواد فرو مغناطیسی تشکیل شده باشند (ترانسها) یا از مواد فرو مغناطیسی در پیوند با شکاف هوایی (فاصله هوایی )فراهم آمده باشند (ماشینهای الکتریکی دوار ) ، در اکثر ماشینهای الکتریکی به جزء ماشینهایی با آهن ربای دائم ، میدان مغناطیسی یا شار به کمک عبور جریان الکتریکی از سیم پیچ هایی که بر روی مواد مغناطسی پیچیده می شوند ،ایجاد می گردد . هرگاه از یک هادی جریان عبور کند ، میدان مغناطیسی در اطراف هادی شکل می گیرد .
اگر در هسته با افزایش جریان ، شدت میدان مغناطیسی افزون شود . چگالی شار در هسته تغییر یافته و افزایش می یابد ، چگالی شار در ناحیه ای که شدت میدان مغناطیسی اندازه های کمی دارد ، تقریباً به گونه ای خطی افزایش می یابد ، در حالی که در اندازه های بیشتر ، تغییرات چگالی غیر خطی است .
به عبارت دیگر ماده ی مغناطیسی اثر اشباع را از خود نشان می دهد . مقاومت مغناطیسی ( رلوکتانس) مسیر مغناطیسی به چگالی شار بستگی دارد ، آنگاه که چگالی کم است مقاومت مغناطیسی کوچک است و هرگاه بزرگ است رلوکتانس نیز زیاد است ، از این نظر مدار مغناطیسی با مدار الکتریکی متفاوت است . زیرا عموماً مقاومت به جریان در مدار الکتریکی بستگی ندارد ، حال آنکه مقاومت مغناطیسی به چگالی شار مدار مغناطیسی وابسته است .
تلفات پس ماند ( هیسترزیس ):
حلقه های هیسترزیس با عبور جریان که به آرامی تغییر می کند در طی یک سیکل کامل به دست آمده است . در یک سیکل کامل جریان ، در چند دوره زمانی انرژی به سیستم هسته – سیم پیچ روانه می شود و در چند دوره ی زمانی دیگر انرژی به منبع باز می گردد . انرژی وارده به سیستم همواره بیشتر از انرژی برگشتی به منبع است . لذا در یک سیکل کامل از جریان که تغییرات (اچ) را به دنبال دارد مقداری از انرژی تلف می شود ، این تلف انرژی در هسته به صورت گرما آشکار می شود .تلفات توان هسته به خاطر پدیده پس ماند به تلفات پس ماند معروف است .که اندازه ی حلقه هیسترزیس با تلفات هیسترزیس متناسب است .
تلفات جریان گردابی :
از آنجایی که از مسیری که بر روی سطح مقطع هسته است شار در بر گرفته شده و این شار با زمان تغییر می کند ، لذا در آن ولتاژ القا می گردد . از این رهگذر جریان که به جریان گردابی معروف است ، گِردا،گرد مسیر حرکت خواهد کرد. چون ماده ی هسته دارای مقاومت است تلفات توان به سبب جریان گردابی به شکل گرما در هسته ظاهر می شود . و به دو شیوه کاهش می یابد :
1- ماده با مقاومت زیاد به کار برده شود . افزودن در صد نا چیزی از سیلیکون به آهن ، مقاومت را به شدت افزایش می دهد .
2- هسته لایه لایه (مورق) به کار برده شود ، در این حالت لایه های نازک ، از یکدیگر عایق بندی شده اند به ماشینهای الکتریکی قسمت هایی که در تحت تاثیر شارهای وابسته به زمان است به صورت مورق ساخته می شود .
بعضی از ماشینهای الکتریکی برای ایجاد میدان مغناطیسی از سیم پیچ یا آهن ربا استفاده می کنند ، برای ایجاد میدان توسط آهن ربا اینگونه است که فلزاتی همچون آهن ، نیکل و کبالت را که اصطلاحاً آهن سخت می گویند تحت تاثیر عملکرد حرارتی قرار داده می شوند تا استحکام مکانیکی در آنها پدیدار گردد ، و با اعمال نیرو محرک مغناطیسی زیاد به سیستم ، با برداشتن این نیرو ، چگالی شار به میزان چگالی شار ، پس ماند در سیستم باقی می ماند ، و در ماشینهای تولید میدان توسط سیم پیچ از سیم پیچ و اعمال جریان در آنها این میدان را تولید می کند . (مواد آهن ربای دائم از جنس فریت است).
مبدل های انرژی مکانیکی عموما از سه قسمت تشکیل شده اند .
1-سیستم الکتریکی 2- سیستم مکانیکی 3- میدان مغناطیسی رابط یا میدان پیوند دهنده ها
انرژی الکتریکی ورودی = انرژی مکانیکی خروجی + تلفات انرژی + افزایش انرژی ذخیره شده در میدان مغناطیسی پیوند دهنده
تمام این تلفات به انرژی حرارتی مبدل شده وبه هدر می رود.
عمدتاً ماشینهای الکتریکی دوار از دو قسمت اصلی تشکیل شده اند :
1- قسمت ساکن که به استاتور معروف است
2- قسمت دوار که به روتور موسوم است
روتور بر روی محور نصب شده و آزادانه می تواند بین قطبهای استاتور بچرخد و این بدان معنی است که استاتور و روتور هر دو حاوی سیم پیچ حامل جریان هستند
ماشین القایی:
در این ماشینها سیم پیچی استاتور به سیم پیچی آرمیچر و سیم پیچی میدان (تحریک)عمل می کند. هرگاه سیم پیچی استاتور به شبکه AC وصل شود ،در شکاف هوایی درون ماشین شار گردانی شکل می گیرد که تحت سرعت سنکرون می چرخد. این شار دوار در سیم پیچهای روتور استاتور ولتاژ القا میکند . اگر مدار روتور بسته باشد ، در روتور جریان القایی پدید می آید . در اثر شار گردان و جریان روتور ، گشتاور حاصل می شود.
سیم پیچی روتور می تواند شبیه سیم پیچی استاتور باشد و به آن روتور سیم بندی شده گویند. روتور ممکن است از نوع قفسی سنجابی ساخته شده باشد . سرعت روتور در شرایط ماندگار خیلی به سرعت روتور نزدیک است، ولی هیچگاه سرعت روتور یا محور مساوی سنکرون نخواهد شد.
ماشین های سنکرون :
در این ماشین ها سیم پیچی میدان (تحریک)بر روی روتور قرار دارد و استاتور حاوی سیم پیچی آرمیچر است. سیم پیچی میدان توسط جریان DC تحریک می شود تا شار در شکاف هوایی درون ماشین شکل گیرد. هرگاه روتور بچرخد، در سیم پیچی آرمیچر که در استاتور جا سازی شده است ولتاژ القا می گردد.جریان آرمیچر در این ماشین ها شار گردانی در شکاف هوایی پدید می آورد که سرعت دوران این شار با سرعت چرخش روتور برابر است و لذا به این ماشین ها لفظ ماشین های سنکرون ( همزمان) اطلاق می گردد . باید دانست که ماشینهای سنکرون جزء ماشینهای جریان متناوب محسوب می شوند.
روشهای تحلیلی نشان میدهد که در ماشینهای DC ، توزیع شار روتور و استاتور در فضا ثابت است . در این ماشین ها چون این دو شار مایلند در یک راستا قرار گیرند، گشتاور حاصل می شود.
ماشینهای القایی جزء ماشینهای AC محسوب می شود و از نظر ساختاری با ماشین DC متفاوت است ، اما اصول کار آن مشابه اصول کار ماشینهای DC است . روشهای تحلیلی نشان میدهد که شار گردان روتور و شار گردان استاتور در شکاف هوایی هم سرعت بوده و به قول معروف همزمانی بین آنها بر قرار است . در این ماشین ها زاویه ای بین توزیع شار روتور و توزیع شار استاتور وجود دارد و به ان زاویه گشتاور گویند . در این ماشینها به خاطرآن که شار های روتور و استاتور مایلند در یک راستا قرار گیرند گشتاور حاصل می شود . خلاصه که ماشین های AC از نظر ساختمان با ماشینهای DC متفاوتند ، اما اصول بنیادی آنها یکسان است.
مو تورهای سنکرون دارACم پیچی بر روی روتور بوده که با منبع DC تغذیه می شود و استاتور آن حاوی سیم پیچ است که توسط منبع AC برقرار می گردد اگر سرعت زاویه ای برابر با صفر باشد ، گشتاور متوسط حاصل شده ولذا مو تورهای سنکرون خود راه انداز نیستند.اگر استاتور حاوی یک سیم پیچی باشد ، موتور سنکرون را تک فاز گویند که دارای تلفات انرژی و سر و صدای زیاد هستند و اصولاً موتور های سنکرون را سه فا
بررسی بخشهای مرتبط بابخش علمی کارآموزی:
اولین نیازطبیعی انسان غذا می باشد زیرا انسان بدون خوراک قادربه ادامه
حیات نیست .دومین نیازانسان مسکن می باشد ومکانی که در ان زندگی میکند
وفرزندانش را بزگ میکند ودر ان به زندگی ادامه می دهد.
مسکن تنها به ساختمان مسکونی ختم نمیشود بلکه شامل ساختمانهای اموزشی
ودرمانی واداری نیز میباشد.به همین دلیل تمام ارگانها ونهادها نیازمبرم به
ساختمان دارند.
در تاسیس یک ساختمان نیازبه همکاری مهندس عمران ومعماروتکنسین
ساختمان وحتی مهندس برق وتاسیسات نیز میباشد به همین دلیل رشته عمران
مرتبط با تمام رشته هامیباشد.
برسسی آموخته ها وپیشنهادات:
اصولا کارهایی راکه برای احداث یک ساختمان صورت میگیرد بسیار گسترده
میباشد وبه علت محدود بودن زمان کارآموزی نمیتوان تمام کارهای انجام شده
رادید و از نزدیک لمس کرد.در این مجموعه سعی شده است تاحدودی به بیان
مراحل مختلف اجراازقبیل تخریب وآماده سازی زمین وتجهیزکارگاه وساخت
و اجرای بتن وقالب بندی وآرماتوربندی واجرای سقف تیرچه بلوک پرداخته
شود.
فصل دوم
تخریب:
زمین احداث این منزل مسکونی یک زمین صاف وهموارشده نبود بلکه یک
ساختمان فرسوده وکلنگی بود که باید تخریب میشد.
تخریب این ساختمان در دومرحله صورت گرفت که ابتدا سقف ان توسط
کارگران تخریب شداما دیوارها وکف ان توسط لودرتخریب گردید وپس ازآن
اقدام به خروج همه نخاله ها از محل کارگاه شد.
قبل از این مرحله اقدام به بریدن همه تیراهنهای سقف توسط هوا برش شد و
همه درب وپنجره ها و تمام کابینتها وشیرآلات ولوله های آب از محل کارگاه
خارج شد.
دو حلقه چاه نیزدرمحل وجود داشت که با شفته آهک وقلوه سنگ پر شد.
رعایت اصول ایمنی در تخریب:
قبل از هر چیز باید روش تخریب مشخص شود و کار برای عوامل اجرایی
شرح داده شود. تخریب در معابر عمومی باید درمحوطه ای محصور با
نرده های حفاظتی به ارتفاع دو متری انجام شود.
کلیه کارگران میبایست مجهزبه کلاه ایمنی باشند ودر ساعات غیر کاری به هیچ
عنوان نباید اقدام به برداشتن حصار کرد.
تمامی راههای عبورومرور افراد غیر مسؤل به کارگاه باید مسدود شود.
به هیچ عنوان نباید مسیر ریزش آوار به عنوان مسیراصلی انتخاب شود ودر
هنگام عملیات تخریب از اب برای ته نشین کردن غبار در محیط جلو گیری
شود.
البته در اجرای اصول ایمنی درعملیات تخریب این پروژه ازحصار و نرده
به علت خلوت بودن محیط استفاده نشد اما برای ایمنی و اطمینان بیشترراههای
ورودی به صورت موقت مسدود شد وهمچنین از آب پاشی برای کم کردن گرد
وخاک استفاده شد.
فصل سوم
تجهیز کارگاه:
برای تجهیز کارگاه باید مصالح وابزار مورد نیازبه کارگاه آورده شود.
مصالحی مانند سیمان که به دو صورت فله وپاکتی موجود میباشددر کارگاه
میبایست به نحوی درست انبار شود که البته در این پروژه بیشتر از سیمان
پاکتی استفاده شد.
روش نگهداری ازسیمان در قسمت بعد توضیح داده خواهد شد.
برای جلوگیری از شلوغ شدن کارگاه معمولا موارد مصرف شن وماسه ازقبل
پیش بینی میشد وبه صورت روزانه به گارگاه منتقل میشد.
انبارکردن سیمان:
درموقع انبار کردن سیمان باید دقت شود که رطوبت هوا وزمین باعث فاسد
شدن سیمان نشود.در این پروژه برای انبار کردن پاکتهای سیمان ابتدا تمامی
پاکتها برروی قطعات تخته که بازمین حدود ده سانتیمتر فاصله داشت قرار داده
شد وکیسه ها در ردیفهای ده تایی روی هم چیده شد.
علت این کار این است که اگربیش ازده کیسه را روی هم قرار دهیم کیسه های
زیرین دراثر فشار زیاد سخت شده ودرصورت نگهداری دراز مدت غیر قابل
مصرف خواهند شد واستفاده ازانها منوط به آزمایش سیمان خواهد بود.
چنانچه سیمانهای سخت شده به راحتی با دست پودرشوند قابل مصرف در
قطعات بتنی میباشند درغیر اینصورت سیمان فاسد شده وبرای اطمینان بیشتراز
فاسد شدن ان از آزمایشهایی استفاده میکنند.
بتنی که باسیمان فاسد شده ساخته میشود باربر نبوده و نمیتوان از ان در قطعات
اصلی ساختمان مانند تیرهاو ستونها وسقف استفاده کرد.
چنانچه این سیمانها کاملا فاسد نشده باشند میتوان ازانها به عنوان ملات برای
فرش موزاییک ویا اجرای بتن مگر استفاده نمود.
اگر بخواهیم سیمان را برای مدت طولانی انبار کنیم باید تا انجا که امکان دارد
با دیوارهای خارجی انبارفاصله داشته باشد.
البته چون در این پروژه از سیمان پاکتی استفاده شد برای نگهداری پاکتها در
فضای بازپس از اینکه انها را بر روی چوبهای تراورس قرار دادند روی انها
را با ورقه های پلاستیکی پوشانیدند تا از نفوظ رطوبت به انها جلوگیری شود.
اگرسیمان به طرزصحیح انبارشود حتی تا یک سال بعد نیزقابل استفاده خواهد
بود البته فقط ممکن است زمان گیرش آن قدری به تاخیر بیافتد ولی درمقاومت
28 روزه ان تاثیری نخواهد داشت.
پیاده کردن نقشه:
پس از بازدید از محل اولین قدم در ساخت یک ساختمان پیاده کردن نقشه میباشد
منظور از پیاده کردن نقشه انتقال نقشه ساختمان از روی کاغذ برروی زمین با
ابعاداصلی است.بطوری که محل دقیق پی ها وستونها ودیوارها وزیرزمین هاو
عرض پی ها روی زمین بخوبی مشخص باشد.
همزمان با ریشه کنی وبازدید ازمحل باید قسمتهای مختلف نقشه ساختمان
مخصوصا نقشه پی کنی کاملا مورد مطالعه قرارگرفته بطوری که در هیچ
قسمت نقطه ابهامی وجود نداشته باشد وبعدا اقدام به پیاده کردن نقشه بشود.
باید سعی شود حتما در موقع پیاده کردن نقشه از نقشه پی کنی استفاده شود.
در انجام پیاده کردن نقشه این ساختمان که پروژه من بود با توجه به کوچک
بودن ساختمان از متر وریسمان استفاده شد.
ابتدا محل کلی ساختمان روی زمین مشخص شد و بعد با کشیدن ریسمان در
یکی ازامتدادهای تعیین شده وریختن گچ یکی ازخطوط اصلی ساختمان تعیین شد .بعد از ان خط دیگر ساختمان را که عمود بر خط اول میباشد رسم شد.
در اصطلاح بنایی استفاده از این روش را 3-4-5- میگویند.
درصورت قناس بودن زمین ممکن است دوخط کناری نقشه برهم عمود نباشند
در این صورت یکی از خطوط میانی نقشه را که حتما بر خط اول عمود است
انتخاب ورسم مینماییم. ممکن است برای عمود کردن خطوط از گونیای بنایی
استفاده شود دراین صورت دقت کار کار کمتر میشود. در موقع پیاده کردن نقشه
برای جلوگیری از جمع شدن خطاهها بهتر است اندازه ها را همیشه از یک نقطه
اصلی که آن را مبداء می نامیم شروع وروی زمین منتقل می نماییم . بعد از اتمام کار پیاده کردن نقشه باید حتما مجددا اندازه گذاری های نقشه پیاده شده را کنترل نماییم.
علت این کار این است که حتی المقدوراز وقوع اشتباهات احتمالی جلوگیری
شود. برای اینکه مطمئن شویم زوا یای بدست آمده اطاق ها قائمه می باشد باید دوقطر هراتاق را اندازه گیری کنیم چنانچه مساوی بودند آن اتاق گونیا است .
به این کار اصطلاحا چپ وراست می گویند.البته چنانچه در این مرحله اطاقها
3 الی 4سانتیمترنا گونیا باشد اشکالی ندارد زیرا با توجه به اینکه پی ها همیشه
قدری پهن ترازدیوارهای روی آن می باشد لذا در موقع چید ن دیوار می توان
ناگونیایی ها را برطرف نمود. بطور کلی باید همیشه توجه داشت که پیاده کردن نقشه یکی از حساسترین ومهمترین قسمت اجرای یک طرح بوده وکوچکترین اشتباه درآن موجب خسارتهای فراوان می شود .
فصل چهارم: گودبرداری، پی کنی وپی سازی
گودبردای
گودبرداری در زمینه هایی انجام می شود که باید تمام یا قسمتی از ساختمان، پایین تر
ازسطح طبیعی زمین احداث شو د . گاهی ممکن است عمق گودبرداری بنابر جنس زمین، به چندین متر برسد . گودبرداری معمولاً با وسایلی مانند بیل مکانیکی یا لودر صورت می کیرد ودر صورت محدودیت زمین یا در دسترس نبودن ماشین آلات، این کار با وسابل دستی مانند بیل وکلنگ وفرغون انجام می گیرد.
گود برداری در زمینهای نامحدود
برای گودبرداری این گونه زمین ها از ماشین آلاتی مانند بیل مکانیکی ،لودر و ... استفاده می شود وخاک را با شیب مناسب برداشته وبا کامیون به خارج محوطه حمل می گردد .چنانچه نیاز به گودبرداری در عمق نسبتاً زیاد باشد، این کار در لایه های مختلف وبه تدریح انجام می گیرد تا کف گود به عمق پیش بینی برسد .
شیب دیوارهای محل گودبرداری : برای جلوگیری از ریزش دیواره های محل گود برداری به داخل، معمولاً خاک برداری طوری صورت می گیرد که دیواره های کناری گود ،دارای شیب ملایمی باشد.
گودبرداری در زمین های محدود
گودهایی که درمجاورت بناهای موجود ایجاد می شوند ، نباید به هیچ عنوان به پایداری این بناها چه در مرحله موقع اجرا وچه در مرحله نهایی آسیب وارد کنند .بعد از پیاده کردن نقشه وکنترل آن در صورت لزوم اقدام به گودبرداری می نماید
در موقع گودبرداری چنانچه محل گودبرداری بزرگ نباشد از وسایل معمولی استفاده می گردد. برای این کار تا عمق معینی که عمل پرتاب خاک با بیل به بالا امکان پذیر باشد عمل گودبرداری را ادامه می دهند وبعد از ان پله ای ایجاد نموده وخاک حاصله از عمق پایین تری از پله را روی پله ایجاد شده، ریخته واز روی پله دوباره به خارج منتقل می نمایند .
برای گودبرداری های بزرگ استفاده از بیل وکلنگ مقرون به صرفه نبوده وبهتر است از وسایل مکانیکی مانند لودر وغیره استفاده شود . در این گونه موارد خارج کردن خاک از محل گودبرداری وحمل آن به خارج از کارگاه معمولا از سطح شیب دار استفاده می گردد.
شمع بندی(تنگ بستن) بدنه های گود
شمع بندی یا تنگ بستن بدنه های گود به دو روش چوبی یا فلزی صورت می گیرد.
شمع بندی چوبی : شمع بندی چوبی عبارت است از تیر گود یا چهار تراشی که از بالا بر الواری متکی است که خود بر بدنة گود تکیه دارد واز پایین در زمین کف گود با زاویة حدود 45 درجه،استوار شده است . الوار متکی بر بدنه ،ممکن است به صورت عمودی یا افقی بر دیوارة گود قرارگیرند وبرای تقسیم بهتر فشار بین شمع والوارها ،چهار تراش های افقی قرار می گیرند . برای جلوگیری از فرو رفتن شمع در زمین، پایة آن را بر مصالح مقاومی مانند آجر یا بلوکهای سیمانی قرار می دهند .
اولین نیازطبیعی انسان غذا می باشد زیرا انسان بدون خوراک قادربه ادامه
حیات نیست .دومین نیازانسان مسکن می باشد ومکانی که در ان زندگی میکند
وفرزندانش را بزگ میکند ودر ان به زندگی ادامه می دهد.
مسکن تنها به ساختمان مسکونی ختم نمیشود بلکه شامل ساختمانهای اموزشی
ودرمانی واداری نیز میباشد.به همین دلیل تمام ارگانها ونهادها نیازمبرم به
ساختمان دارند.
در تاسیس یک ساختمان نیازبه همکاری مهندس عمران ومعماروتکنسین
ساختمان وحتی مهندس برق وتاسیسات نیز میباشد به همین دلیل رشته عمران
مرتبط با تمام رشته هامیباشد.
برسسی آموخته ها وپیشنهادات:
اصولا کارهایی راکه برای احداث یک ساختمان صورت میگیرد بسیار گسترده
میباشد وبه علت محدود بودن زمان کارآموزی نمیتوان تمام کارهای انجام شده
رادید و از نزدیک لمس کرد.در این مجموعه سعی شده است تاحدودی به بیان
مراحل مختلف اجراازقبیل تخریب وآماده سازی زمین وتجهیزکارگاه وساخت
و اجرای بتن وقالب بندی وآرماتوربندی واجرای سقف تیرچه بلوک پرداخته
شود.
فصل دوم
تخریب:
زمین احداث این منزل مسکونی یک زمین صاف وهموارشده نبود بلکه یک
ساختمان فرسوده وکلنگی بود که باید تخریب میشد.
تخریب این ساختمان در دومرحله صورت گرفت که ابتدا سقف ان توسط
کارگران تخریب شداما دیوارها وکف ان توسط لودرتخریب گردید وپس ازآن
اقدام به خروج همه نخاله ها از محل کارگاه شد.
قبل از این مرحله اقدام به بریدن همه تیراهنهای سقف توسط هوا برش شد و
همه درب وپنجره ها و تمام کابینتها وشیرآلات ولوله های آب از محل کارگاه
خارج شد.
دو حلقه چاه نیزدرمحل وجود داشت که با شفته آهک وقلوه سنگ پر شد.
رعایت اصول ایمنی در تخریب:
قبل از هر چیز باید روش تخریب مشخص شود و کار برای عوامل اجرایی
شرح داده شود. تخریب در معابر عمومی باید درمحوطه ای محصور با
نرده های حفاظتی به ارتفاع دو متری انجام شود.
کلیه کارگران میبایست مجهزبه کلاه ایمنی باشند ودر ساعات غیر کاری به هیچ
عنوان نباید اقدام به برداشتن حصار کرد.
تمامی راههای عبورومرور افراد غیر مسؤل به کارگاه باید مسدود شود.
به هیچ عنوان نباید مسیر ریزش آوار به عنوان مسیراصلی انتخاب شود ودر
هنگام عملیات تخریب از اب برای ته نشین کردن غبار در محیط جلو گیری
شود.
البته در اجرای اصول ایمنی درعملیات تخریب این پروژه ازحصار و نرده
به علت خلوت بودن محیط استفاده نشد اما برای ایمنی و اطمینان بیشترراههای
ورودی به صورت موقت مسدود شد وهمچنین از آب پاشی برای کم کردن گرد
وخاک استفاده شد.
فصل سوم
تجهیز کارگاه:
برای تجهیز کارگاه باید مصالح وابزار مورد نیازبه کارگاه آورده شود.
مصالحی مانند سیمان که به دو صورت فله وپاکتی موجود میباشددر کارگاه
میبایست به نحوی درست انبار شود که البته در این پروژه بیشتر از سیمان
پاکتی استفاده شد.
روش نگهداری ازسیمان در قسمت بعد توضیح داده خواهد شد.
برای جلوگیری از شلوغ شدن کارگاه معمولا موارد مصرف شن وماسه ازقبل
پیش بینی میشد وبه صورت روزانه به گارگاه منتقل میشد.
انبارکردن سیمان:
درموقع انبار کردن سیمان باید دقت شود که رطوبت هوا وزمین باعث فاسد
شدن سیمان نشود.در این پروژه برای انبار کردن پاکتهای سیمان ابتدا تمامی
پاکتها برروی قطعات تخته که بازمین حدود ده سانتیمتر فاصله داشت قرار داده
شد وکیسه ها در ردیفهای ده تایی روی هم چیده شد.
علت این کار این است که اگربیش ازده کیسه را روی هم قرار دهیم کیسه های
زیرین دراثر فشار زیاد سخت شده ودرصورت نگهداری دراز مدت غیر قابل
مصرف خواهند شد واستفاده ازانها منوط به آزمایش سیمان خواهد بود.
چنانچه سیمانهای سخت شده به راحتی با دست پودرشوند قابل مصرف در
قطعات بتنی میباشند درغیر اینصورت سیمان فاسد شده وبرای اطمینان بیشتراز
فاسد شدن ان از آزمایشهایی استفاده میکنند.
بتنی که باسیمان فاسد شده ساخته میشود باربر نبوده و نمیتوان از ان در قطعات
اصلی ساختمان مانند تیرهاو ستونها وسقف استفاده کرد.
چنانچه این سیمانها کاملا فاسد نشده باشند میتوان ازانها به عنوان ملات برای
فرش موزاییک ویا اجرای بتن مگر استفاده نمود.
اگر بخواهیم سیمان را برای مدت طولانی انبار کنیم باید تا انجا که امکان دارد
با دیوارهای خارجی انبارفاصله داشته باشد.
البته چون در این پروژه از سیمان پاکتی استفاده شد برای نگهداری پاکتها در
فضای بازپس از اینکه انها را بر روی چوبهای تراورس قرار دادند روی انها
را با ورقه های پلاستیکی پوشانیدند تا از نفوظ رطوبت به انها جلوگیری شود.
اگرسیمان به طرزصحیح انبارشود حتی تا یک سال بعد نیزقابل استفاده خواهد
بود البته فقط ممکن است زمان گیرش آن قدری به تاخیر بیافتد ولی درمقاومت
28 روزه ان تاثیری نخواهد داشت.
پیاده کردن نقشه:
پس از بازدید از محل اولین قدم در ساخت یک ساختمان پیاده کردن نقشه میباشد
منظور از پیاده کردن نقشه انتقال نقشه ساختمان از روی کاغذ برروی زمین با
ابعاداصلی است.بطوری که محل دقیق پی ها وستونها ودیوارها وزیرزمین هاو
عرض پی ها روی زمین بخوبی مشخص باشد.
همزمان با ریشه کنی وبازدید ازمحل باید قسمتهای مختلف نقشه ساختمان
مخصوصا نقشه پی کنی کاملا مورد مطالعه قرارگرفته بطوری که در هیچ
قسمت نقطه ابهامی وجود نداشته باشد وبعدا اقدام به پیاده کردن نقشه بشود.
باید سعی شود حتما در موقع پیاده کردن نقشه از نقشه پی کنی استفاده شود.
در انجام پیاده کردن نقشه این ساختمان که پروژه من بود با توجه به کوچک
بودن ساختمان از متر وریسمان استفاده شد.
ابتدا محل کلی ساختمان روی زمین مشخص شد و بعد با کشیدن ریسمان در
یکی ازامتدادهای تعیین شده وریختن گچ یکی ازخطوط اصلی ساختمان تعیین شد .بعد از ان خط دیگر ساختمان را که عمود بر خط اول میباشد رسم شد.
در اصطلاح بنایی استفاده از این روش را 3-4-5- میگویند.
درصورت قناس بودن زمین ممکن است دوخط کناری نقشه برهم عمود نباشند
در این صورت یکی از خطوط میانی نقشه را که حتما بر خط اول عمود است
انتخاب ورسم مینماییم. ممکن است برای عمود کردن خطوط از گونیای بنایی
استفاده شود دراین صورت دقت کار کار کمتر میشود. در موقع پیاده کردن نقشه
برای جلوگیری از جمع شدن خطاهها بهتر است اندازه ها را همیشه از یک نقطه
اصلی که آن را مبداء می نامیم شروع وروی زمین منتقل می نماییم . بعد از اتمام کار پیاده کردن نقشه باید حتما مجددا اندازه گذاری های نقشه پیاده شده را کنترل نماییم.
علت این کار این است که حتی المقدوراز وقوع اشتباهات احتمالی جلوگیری
شود. برای اینکه مطمئن شویم زوا یای بدست آمده اطاق ها قائمه می باشد باید دوقطر هراتاق را اندازه گیری کنیم چنانچه مساوی بودند آن اتاق گونیا است .
به این کار اصطلاحا چپ وراست می گویند.البته چنانچه در این مرحله اطاقها
3 الی 4سانتیمترنا گونیا باشد اشکالی ندارد زیرا با توجه به اینکه پی ها همیشه
قدری پهن ترازدیوارهای روی آن می باشد لذا در موقع چید ن دیوار می توان
ناگونیایی ها را برطرف نمود. بطور کلی باید همیشه توجه داشت که پیاده کردن نقشه یکی از حساسترین ومهمترین قسمت اجرای یک طرح بوده وکوچکترین اشتباه درآن موجب خسارتهای فراوان می شود .
فصل چهارم: گودبرداری، پی کنی وپی سازی
گودبردای
گودبرداری در زمینه هایی انجام می شود که باید تمام یا قسمتی از ساختمان، پایین تر
ازسطح طبیعی زمین احداث شو د . گاهی ممکن است عمق گودبرداری بنابر جنس زمین، به چندین متر برسد . گودبرداری معمولاً با وسایلی مانند بیل مکانیکی یا لودر صورت می کیرد ودر صورت محدودیت زمین یا در دسترس نبودن ماشین آلات، این کار با وسابل دستی مانند بیل وکلنگ وفرغون انجام می گیرد.
گود برداری در زمینهای نامحدود
برای گودبرداری این گونه زمین ها از ماشین آلاتی مانند بیل مکانیکی ،لودر و ... استفاده می شود وخاک را با شیب مناسب برداشته وبا کامیون به خارج محوطه حمل می گردد .چنانچه نیاز به گودبرداری در عمق نسبتاً زیاد باشد، این کار در لایه های مختلف وبه تدریح انجام می گیرد تا کف گود به عمق پیش بینی برسد .
شیب دیوارهای محل گودبرداری : برای جلوگیری از ریزش دیواره های محل گود برداری به داخل، معمولاً خاک برداری طوری صورت می گیرد که دیواره های کناری گود ،دارای شیب ملایمی باشد.
گودبرداری در زمین های محدود
گودهایی که درمجاورت بناهای موجود ایجاد می شوند ، نباید به هیچ عنوان به پایداری این بناها چه در مرحله موقع اجرا وچه در مرحله نهایی آسیب وارد کنند .بعد از پیاده کردن نقشه وکنترل آن در صورت لزوم اقدام به گودبرداری می نماید
در موقع گودبرداری چنانچه محل گودبرداری بزرگ نباشد از وسایل معمولی استفاده می گردد. برای این کار تا عمق معینی که عمل پرتاب خاک با بیل به بالا امکان پذیر باشد عمل گودبرداری را ادامه می دهند وبعد از ان پله ای ایجاد نموده وخاک حاصله از عمق پایین تری از پله را روی پله ایجاد شده، ریخته واز روی پله دوباره به خارج منتقل می نمایند .
برای گودبرداری های بزرگ استفاده از بیل وکلنگ مقرون به صرفه نبوده وبهتر است از وسایل مکانیکی مانند لودر وغیره استفاده شود . در این گونه موارد خارج کردن خاک از محل گودبرداری وحمل آن به خارج از کارگاه معمولا از سطح شیب دار استفاده می گردد.
شمع بندی(تنگ بستن) بدنه های گود
اصولا کارهایی راکه برای احداث یک ساختمان صورت میگیرد بسیار گسترده میباشد وبه علت محدود بودن زمان کارآموزی نمیتوان تمام کارهای انجام شده رادید و از نزدیک لمس کرد.در این مجموعه سعی شده است تاحدودی به بیان مراحل مختلف اجراازقبیل تخریب وآماده سازی زمین وتجهیزکارگاه وساخت و اجرای بتن وقالب بندی وآرماتوربندی واجرای سقف تیرچه بلوک پرداخته شود.
فصل دوم
تخریب:
زمین احداث این منزل مسکونی یک زمین صاف وهموارشده نبود بلکه یک ساختمان فرسوده وکلنگی بود که باید تخریب میشد.
تخریب این ساختمان در دومرحله صورت گرفت که ابتدا سقف ان توسط کارگران تخریب شداما دیوارها وکف ان توسط لودرتخریب گردید وپس ازآن اقدام به خروج همه نخاله ها از محل کارگاه شد.
قبل از این مرحله اقدام به بریدن همه تیراهنهای سقف توسط هوا برش شد و همه درب وپنجره ها و تمام کابینتها وشیرآلات ولوله های آب از محل کارگاه خارج شد. دو حلقه چاه نیزدرمحل وجود داشت که با شفته آهک وقلوه سنگ پر شد.
رعایت اصول ایمنی در تخریب:
قبل از هر چیز باید روش تخریب مشخص شود و کار برای عوامل اجرایی شرح داده شود. تخریب در معابر عمومی باید درمحوطه ای محصور با نرده های حفاظتی به ارتفاع دو متری انجام شود. کلیه کارگران میبایست مجهزبه کلاه ایمنی باشند ودر ساعات غیر کاری به هیچ عنوان نباید اقدام به برداشتن حصار کرد.
تمامی راههای عبورومرور افراد غیر مسؤل به کارگاه باید مسدود شود. به هیچ عنوان نباید مسیر ریزش آوار به عنوان مسیراصلی انتخاب شود ودر هنگام عملیات تخریب از اب برای ته نشین کردن غبار در محیط جلو گیری شود.
البته در اجرای اصول ایمنی درعملیات تخریب این پروژه ازحصار و نرده به علت خلوت بودن محیط استفاده نشد اما برای ایمنی و اطمینان بیشترراههای ورودی به صورت موقت مسدود شد وهمچنین از آب پاشی برای کم کردن گرد وخاک استفاده شد.
فصل سوم
تجهیز کارگاه:
برای تجهیز کارگاه باید مصالح وابزار مورد نیازبه کارگاه آورده شود. مصالحی مانند سیمان که به دو صورت فله وپاکتی موجود میباشددر کارگاه میبایست به نحوی درست انبار شود که البته در این پروژه بیشتر از سیمان پاکتی استفاده شد.
روش نگهداری ازسیمان در قسمت بعد توضیح داده خواهد شد.برای جلوگیری از شلوغ شدن کارگاه معمولا موارد مصرف شن وماسه ازقبل پیش بینی میشد وبه صورت روزانه به گارگاه منتقل میشد.
انبارکردن سیمان:
درموقع انبار کردن سیمان باید دقت شود که رطوبت هوا وزمین باعث فاسد شدن سیمان نشود.در این پروژه برای انبار کردن پاکتهای سیمان ابتدا تمامی پاکتها برروی قطعات تخته که بازمین حدود ده سانتیمتر فاصله داشت قرار داده شد وکیسه ها در ردیفهای ده تایی روی هم چیده شد.
علت این کار این است که اگربیش ازده کیسه را روی هم قرار دهیم کیسه های زیرین دراثر فشار زیاد سخت شده ودرصورت نگهداری دراز مدت غیر قابل مصرف خواهند شد واستفاده ازانها منوط به آزمایش سیمان خواهد بود. چنانچه سیمانهای سخت شده به راحتی با دست پودرشوند قابل مصرف در قطعات بتنی میباشند درغیر اینصورت سیمان فاسد شده وبرای اطمینان بیشتراز فاسد شدن ان از آزمایشهایی استفاده میکنند.
بتنی که باسیمان فاسد شده ساخته میشود باربر نبوده و نمیتوان از ان در قطعات اصلی ساختمان مانند تیرهاو ستونها وسقف استفاده کرد.چنانچه این سیمانها کاملا فاسد نشده باشند میتوان ازانها به عنوان ملات برای فرش موزاییک ویا اجرای بتن مگر استفاده نمود.
اگر بخواهیم سیمان را برای مدت طولانی انبار کنیم باید تا انجا که امکان داردبا دیوارهای خارجی انبارفاصله داشته باشد.
البته چون در این پروژه از سیمان پاکتی استفاده شد برای نگهداری پاکتها درفضای بازپس از اینکه انها را بر روی چوبهای تراورس قرار دادند روی انهارا با ورقه های پلاستیکی پوشانیدند تا از نفوظ رطوبت به انها جلوگیری شود.
اگرسیمان به طرزصحیح انبارشود حتی تا یک سال بعد نیزقابل استفاده خواهد بود البته فقط ممکن است زمان گیرش آن قدری به تاخیر بیافتد ولی درمقاومت 28 روزه ان تاثیری نخواهد داشت.
پیاده کردن نقشه:
پس از بازدید از محل اولین قدم در ساخت یک ساختمان پیاده کردن نقشه میباشد منظور از پیاده کردن نقشه انتقال نقشه ساختمان از روی کاغذ برروی زمین با ابعاداصلی است.بطوری که محل دقیق پی ها وستونها ودیوارها وزیرزمینهاوعرض پی ها روی زمین بخوبی مشخص باشد.
همزمان با ریشه کنی وبازدید ازمحل باید قسمتهای مختلف نقشه ساختمان مخصوصا نقشه پی کنی کاملا مورد مطالعه قرارگرفته بطوری که در هیچ قسمت نقطه ابهامی وجود نداشته باشد وبعدا اقدام به پیاده کردن نقشه بشود.
باید سعی شود حتما در موقع پیاده کردن نقشه از نقشه پی کنی استفاده شود. در انجام پیاده کردن نقشه این ساختمان که پروژه من بود با توجه به کوچک بودن ساختمان از متر وریسمان استفاده شد.
ابتدا محل کلی ساختمان روی زمین مشخص شدو بعد با کشیدن ریسمان در یکی ازامتدادهای تعیین شده وریختن گچ یکی ازخطوط اصلی ساختمان تعیین شد .بعد از ان خط دیگر ساختمان را که عمود بر خط اول میباشد رسم شد. در اصطلاح بنایی استفاده از این روش را 3-4-5- میگویند. درصورت قناس بودن زمین ممکن است دوخط کناری نقشه برهم عمود نباشند
در این صورت یکی از خطوط میانی نقشه را که حتما بر خط اول عمود است انتخاب ورسم مینماییم. ممکن است برای عمود کردن خطوط از گونیای بنایی استفاده شود دراین صورت دقت کار کار کمتر میشود. در موقع پیاده کردن نقشه برای جلوگیری از جمع شدن خطاهها بهتر است اندازه ها را همیشه از یک نقطه اصلی که آن را مبداء می نامیم شروع وروی زمین منتقل می نماییم . بعد از اتمام کار پیاده کردن نقشه باید حتما مجددا اندازه گذاری های نقشه پیاده شده را کنترل نماییم.
علت این کار این است که حتی المقدوراز وقوع اشتباهات احتمالی جلوگیری شود. برای اینکه مطمئن شویم زوا یای بدست آمده اطاق ها قائمه می باشد باید دوقطر هراتاق را اندازه گیری کنیم چنانچه مساوی بودند آن اتاق گونیا است .
به این کار اصطلاحا چپ وراست می گویند.البته چنانچه در این مرحله اطاقها3 الی 4سانتیمترنا گونیا باشد اشکالی ندارد زیرا با توجه به اینکه پی ها همیشه قدری پهن ترازدیوارهای روی آن می باشد لذا در موقع چید ن دیوار می توان ناگونیایی ها را برطرف نمود. بطور کلی باید همیشه توجه داشت که پیاده کردن نقشه یکی از حساسترین ومهمترین قسمت اجرای یک طرح بوده وکوچکترین اشتباه درآن موجب خسارتهای فراوان می شود .
پی کنی :
اصولا پی کنی به دو دلیل انجام می شود .1-دسترسی به زمین بکروبرای محافظت ازپی ساختمان . با توجه به اینکه کلیه بار ساختمان به وسیله دیوارها یاستونها به زمین منتقل می شود در نتیجه ساختمان باید روی زمینی که قابل اعتماد بوده و قابلیت تحمل
بار ساختمان داشته باشد بنا گردد. برای برای دسترسی به چنین زمینی ناچار به ایجاد پی برای ساختمان می باشیم . برای محافظت پایه ساختمان وجلوگیری از تاثیر عوامل جوی در پایه ساختمان باید پی سازی کنیم در این صورت حتما در بهترین زمینها باید حداقل پی هایی به عمق 40تا50 سانتیمترحفر کنیم.
طول وعرض وعمق پی ها کاملا بستگی به وزن ساختمان وقدرت تحمل خاک محل ساختمان دارد.
در ساختمانهای بزرگ قبل از شروع کاربوسیله ازمایشهای مکانیک خاک قدرت مجاز تحملی زمین را تعیین نموده وازروی ان مهندس محاسب ابعاد پی را تعیین میکند. ولی در ساختمانهای کوچک که ازمایشات مکانیک خاک در دسترس نیست باید از مقاومت زمین در مقابل بار ساختمان مطمئن شویم.
اغلب مواقع قدرت مجازتحملی زمین برای ساختمانهای کوچک با مشاهده خاک پی ودیدن طبقات ان وطرز قرار گرفتن دانه ها به روی همدیگرو با ضربه زدن بوسیله کلنگ به محل پی قابل تشخیص است.
البته قبل از ان باید مهندس محاسب وزن ساختمان و میزان باری که ازطرف ساختمان به زمین وارد میشود اگاه باشد.
باید متذکر شد که نوع پی استفاده شده در این ساختمان پی نواری میباشد. با توجه به تشخیص مهندس محاسب ساختمان وبررسی نوع خاک محل حداقل عمق پی در این پروژه 50 سانتیمتردر نظر گرفته واجرا شد.
البته باید در نظر داشت که اگر در این عمق به زمین بکرنرسیدیم باید عمق پی را تا زمین بکر ادامه داده ویااز روشهایی دیگراز جمله شمع کوبی ویا تسطیع اقدام به اصلاح مقاومت زمین کرد
کرسی چینی:
معمولا در طبقه همکف ساختمانها سطح اتاقها را چند سانتیمتراز کف حیاط یا کوچه بلندتر میسازند که به این اختلاف ارتفاع کرسی چینی . معمولا کرسی چینی به سرعت انجام میشود.هدف از ساخت کرسی در ساختمان این است که درابتدااز قدیم بشر تمایل بیشتر داشت قدری بلندتر از کف زمین سکونت کند وبدین ترتیب احساس امنیت بیشتری میکرد درثانی ارتفاع طبقه همکف با سطح زمین مانع ورود برف وباران وغیره به داخل اطاقها میگردد.وسوم اینکه چون اغلب زمینهایی که ما برای ساختمان انتخاب میکنیم کاملا
مسطح نبوده ودارای شیب میباشند واز طرفی اتاقها وسالنهای ساختمان باید کاملا در یک سطح ساخته شوند لذا برای مسطح کردن اطاقها قسمتهای پایین را
در سال ۱۳۸۲ حدود ۱/۱۴ در صد از تولید ناخالص داخلی ، بیش از یک چهارم ارزش صادرات غیر نفتی ، یک پنجم اشتغال ، بیش از ۹۳ در صد از عرضه غذا در داخل کشور را به خود اختصاص داده است .
این بخش از نظر تولید، اشتغال، صادرات، حفاظت و بهره برداری اصولی از منابع طبیعی و خدادادی ، توسعه تحقیقات و فنآوری ها و توسعه مشارکت های مردمی، یکی از ارکان مهم اقتصاد و امنیت کشور به حساب می آید.
بخش کشاورزی و توجه به توسعه و عمران روستا ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، همواره مورد اهتمام و تایید قانونگذاران ، برنامه ریزان و دستگاه های اجرایی و محور توسعه اقتصادی و اجتماعی بوده و تحولات وسیعی در عرصه کشاورزی و روستاها و مناطق عشایری به وجود آمده است.
اما به علت برخی ناهماهنگی ها و سیاست ها، نظام ها و روش های ناکارا، تداخل وظایف ، دوباره کاری ها .... و بروز حوادث طبیعی (نظیر خشکسالی و سیل) بخش کشاورزی در سال های اخیر با دشواری هایی روبه رو بوده که مانع از رشد مطلوب این بخش شده است.
به منظور رفع این نابسامانی ها و نارسایی ها، براساس قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران دولت مکلف شده تا در جهت اصلاح نظام اداری ، کاهش تصدی های غیر ضروری، ارتقای بهره وری و کارایی نیروی انسانس و مدیریت دستگاههای اجرایی، حذف موازی کاری ها .... و تجمع امور کشاورزی ، دام، توسعه و عمران روستایی تدابیر لازم را اتخاذ کند. در این راستا، لایحه ادغام وزارتخانه های جهادسازندگی و کشاورزی و تشکیل وزارت جهاد کشاورزی توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی تهیه شد و پس از تصویب هیات وزیران در تاریخ بیست و ششم مرداد ماه سال ١٣٧٩ با قید یک فوریت به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد. این لایحه پس از ماه ها بحث و بررسی کارشناسان ، سرانجام در تاریخ ششم دی ماه سال ٧٩ به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید و در تاریخ دهم دی ماه ١٣٧٩ توسط شورای نگهبان تایید شد.
*امید است با تلاش همه اعضای خانواده بزرگ "جهاد کشاورزی" زمینه های تحقق این قانون فراهم شود و در آینده ای نزدیک شاهد توسعه پایدار کشاورزی ایران باشیم.
اهداف و وظایف :
وزارت جهاد کشاورزی _ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
هیات وزیران در جلسه مورخ ٢/٤/١٣٨١ بنا به پیشنهاد شماره ٩٠٤١/٨٩_ ١٣٨٩٩/١٠٥ مورخ ٧/٩/١٣٨٠ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و به استناد ماده (٢) قانون تشکیل وزارت جهاد کشاورزی – مصوب ١٣٧٩_ شرح وظایف تفضیلی وزارت جهاد کشاورزی را به شرح زیر تصویب نمود:
الف_ سیاست گذاری ، برنامه ریزی و نظارت:
١_ تعیین سیاست ها و راهبردهای مربوط به بخش کشاورزی ، توسعه و عمران روستاها و مناطق عشایری و همچنین تنظیم و اجرای برنامه های توسعه کشاورزی در چارچوب سیاست های توسعه پایدار.
٢_ انجام بررسی ها و اقدامات لازم به منظور برنامه ریزی تولید و تامین نیاز کشور به محصولات و فرآورده های کشاورزی و دامی و توسعه صادرات با رعایت مزیت های نسبی در چارچوب سیاست های بازرگانی کشور.
٣_ تهیه تدوین اجرا و به هنگام سازی نظام های اطلاع رسانی کشاورزی و روستایی و استقرار نظام های آماری .
٤_ تهیه استانداردها و ضوابط و برنامه ریزی لازم در زمینه تاسیسات و زیرمساخت های مورد نیاز تولید و تولید کنندگان بخش کشاورزی.
٥_ نظارت و ارزشیابی عملکرد و فعالیت های موسسات و شرکت های وابسته به وزارتخانه و ایجاد هماهنگی های برنامه ای و عملیاتی لازم.
٦_ نظارت و ارزشیابی برنامه ها، طرح ها، فعالیتها و اقدامات در حیطه وظایف وزارت جهاد کشاورزی به منظور سنجش میزان کارایی و اثر بخشی آن ها .
ب_ امور پژوهش ، آموزش و ترویج :
١_ انجام پژوهش های کاربردی و توسعه ای در زمینه های زیر
الف_ آب و خاک ، اصلاح بذر و نهال ، اصلاح نژاد، پرورش دام و آبزیان ، جنگل و مرتع و آبخیزداری آفات و بیماریهای گیاهی و راه های مبارزه با آن .
ب_ بهره برداری از فنون پیشرفت بیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک در بخش کشاورزی ، تدوین شیوه های مناسب و استفاده از فناوری های نوین توسعه کشاورزی و دامی متناسب با شرایط اقلیمی و جغرافیایی کشور.
ج_ افزایش بهره بروری ، کاهش ضایعات و بهبود کیفی تولید محصولات و فرآورده های بخش کشاورزی.
د_ بیماری ها ، مایه ها ، سرم ها و مواد بیولوژیک لازم برای پیشگیری و مبارزه با بیماری های دامی آبزیان و مشترک انسان و دام و تهیه و تولید آنها در کشور.
٢_ حفاظت جمع آوری ، ارزیابی ، احیا و توسعه ذخایر توارث ژنتیکی ، تنوع زیستی گیاهی و ژرم پلاسم گیاهان زراعی ، باغی ، زینتی ، دارویی ، مرتعی ، جنگلی و دام و آبزیان و میکروارگانیزم ها و حشرات مفید و زیان آور کشاورزی در چارچوب وطایف محول شده .
٣_ مطالعه و تحقیق به منظور توسعه کشاورزی و ارتقای جایگاه آن در اقتصاد ملی و توسعه روستایی و عشایری.
٤_ برنامه ریزی و اجرای آموزش های علمی – کاربردی و فنی – حرفه ای شاغلان بخش کشاورزی و صنایع روستایی در چهارچوب سیاست های مصوب و همچنین آموزش روش ها و فنون نوین کشاورزی و دامداری به تولید کنندگان مربوط .
٥_ مطالعه، طراحی و بهینه سازی الگوها و نظام های تولید و بهره برداری در بخش کشاورزی و ارزیابی و اصلاح مستمر آنها.
٦_ برنامه ریزی و ارائه نتایج پژوهش های انجام شده به کارکنان ، تولید کنندگان و بهره برداران بخش کشاورزی و نیز شناخت مسائل و مشکلات آنها و اقدام در جهت رفع آن از طریق اجرای برنامه های ترویجی.
ج_ امور منابع طبیعی و آبخیزداری:
١_ بررسی و مطالعه جامع حوزه های آبخیز کشور به منظور تهیه طرح های آبخیز داری و جلوگیری از فرسایش خاک و تهیه برنامه جامع استفاده از اراضی کشاورزی و منابع طبیعی و بهره برداری بهینه از این اراضی .
٢_ برنامه ریزی و انجام اقدامات لازم به منطور جلوگیری از تغییر و تبدیل کاربردی اراضی کشاورزی و جنگل.
٣_ حفظ، احیاء گسترش ، حمایت و بهره برداری صحیح از جنگل ها و مراتع طبیعی و دست کاشت کشور و فراهم نمودن زمینه اجرای طرح های بزرگ جنگل کاری ، جنگل داری ، مرتع داری، ایجاد پارک های جنگلی و تفریگاه های طبیعی در چارچوب هدف ها و سیاست های توسعه پایدار و اعمال نظارت های لازم .
٤_ برنامه ریزی و اجرای طرح های آبخیزداری و تثبیت شن های روان وبیابانی زدایی.
٥_ تشخیص و تفکیک حریم قانونی اراضی ملی از مستثنیات اشخاص حقیقی و حقوقی و واگذاری منابع ملی به نام دولت جمهوری اسلامی ایران و اجرای مقررات مربوط به مدیریت و واگذاری اراضی ملی و دولتی در چارچوب قوانین و مقررات موجود.
د_ امور زیربنایی کشاورزی و توسعه روستایی:
١_ توسعه مکانیزاسیون با توجه به ویژگیهای اقلیمی و فرهنگی مناطق مختلف و ارائه خدمات حمایتی و فنی مورد نیاز.
٢_ یکپارچه سازی اراضی، احداث راه های بین مزارع، تجهیز و نوسازی مزارع و باغ ها به منظور استفاده موثر از منابع و نهادهای کشاورزی و ارتقای بهره وری در فرآیند تولید با تاکید بر بهبود بهره وری از آب .
٣_ برنامه ریزی و انجام اقدامات لازم در زمینه حفظ و اصلاح خاک و فراهم آوردن موجبات بهره برداری مطلوب از آن.
٤_ فراهم آوردن موجبات لازم به منظور افزایش اثر بخشی و بازدهی آبیاری در مزارع و باغ ها.
٥_ برنامه ریزی برای انتقال آب شبکه های ٣و٤ و انهار سنتس و قنوات ، توزیع و مصرف آب کشاورزی و انجام اقدامات لازم به منظور احداث، و نگهداری تاسیسات مربوط در چارچوب قوانین موجود.
٦_ انجام وظایف ناشی از اجرای قانون توزیع عادلانه آب – مصرف ١٣٦١_ و اصلاحات بعدی آن.
٧_ برنامه ریزی و انجام مطالعات لازم به منظور طراحی و اجرای طرح های کوچک توسعه منابع آب پس از کسب مجوز لازم از مقررات نیرو.
٨_ برنامه ریزی و اقدامات لازم در جهت احداث، نگهداری و بهره برداری از بنادر شیلاتی و تاسیسات زیربنایی با رعایت وظایف سایر وزارتخانه ها.
٩_ برنامه ریزی، اتخاذ تدابیر و پیش بینی ساز و کارهای لازم به منظور توسعه و عمران روستاها با هماهنگی سایر دستگاه ها.
١٠_ برنامه ریزی و ساماندهی کوچ و اسکان عشایر در چهارچوب طرح های جامع ناحیه ای.
١١_ توسعه و حمایت صنایع کوچک تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی و صنایع روستایی در چارچوب سیاستهای صنعتی کشور.
ه_ امور کشاورزی، دام و آبزیان:
١_ برنامه ریزی و اتخاذ تابیر لازم به منظور افزایش بهره وری از عوامل و منابع تولید کشاورزی و دستیابی به الگوهای کشت متناسب با منابع آب در دسترس، ظرفیت های تولید و شرایط اقلیمی مناطق مختلف کشور.
٢_ تامین بهداشت دام و فرآورده های مربوط به آن و مبارزه با بیماریهای دامی و مشترک انسان و دام، قرنطینه دام و کنترل بهداشتی کشتارگاه ها و نظارت بهداشتی بر مراتع، آبشخورها ، محل نگهداری دام، کارخانه های تولید خوراک دام و سایر تاسیسات و مراکز تهیه ، نگهداری و عرضه فرآورده های خام دامی.
٣_ نظارت و کنترل بر تولید، واردات و مصرف مایه ها و سایر مواد بیولوژیکی مورد مصرف دامی.
٤_ برنامه ریزی و انجام اقدامات لازم به منظور ایجاد و گسترش شبکه های پیش آگاهی و مراقبت ، پیشگیری، قرنطینه گیاهی و تشخیص و مبارزه با آفات و بیماریهای عمومی ، همگانی و سایر آفات و بیماری های گیاهی و نظارت بر ورود، تولید توزیع و مصرف سموم مورد نیاز بخش کشاورزی با رعایت شاخص های زیست محیطی کشور.
٥_ برنامه ریزی و تهیه و اجرای طرح های مربوط به حفظ منابع دام، طیور و اصلاح نژاد و بهبود تغذیه دام.
٦_ توسعه کمی و کیفی تولیدات دامی و تدوین واجرای نظام دامداری کشور و ساماندهی کشتارگاه ها .
٧_ برنامه ریزی و اتخاذ تدابیر لازم در جهت حفظ احیاء توسعه و بهره برداری مناسب از منابع آبزی آب های تحت حاکمیت و صلاحیت دولت جمهوری اسلامی ایران و توسعه آبزی پروری در کشور.
ز_ امور حمایتی:
١_ حمایت از توسعه سرمایه گذاری در بخش کشاورزی و استفاده از تسهیلات اعتباری بانک کشاورزی و سایر منابع بانکی و تشکیل صندوق های حمایت از توسعه بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی و روستایی با مشارکت تولید کنندگان و فراهم آوردن تسهیلات لازم برای تامین اعتبارات مورد نیاز تولید کنندگان بخش کشاورزی.
٢_ اجرای سیاست ها و روش های حمایتی و بیمه ای به منظور حمایت از تولید کنندگان ، تولیدات و تاسیسات بخش کشاورزی و پرداخت خسارت به تولید کنندگان خسارت دیده براساس سیاست های اتخاذ شده .
1- آماده سازی محوطه
بعد از شناسایی کامل زمین نوبت به آماده سازی محوطه می رسد . منظور از محوطه سازی تسطیح و آماده سازی محوطه های ساختمان های پروژه , ایجاد شبکه های ارتباطی اطراف محوطه و پیاده روسازی بعد از اتمام ساختن ساختمان ها , ایجاد فضای سبز و ... می باشد .
آماده سازی اولیه شامل :
1) ایجاد نقاط نشانه ( بنچ مارک ) :
برای اجرای ساختمان ( بخصوص اگر حجم انبوهی از ساختمانها در یک محوطه مشخص مطرح باشد ) باید قبلا یک سری نقاط روی زمین مشخص کرد . این نقاط باید طوری انتخاب شوند که اولا نسبت به هم دید داشته باشند ثانیا فواصل آنها به گونه ای باشد که پیاده کردن نقاط بعدی ( بنچ مارک های موقتی ) به سهولت انجام شود .
2 ) پر کردن چاهها و قنوات مزاحم متروکه :
چنان چه در محوطه و محل تاسیسات چاههای قدیمی فاضلاب یا قناتهای متروکه که پر کردن آنها ضروری است وجود داشته باشد , باید این کار با مصالح مناسب نظیر خاک , شفته و یا سنگ لاشه انجام شود در صورتی که پر کردن چاه مقرون به صرفه نباشد و یا در مورد چاههای عمیق , به شرط آنکه خاک اطراف چاه دارای مقاومت بالایی باشد ( ریزشی نباشد ) می توان به طوقه چینی و مسدود کردن آن اقدام کرد .
3 ) تخریب ساختمانها و بناهای قدیمی :
شامل تهیه صورت مجالس ( طبقات , نوع مصالح , نوع اجزاء حجم عملیات تخریب ) و پیش بینی حجم موارد ایمنی از جمله حصار کشی , شمع کوبی , قطع انشعابات برق و گاز و آب , خارج کردن مصالح تیز و برنده و مصالح با ارزش یا قابل استفاده است .
4 ) دفع گیاهان و قطع درختان :
طراحی محوطه باید طوری باشد که به تاسیسات و ساختمانهای مجاور پروژه صدمه ای وارد نیاید و درختان زیبا و چندین ساله محفوظ مانده و حتی الا مکان قطع نشوند .
5 ) زهکشی :
مجموعه عملیاتی که در آن آب های زیر زمینی و سطحی جمع آوری شده و به بیرون از محوطه هدایت می شوند زهکشی گفته می شود . به عبارت دیگر زهکشی تخلیه آب از محوطه به صورت احداث نهرها , آبروهای باز و بسته , لوله گذاری سطحی و زیر زمینی و... است .
6 ) تسطیح محوطه :
که منظور از آن رفع پستی بلندی و ناهمواری های موجود در محوطه تا رسیدن به تراز موردنظر برای شروع کارهای ساختمانی است . در ابتدای کار ابتدا خاک های نباتی برداشته شده ( دکوپاژ ) و در صورت لزوم در محلهایی برای مصارف بعدی از جمله ایجاد فضای سبز ذخیره و نگهداری می شوند .
تسطیح زمین توسط گریدر و لودر انجام شده و خاکهای اضافی ناشی از نقاط بلند در محلهای گود و نظایر این ریخته می شوند . در غیر این صورت خاکها به خارج از محوطه حمل می شوند .
7 ) خاکریزی :
بسته به نوع استفاده و عملکرد خاک ریزی به دو بخش خاک ریز باربر و خاکریز پرکننده تقسیم می شود . گرچه عملیات خاکریزی بیشتر در پروژه های راه سازی اهمیت دارد و ابعاد گوناگون آن در علم راه سازی مطرح می شود ولی در عملیات ساختمان سازی نوع خاصی از خاک ریزی باربر مطرح می شود که منظور از آن خاکریزی است که بارهای استاتیکی وارده از شالوده و کف ساختمان و نیز بارهای دینامیکی حاصل از ماشین آلات و تاسیسات را تحمل کند . این خاک ریز باید در دوران بهره برداری از ساختمان بارهای وارده را به بستر خود منتقل کند .
نوع دیگری از خاک ریزی مرتبط با عملیات ساخت بناها وجود دارد که با نام خاک ریزی پرکننده شناخته می شود که برای پر کردن اطراف پی ساختمانها , دیوارهای حایل و ... استفاده می شود .
2- گود برداری و پی کنی :
گود برداری قسمتی است از عملیات خاکی , که شامل کندن و حفر زمین از سطح طبیعی آن به عمق نسبتا زیاد ( معمولا بیش از دو متر ) می باشد . گرچه کندن و حفر محل پی ها اگر به طور جداگانه انجام شود ولی با توجه به این که امروزه اکثر عملیات گود برداری و پی با هم انجام می شود پی کنی را نیز نوعی گود برداری تلقی کرده و لذا هر دو مورد , تواما تحت عنوان گود برداری در اینجا مورد بحث قرار می گیرد . گاهی پی کنی ( و حتی گود برداری ) با وسایل ساده و دست صورت می گیرد ولی امروزه اکثر عملیات خاکی منجمله گود برداری و پی کنی را مخصوصا اگر حجم عملیات زیاد باشد با کمک ماشین آلات مناسب نظیر بولدوزر ها و لودرها و بیل های مکانیکی انجام می دهند .
3- روشهای گود برداری و پی کنی :
گود برداری در زمینهای مختلف به میزان مقاومت , دانه بندی و مقدار رطوبت زمین و همچنین عمق گود برداری بستگی دارد .
گود برداری در زمین های خاکی ( مخلوط ) :
زمین های مخلوط زمین هایی هستند که ذرات و دانه های متشکله آنها کاملا به هم چسبیده و محکم شده باشند و در ضمن در منحنی دانه بندی خود طیف گسترده ذرات مختلف خاک را پوشش دهد .گود برداری و پی کنی در این زمین ها نسبتا راحت و گاهی حتی بدون نیاز به نگهداری دیوارهای حایل و ... انجام می گیرد که می توان تا عمق نسبتا زیادی زمین را حفر کرده و گود برداری کرد .عمق پی در این زمین ها معمولا 80 تا 120 سانتی متر در نظر می گیرند .
باید توجه داشت که برای جلوگیری از خطر یخ زدن و یا عوامل دیگر ی نظیر آبرفتی سطحی در زمینهای کاملا مقاوم و محکم نیز لازم است که پی را حداقل به اندازه 50 الی 80 سانتی متر داخل زمین قرار داد . ابعاد گود برداری و پی کنی را باید به اندازه کافی بزرگتر از ابعاد واقعی تعیین شده روی نقشه در نظر گرفت تا امکان اجرای عملیات بعدی نظیر قالب بندی و یا دیوار چینی و عایق کاری به راحتی وجود داشته باشد . مثلا در مورد پی های بتنی محل پی را 15 تا 25 سانتی متر از هر طرف بزرگتر حفر می کنند تا امکان قالب بندی و باز کردن قالب ها پس از بتن ریزی میسر باشد .
4- پیاده کردن نقشه :
برای این منظور باید دو مشخصه < بر > و< کف > مشخص باشد مقصود از < بر > امتداد معینی از نظر محور یک خیابان , امتداد کانال آب و یا امتداد شمال جنوب مغناطیسی است که قبلا در روی نقشه معین و مشخص و زاویه یکی از امتدادها ی نقشه پلان نسبت به آن معلوم شده است , می باشد . در شهرها معمولا امتداد محور خیابان و یا کوچه مجاور محل اجرای ساختمان را به عنوان امتداد معین ( بر ) تعیین و در نظر می گیرند . در پروژه های بزرگ و یا خارج از شهرها که امتداد مشخصی نظیر محور یک خیابان در دسترس نیست ممکن است امتدادهای مشخص دیگر و در صورت لزوم امتداد شمال و جنوب مغناطیسی را به عنوان ( بر ) در نظر بگیرند . با مشخص بودن بر پیاده کردن امتداد یکی از اضلاع ساختمان که نسبت به آن مشخص شده است و در نتیجه پیاده کردن سایر امتدادها و به طور کلی پلان ساختمان امکان پذیر خواهد بود .
در صورتی که ساختمان کوچک بوده و امتداد معین در نظر گرفته شده به محل اجرای ساختمان نزدیک باشد پیاده کردن نقشه با وسایلی نظیر متر , گونیا , شمشه و تراز نسبتا راحت و امکان پذیر است . ولی پیاده کردن ساختمانهای بزرگ و مهم مخصوصا موقعی که امتداد معین در نظر گرفته شده نزدیک محل ساختمان نباشد ؛ امکان پیاده کردن نقشه با وسایل ساده و اولیه فوق الذکر با دقت کافی وجود ندارد و لزوما باید از وسایل نقشه برداری نظیر تئودولیت و تراز یاب استفاده کرد .
مقصود از تعیین کف معین کردن ارتفاع نقاط مختلف پروژه از سطح معلوم و معینی است . این موضوع در کلیه ساختمانها اعم از ساختمانهای بزرگ و یا کوچک باید مشخص و در نظر گرفته شود .در ساختمانهای شهری نظیر منازل مسکونی معمولا بنچ مارکهای اصلی , سطح خیابان و یا کوچه مجاور به عنوان سطح اجرای پروژه در نظر می گیرند . در هر صورت در تمام مواقع مبنایی برای ارتفاعات و مقایسه باید در نظر گرفت تا امکان تعیین و سنجیدن ارتفاع قسمت ها و نقاط مختلف ساختمان نسبت به آن و نسبت به آن و نسبت به همدیگر میسر شود .
برای پیاده کردن نقشه ها و امتدادهای مختلف آن به خصوص قسمت هایی که در عمق قرار گرفته و ساخته خواهد شد , از سه پایه های نقطه گیری که از اتصال تخته هایی ساخته شده در گوشه های ساختمان و به فاصله حدود یک متر از محل پی کنی و گود برداری می کوبند و سپس با کوبیدن میخ هایی روی بازوهای سه پایه و استفاده از ریسمان و شاغول امتدادهای ساختمان را پیاده می کنند .
5- بتن مگر یا بتن تمیز :
در زیر فونداسیونها تا سطح خاک لایه بتن کم عیاری می ریزند که به آن بتن مگر می گویند که مقاومت زیادی از این بتن انتظار نمی رود چون به جای خاک عمل می کند عیار بسته به اهمیت ساختمان ممکن است 150 یا 200 و گاهی هم 250 هم بگیرند . ضخامت آن باز بسته به اهمیت ساختمان و بارگذاری آن ممکن است 10 , 15 یا 20 بیشتر از خود فونداسیون در نظر گرفته شود که در روی نقشه ها مشخص شده است . به علل زیر بتن مگر در زیر فونداسیونها لازم است .
6- پیاده کردن محورهای ساختمان روی بتن مگر :
بعد از گرفتن بتن مگر محورهای اصلی را باید بر روی آن منتقل نمود تا قالبها بر مبنای آن محورها گذاشته شود و آرماتورها بر مبنای آن محورها قرار بگیرند و آرماتورهای ریشه ستونها که در ساختمان اسکلت بتنی در فونداسیونها قرار می گیرند تا بعد آرماتورهای ستونها به آنها بسته شده و بتن ریزی می گردند تا اتصال ستون بتنی و فونداسیون عملی گردد . در ساختمانهای فلزی نیز به منظور صحت قرارگیری آکس صفحه در آکس فونداسیون از این محورها استفاده می شود . برای این منظور با طناب کشی در امتداد محورها در دو تابلوی مقابل هم و به وسیله آویزان کردن شاغول و یا بوسیله دوربین ابتدا و انتهای محور را با میخ چوبی و یا بر روی بتن مگر بوسیله ماژیک مشخص می کنیم و بعد طناب پنبه ای را به ارزانترین رنگ آغشته می کنیم و بعد دو کارگر یکی ابتدای طناب دیگری انتهای آن را ما بین این دو نقطه گرفته کاملا می کشند تا سفت قرار گیرد سپس با دو انگشت طناب را کشیده و رها می کنیم که حاصل آن خطی راست در امتداد آکس ساختمان است این عملیات را روی محورهای دیگر هم پیاده می کنیم با در دست داشتن این محورها اجرای مراحل بعدی امکان پذیر است .
7- استفاده از دیوارهای مانع :
چون ایجاد شیب مورد لزوم موجب کار اضافی برای حمل خاک بیشتر به خارج و انتقال مجدد آن بعد از ساختن دیوار مورد لزوم به پشت دیوار می باشد لذا برای جلوگیری از پرداخت هزینه بیشتر و عدم انجام کار اضافی در موقع گود برداری در زمینهای سست بعضی وقتها در صورت امکان اقدام به ایجاد دیوارهای مانع می نمایند که در اینجا از نوع چوبی می باشد .
8- پیاده کردن محل پی ها و شناژها و آرماتور گذاری :
بعد از این مرحله بر حسب اینکه پی از چه نوعی باشد مطابق با نقشه آرماتور چینی صورت می گیرد . آرماتور چینی در پی های منفرد به این صورت انجام می گیرد که تک تک پی ها از روی نقشه دقیقا مطالعه شده و طول آرماتور ها و شماره آرماتور ها دقیقا مشخص می شود ( تمامی آرماتورها در ساختمان های بتنی آجدار می باشد ) سپس بوسیله قیچی و آچار های مخصوص مطابق نقشه آرماتور ها را بریده و خم می کنند . برای پی های منفرد یک ردیف آرماتور به صورت شبکه ای در زیر فونداسیون قرار داده می شود که آرماتور های هر ردیف شبکه را به وسیله سیم مفتول ( نمره 4 یا 6) به آرماتور های ردیف دیگر شبکه متصل می شود . به دلیل اینکه مقاومت فشاری بتن خوب بوده و مقاومت کششی آن در حد مطلوب نمی باشد و با توجه به اینکه در پایین پی منفرد کشش اتفاق می افتد لذا شبکه آرماتور را در پایین قرار می دهیم . همچنین از شناژ هایی هم ، جهت اتصال فونداسیون های مجاور به هم استفاده می کنیم . علت اجرای شناژ این است که پی ها به هم متصل شده و در مقابل بارهای افقی مانند باد و زلزله ایمن شوند. باید توجه داشت که هر پی باید حداقل توسط دو شناژ عمود بر هم مهار شود. در صورتی که یکی از فونداسیون ها در محیط اطراف ساختمان قرار گیرد شناژی که برای اتصال این فونداسیون به فونداسیون دیگر که در محیط نیست به کار می رود قویتر از بقیه شناژ ها انتخاب می شود. این اقدام بدان علت است که چون ستون وارد بر این پی های محیطی به دلایل مع
کارآموزی: ساخت استخر
در سال 1896 پس از شروع بازی های المپیک به شیوه ای نوین و برکزاری مسابقات شنا بود که طراحی و ساخت استخرهای شنا به سرعت رشد کرد و به تدریج استخرها شنای عمومی در شهرهای مختلف جهان ساخته شد.پس از جنگ جهانی اول بود که رغبت عمومی برای برگزاری مسابقات شنا بیشتر شد .در این میان،استانداردهای مرتبط با استخرها نیز تدوین و منتشر شد و ضرورت آموزش صحیح فنون شنا اهمیت دو چندان پیدا کرد..
استخر سازه ای مصنوعی است که مانند بک مخزن سرباز آب مورد نیازی که برای مقاصد مختلف مورد استفاده قرار می گیرد را در خود نگه می دارد.استخرهای شنای امروزی تقریبا از اواسط قرن نوزدهم در میان مردم جای خود را باز کرد.
در سال 1896 پس از شروع بازی های المپیک به شیوه ای نوین و برکزاری مسابقات شنا بود که طراحی و ساخت استخرهای شنا به سرعت رشد کرد و به تدریج استخرها شنای عمومی در شهرهای مختلف جهان ساخته شد.پس از جنگ جهانی اول بود که رغبت عمومی برای برگزاری مسابقات شنا بیشتر شد .در این میان،استانداردهای مرتبط با استخرها نیز تدوین و منتشر شد و ضرورت آموزش صحیح فنون شنا اهمیت دو چندان پیدا کرد.پس از جنگ جهانی دوم،گراش عمومی برای ساخت استخرهای خانگی نیز افزایش یافت و استخرها جای خود را در ساختمان های مسکونی نیز باز کردند.
انواع استخرها:
استخرهای اقیانوسی
این دسته از استخرها در شهرهای ساحلی و در کنار اقیانوس ها یا دریاها ساخته می شوند.آب مورد نیاز این استخرها به وسیله جزر و مد آب در طول شبانه روز تامین می شود.آب اضافی نیز از دیواره استخر سرریز نموده و به دریا می ریزد.
فصل اول:
نیم نگاهی به استخرها
استخر سازه ای مصنوعی است که مانند یک مخزن سرباز ،آب مورد نیازی که برای مقاصد مختلف مورد استفاده قرار می گیرد را در خود نگه می دارد.به ظور کلی استخرها از نظر کاربری،نوع مصالح به کار رفته در سازه استخر و موقعیت استخر نسبت به سطح زمین در گروههای مختلفی تقسیم بندی می کنند.
استخر در گذر تاریخ
در روم و یونان باستان از استخرهای مصنوعی برای مقاصد ورزشی و نظامی و به منظور آموزش مهارت های آبی استفاده می شد.
فرهنگ واژگان فارسی نیز استخر به معنی آبگیر ،تالاب و حوض بزرگی که آب بسیار در آن جمع می شود آمده است
استخرهای خصوصی
به طور کلی ،ابعاد استخرهای خصوصی کوچکتر از استخرهای عمومی در نظر گرفته می شود.استخرهای خصوصی یا خانگی معمولا در ابعاد m*9.6m(16ft*320ft)4.8تاm*12m(20ft*40ft)6ساخته می شوند،ر حالی که استخرهای عمومی معمولا ازm(82ft) 25کمتر نیست.
استخرهای خصوصی را می توان در دو نوع دائمی و یا موقتی ساخت.استخرهای موقتی که پایین تر از سطح زمین قرار می گیرند را می توان در فصل زمستان جمع کرد و دوباره در فصل تابستان در محل خود مستقر نمود.
استخرهای عمومی
استخرهای عمومی اغلب زیر مجموعه ای از مراکز ورزشی هستند که در آنها قسمت های مختلفی مانند استخر آب گرم،استخر سرپوشیده،استخر سرباز،استخر کودکان و غیره در نظر گرفته می شود.استخرهای سرباز معمولا در مناطق گرمسیر مورد استفاده قرار می گیرند.در استخرهای بزرگ و عمیق معمولا سکوی شیرجه در نظر گرفته می شود.البته سکوی شیرجه تنها باید در استخرهای با عمق کافی تعبیه شود،به طوری که شیرجه زدن افراد خطری را برای آنها ایجاد نکند.
استخرهای قهرمانی
مشخصات استخرهای قهرمانی که در مسابقات بین المللی مورد استفاده قرار می گیرند توسط فدراسیون شنا تعیین می شود.بر مبنای استانداردهای این فدراسیون ،طول استخرهای قهرمانی m(164ft)50یاm(82ft)25 و حداقل عمق آنهاm(4.4ft) 1.35باید باشد.برای انکه امکان برگزاری مسابقات در تمام طول سال وجود داشته باشد،استخرهای قهرمانی معمولا به صورت سرپوشیده ساخته شده و محوطه داخل استخر به سیستم گرمایشی مناسب تجهیز می شود.
استخرهای درمانی
بهره گیری از خواص درمانی آب از سالیان بسیار دور مورد توجه بشر بوده است ،به طوری که پیشینه آن به حدود چهار هزار سال پیش از مسیح باز می گردد.آب درمانی عبارت است از به کارگیری یخ ،بخار یا آب گرم یا سرد به طوری که هدف از ان بهبود وضعیت جسمانی ،از بین بردن ناراحتی های فیزیکی و بهبود عملکرد بدن باشد.
استخرهای درمانی را می توان در گروههای زیر جا داد:
-استخرهای آبگرم(خود به دو گروه استخرهای گردابی و استخرهای هوایی تقسیم می شوند)
-سونای خشک و بخار
-حوضچه های آب سرد
-استخرهای آب گرم طبیعی
استخرهای گردابی که گاهی اوقات کمام های گردابی نیز خوانده می شوند،همان استخرهایی هستند که بین عامه مردم به جکوزی شهرت دارند.
واژه جکوزی در واقع از نام شرکتی به همین نام گرفته شده که توسط هفت برادر ایتالیایی در کشور آمریکا ساخته شده است.
استخرهای گردابی برای اولین بار توسط شرکت جکوزی به تولید انبوه رسید و بدین ترتیب بود که خیلی زود در سراسر جهان این استخرها با نام جکوزی شناخته شدند.
جکوزی ها در واقع زیر مجموعه ای از استخرها هستند که برای آب درمانی به ویژه ماساژ آبی مورد استفاده قرار می گیرند.در جکوزی ها آب از طریق تعدادی نازل با فشار زیاد به داخل استخر هدایت می شود که این جریان آب پر فشار علاوه بر خواص درمانی در قسمت های مختلف مانند گردن ،پشت پاها،تاثیر آرام بخش و لذت بخشی نیز دارد.
استخرهای هوایی که به آنها حمام های هوا نیز گفته می شود شباهت بسیار زیادی به جکوزی دارند.تفاوت مهم این استخرها با جکوزی آن است که در استخرهای هوایی ،به جای آب هوا از طریق نازل های تعبیه شده در کف استخر به داخل آب دمیده می شود که موجب ایجاد تلاطم خفیف و تاثیر ماساژگونه بسیار ملایمی بر روی پوست می شود.
به لحاظ اقتصادی استخرهای هوایی پر هزینه تر از استخرهای گردابی هستند و در شرایط یکسان پمپ بزرگتری باید در آنها مورد استفاده قرار گیرد که علت آن این است که در استخر هوایی جریان هوا از کف استخر که تحت بیشترین فشار قرار دارد به داخل کاسه استخر دمیده می شود بنابراین برای ورود هوا به داخل استخر فشار ناشی از وزن تمام آب باید توسط پمپ خنثی شود.
به تدریج که حباب های هوا به سمت بالا حرکت می کنند ،فشار وارد بر ان ها نیز کمتر می شود و بدین ترتیب است که حکباب ها منبسط می شوند تا در نهایت در سطح آب از بین رفته و وارد هوا می شوند.
درست است که استخرهای گردابی و هوایی هر دو خواص درمانی نیز دارند ولی تکیه بر خواص درمانی در استخرهای هوایی بسیار بیشتر از استخرهای گردابی است.از این جهت بسیار بعید است که در مجموعه های ورزشد و استخرهای عمومی که صرفا برذای ورزش و تفریح در نظر گرفته شده اند،با استخرهای هوایی مواجه شوید .این استخرها امروزه تنها در مراکز آب درمانی و مراکز توان بخشی مورد استفاده قرار می گیرند.
علی رغم آنکه سونا در گروه استخرها جای نمی گیرد ولی به عنوان مکان های جانبی استخر و در گروه کاربرد های آب درمانی جای می گیرد.
سونا خود به دو گروه سونای خشک و بخار تقسیم می شود.در سونای خشک از هوای گرم و خشک برای افزایش دمای محیط و افزایش شدت تعریق بدن استفاده می شود.
در سونای خشک بدن در رطوبت نسبی بسیار پایین در معرض دمای یاد شده قرار می گیرد و به این ترتیب علی رغم دمای بسیار بالای هوا،شرایط آسایش انسان بر روی نمودار سایکومتریک در منطقه مناسبی قرار می گیرد،به طوری که انسان قادر به تحمل این هوا خواهد بود.
اما وضعیت در سونای بخار کمی متفاوت است .در سونای بخار افزایش تعریق با استفاده از بخار گرم با دمای تقریبی 50-40درجه سانتی گراد در رطوبت نسبی تقریبا 100%انجام می گیرد.در صورتی که دمای بخار از محدوده یاد شده بیشتر باشد،مشکلات متعددی از قبیل تورم،ایجاد تاول و سوختگی پوست برای افراد ایجاد می شود.
استفاده از سونای خشک برای افرادی که دارای ناراحتی ریوی هستند چندان توصیه نمی شود چرا که شرایط سونای خشک موجب تحریک ریه و وخیم تر شدن بیماری فرد می شود.
حوضچه آب سرد نیز یکی دیگر از انواع استخرهای درمانی هستنتد.آب سرد علاوه بر خواص آرام بخش ،تاثیر بسیار مطلوبی بر کاهش تورم و التهاب پوست دارد.
همچنین برای رفع سردرد یا کاهش دمای بدن افراد بیمار نیز گاهی از این استخرها استفاده می شود.
استخرهای طبیعی نیز نوعی دیگر از استخرهای درمانی است که در آنها معمولا آب گرم مملو از مواد معدنی از درون زمین می جوشد.این دسته از استخرها نیز جایگاه قابل توجهی در آب درمانی دارند.در برخی از استخرهای مصنوعی نیز برای درمان بیماران ،مواد مختلفی به منظور دستیابی به هدف خاص به آب تزریق می شود که هدف از آن تنها استفاده درمانی است.
آبگیرهای طبیعی
آبگیرهای طبیعی که گاهی به آنها استخرهاب بدون لبه یا استخرهای بیکران نیز گفته می شود،گروهی از استخرها هستند که هیچ مرز مشخصی برای آنها قابل تعیین نیست.
این آبگیرها معمولا در بستر کهها ،سواحل اقیانوس ها،دریاها و قله کوهها شکل می گیرند.
در آبگیرهای مصنوعی معمولا از دو سیستم گردش آب متفاوت استفاده می شود.یکی از این سیستم های مشابه با سیستم گردش آب متداول استخرهاست که در آن آب استخر پس از عبور از فیلترها و گرمکن به قسمت اصلی استخر پمپ می شود.سیستم دومی که در این استخرها به کار گرته می شود،سیستم گردش آب در کناره های آبگیر است.
در این سیستم آب پس از عبور از فیلترها در مجرای جمع آوری انباشته شده و سپس توسط پمپ به استخر فوقانی ارسال می شود.
انواع استخرها از نظر جنس سازه عبارتند از:
-استخرهای بتنی
-استخرهای آب بندی شده با وینیل
-استخرهای فایبر گلاس
-استخرهای فلزی
-استخرهای چوبی
استخرها از لحاظ موقعیت قرار گیری استخر نسبت به سطح زمین نیز در دو گروه زیرتقسیم بندی می شوند:
-استخرهای زمینی
-استخرهای رو زمینی
استخرهای زمینی آن دسته از استخرهایی هستند که پس از حاک برداری و حفر گودال در زمین ساخته می شوند.در حالی که استخرهای روزمینی معمولا بر روی یک فونداسیون یا سکو،بالاتر از سطح زمین قرار می گیرند.این دسته از استخرها به ویژه در مناطقی که گودبرداری زمین به دلیل مشکلاتی مانند یخ زدن خاک امکان پذیر نیست مورد استفاده قرار می گیرند .ساختار برخی از این استخرها به گونه ای است که می توان انها را به راحتی از مکانی به مکان دیگر منتقل نمود.
برای مثال در فصل زمستان و یخ بندان به راحتی می توان این استخرها را جمع کردو یا در هنگام مسافرت انها از خانه ای به خانه دیگر منتقل کرد.
جانمایی استخر
استخرهای سر پوشیده و سرباز هرکدام مزایا و معایبی دارند.سرپوشیده یا سرباز بودن استخرها بیشترین تاثیر را بر وضعیت معماری و سازه ساختمان خواهد شد.
جانمایی استخرهای سرپوشیده
در سال های اخیر برای آنکه امکان بهره برداری از استخر در تمام سال وجود داشته باشد تمایل کارفرمایان بیشتر به ساخت استخرهای سرپوشیده بوده است.
اولین مزیت استخرهای سرپوشیده آن است که در تمام طول سال می توان از ان استفاده کرد.در حالی که دوره کارکرد استخرهای سر باز در طول سال معمولا بیشتر از صد و پنجاه روز نیست.
در استخر روباز مشکلاتی مانند انجماد آب،کثیف شدن کف و جداره استخر به واسطه عوامل خارجی ،تغییر رنگ اب به دلیل ریزش برگ و صمغ درختان به داخل استخر و مشکلاتی از این دست کمتر است.
البته استخرهای سرپوشیده نیز به نوبه با مشکلاتی همراه هستند.
در استخرهای سرپوشیده،درست همانند فضاهای بسته داخل ساختمان برای آنکه شناگران احساس راحتی و آسایش کنند،باید وضعیت داخل سالن استخر به لحاظ دما،رطوبت نسبی،کیفیت هوای داخل،روشنایی و عواملی مانند آن در زضعیت مطلوبی باشد.
مهم ترین ملاحظاتی که باید در طراحی استخرهای سرپوشیده در نظر گرفت را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
1-کنترل وضعیت هوای داخل استخر از نظر دما و رطوبت نسبی با استفاده از روش های مختلفی مانند تهویه ،رطوبت گیری و گرمایش هوای استخر
2-تامین روشنایی مورد نیاز در فضای داخل استخر
3-تامین الزامات سازه ای مورد نیاز برای جلوگیری از نشت آب استخر به سایر قسمت های ساختمان.
یکی از مهم ترین مشکلاتی که طراحان در استخرهای سرپوشیده با ان روبرو هستند،تامین آسایش حرارتی شناگران است.کنترل وضعیت هوای داخل استخر علاوه بر تامین آسایش شناگران به افزایش عمر مفید ساختمان و تجهیزات موجود در آن نیز کمک می کند.
محیط گرم و مرطوب استخرهای سرپوشیده شرایط مناسبی را برای رشد قارچ ها و باکتری ها فراهم می آورد.ضمن انکه ورود هوای آلوده و مرطوبی که حامل باکتری های بیماری زاست سلامت شناگران را نیز به خطر می اندازد.
بخش عمده ای از روشنایی مورد نیاز استخرهای سرپوشیده در طول روز را می توان با استفاده از نور طبیعی تامین کرد.
در سالهای اخیر با افزایش هزینه انرژی مصرفی،توجه بسیاری از طراحان به بهره گیری هرچه بیشتر از نور خورشید برای روشن کردن ساختمان در طول روز معطوف شده است.
استفاده از پنجره های بزرگ ،نمای تمام شیشه ای ،نورگیرهای سقفی و مانند آن،علاوه بر کاهش انرژی مصرفی به واسطه کاهش نیاز به تاسیسات روشنایی،از نظر روحی برای شناگران و کارکنان استخر که تمام روز در محیطی بسته کار می کنند مطلوب است.
یکی از مشکلات یادشده خیره کنندگی نور خورشید در اثر بازتاب ان توسط سطوح براق ،اجزای مرطوب داخل مجموعه و سطح آب است.
ساده ترین راه برای کاهش خیره کنندگی نور ،خارج کردن مسیر بازتاب نور از میدان دید افراد داخل سالن است.چرا که اگر نور منعکس شده در میدان دید افراد قرار نگیرد ،بخش عمده ای از خیره کنندگی آن نیز از بین می رود.
بهترین ایده ای که تیم معماری می تواند ازآن استفاده کند،قرار دادن شیشه های ساختمان در پشت سر تماشاچیان است.به این ترتیب نور از پشت سر افراد به ساختمان وارد شده و به نوعی فضای سقف را جارو نموده ور در نهایت به صورت غیرمستقیم سطح استخر را نیز روشن می کند بنابراین با قرار گیری منبع نور در پشت سر تماشاگران ،نور از میدان دید افراد خارج شده و مشکلاتی مانند بازتاب شدید و خیره کنندگی نور به حداقل می رسد.
رعایت نکات زیر می تواند تا حد زیادی احتمال بروز مشکلات مرتبط با بازتاب خیره کننده نور را کاهش دهد:
-به حداقل رساندن تضاد رنگ بین محل قرار گیری شیشه و دیوارها و کف طبقات مجاور به آن.
-پوشاندن قسمت های شیشه ای درها و پنجره ها با استفاده از پرده ،کرکره یا سایبان.
-استفاده از شیشه های مات یا تیره ببرای درها و پنجره هایی که با خارج ساختمان در ارتباط هستند.
-استفاده از شیشه های رفلکس که بخشی از نور را منعکس می کنند.البته در صورت استفاده از این شیشه ها باید ملاحظات انعکاس نور در فضای خارج ساختمان نیز مورد ارزیابی قرار گیرد.
-استفاده از شیشه های جاذب نور که بخشی از نور خورشید را به خود جذب نموده و اجازه عبور به آن را نمی دهند.
به عنوان یک توصیه کلی استفاده از سقف ها ی کاذب برای استخرهای سرپوشیده چندان توصیه نمی شود.چرا این کار به منزله ایجاد یک منطقه تهویه نشده در استخر است که احتمال مشکلاتی مانند تقطیر آب و خوردگی در آن بسیار زیاد است.
بنابر این در صورتی که استخر با سقف کاذب اجرا شده باشد ،این قسمت نیز باید درست همانند فضای داخل استخر تهویه شود.
نورگیرهای سقفی با تمام مزایایی که برای تامین روشنایی داخل استخر در طول روز دارند،از دیدگاه تهویه مطلوب گزینه مناسبی به شمار نمی روند.چرا که سطح این نورگیرها به ویژه در مناطق سردسیر خیلی زود در معرض بخار
آب تقطیر شده قرار می گیرد.همچنین مقدار زیاد هوای رفت مورد نیاز برای جلوگیری از تقطیر روی این نورگیرها اغلب یکی از چالش های طراحی شبکه کانال به شمار می رود.
با تمام مشکلاتی که استفاده از نور طبیعی در سالن استخر به همراه دارد،نمی توان با دادن یک حکم کلی صورت مساله را پاک کرد و همگان را به عدم استفاده از این روش ترغیب کرد.بلکه در صورت به کارگیری این روش ،تمامی ملاحظات یاد شده باید مورد توجه باشد.در واقع این روش ،بار اصلی بر دوش تیم معماری است که با خلاقیت خود روشی را برای استفاده غیر مستقیم از این نور فراهم آورد.
جانمایی استخرهای سرباز
انتخاب محل استخرهای سرباز معمولا با محدودیت های خاصی همراه است.
در در اغلب اوقات،نقشه کلی استخر باید بر مبنای نقشه ساختمان اصلی که معمولا یک مجموعه ورزشی است ارائه شود.البته گاهی اوقات نیز استخرهای سرباز خصوصی درداخل باغ یا حیاط ساختمان ها احداث می شوندکه شرایط انها کمی با استخرهای عمومی متفاوت است.
ملاحظاتی که باید در هنگام تعیین محل استخرهای سرباز رعایت شود را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
-موقعیت استخر باید به گونه ای انتخاب شود که کاسه استخر و پیرامون ان به ویژه در زمان بعد ازظهر و عصر بیشترین نورگیر را داشته باشد.به منظور حداکثر بهره وری از گرمای خورشید کاسه استخر از سمت جنوب و غرب باید بیشترین نورگیر را داشته باشد.
-پیش از تعیین محل استخر باید آزمایش های کافی در زمینه مشخصات خاک منطقه انجام شود.چرا که مشخصات خاک تاثیر قابل ملاحظه ای بر هزینه ساخت و اجرای استخر بر جای خواهد گذاشت.
-حتی الامکان باید از ساخت استخر در مجاورت درختان بلند یا نهال هایی که در آینده به درختانی تنومند تبدیل می شوند اجتناب کرد.چرا که با تدریج با رشد این درختان ریشه آنها رشد کرده و بیشتر در خاک نفوذ می کند و در صورتی که سازه استخر در نزدیکی انها قرار گرفته باشد،احتمال آسیب فونداسیون استخر،خطوط تخلیه و سیستم لوله کشی افزایش می یابد.
-در نظر گرفتن موانعی مانند حصار بزرگ،دیوار باغ یا بخشی از ساختمان اصلی که همانند یک بادشکن طبیعی عمل می کندیک مزیت برای استخرهای سرباز به شمار می رود.به طوری که با کاهش جریان هوا بر روی کاسه استخر نرخ تبخیر آب و اتلاف حرارت آن به میزان زیادی کاهش می یابد .ضمن آنکه شناگران که بابدن خیس از آب خارج می شوند ،کمتر در معرض جریان هوا قرار گرفته و بیشتر از محیط استخر لذت می برند.
برای استخرهای سرباز خصوصی نیز می توان پیرامون کاسه استخر را با کاشت بوته ها و نهال های مناسب که علاوه بر مزایای یاد شده بهتر است جانمایی کاسه استخر به گونه ای انجام شود که مسیر جریان باد به سمت استخر توسط یک سازه محدود شود.
-تعیین مسیر عبور تخلیه ،خط آب رفت،انشعاب های برق و خط لوله گاز باید با حداکثر دقت ممکن انجام پذیرد.
-محل قرار گیری استخرباید به گونه ای باشد که فضای کافی برای انتقال مواد و تجهیزات مورد نیاز به داخل سایت وجود داشته باشد.
-در کنار استخر یا ساختمان اصلی مجموعه باید محلی برای نگهداری تجهیزات،ذخیره مواد تمیز کننده و مواد شیمیایی مورد استفاده برای تصفیه آب در نظر گرفته شود.
-برای استخرهای عمومی طراحی استخر و فضای جانبی آن باید به گونه ای انجام شود که رختکن مجموعه حتی الامکان در نزدیکترین فاصله ممکن تا کاسه استخر قرار داشته باشد.
-در ساختمان های مسکونی و هتل ها ،وضعیت محوطه ای که استخر در آن قرار می گیرد باید در نظر گرفتن شرایط منطقه ،وضعیت کلی مجموعه و با حداکثر دقت ممکن انتخاب شود.
- به عنوان یک طراح در نظر داشته باشید که در بسیاری از مواقع کارفرمایان لزوما افراد فنی نیستند.در چنین مواقعی اکتفا کردن به نقشه های فنی دو بعدی برای نشان دادن وضعیت نهایی استخر پس از ساخت به آنها کافی نیست و همین مساله ممکن است در آینده مشکلاتی را ایجاد کند.بنابراین پیش از شروع کار بهتر است یک ماکت یا طرح سه بعدی کامپیوتری آماده کنید تا مطمئن شوید طرح مورد تایید کارفرما است.
-برای استخرهای سرباز باید سرویس های بهداشتی و انشعاب برق مورد نیاز نیز تامین گردد.این نکته گاهی در هنگام ساخت استخرهای خصوصی به کلی نادیده گرفته می شود.
بنابراین اولین مرحله پس از مشخص کردن سرباز یا سرپوشیده بودن استخر،جانمایی آن و طرحی محیط پیرامون کاسه استخر است.
پلان و نقشه استخرها
در چند دهه گذشته تمایل عمومی از استخرهای قهرمانی و استخرهای ویژه مسابقات شنا بیشتر به جنبه های تفریحی آن سوق پیدا کرده است.به طوری که استخرهای کم عمق باشکل های متنوع و امکانات جانبی متعدد نظیر جکوزی ،حوضچه آبسرد،سونای خشک،سونای بخارو امکانات دیگری مانند انها طراحی و ساخته شده اند.
مهم ترین عواملی که باید در ساخت استخرهای شنا مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:
-پایداری سازه
-قابلیت دوام سازه
-مقاومت سازه در برابر نفوذ آب
شرکت توسعه سازه پای از شرکتهای همکار گروه فن آوا است که با هدف گسترش صنعت ITC وایجاد Backbone ماهواره ای، در داخل وخاج از کشور در سال 82 به صورت سهامی عام به ثبت رسیده است و پس از آغاز فعالیت در سال 83 موفق به دریافت پروانه خدمات انتقال دادهها از طریق ارتباطات ماهواره ای از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برای فعالیتهای خود گردیده است.
توسعه سازه پای به منظور گسترش وارتقای کیفیت فعالیتها و سرویسهای خود در سطح استانداردهای بین المللی به عضویت مجمع جهانی vsat درآمده است و از سوی دیگر در داخل کشور نیز عضو شورای عالی انفورماتیک و انجمن ارتباطات ماهواره ای کشور است.
شرکت توسعه سازه پای به عنوان شرکت ایرانی فعال درصدد ارائه خدمات درزمینه vsat منطبق با استانداردهای جهانی کیفیت و با هدف پوشش دادن منطقه خاور میانه و ارائه سرویس به کلیه مشترکین در این منطقه با ایجاد( HUB ) اختصاصی می باشد. ازسرویسهای قابل ارائه این شرکت می توان به :
- انتقال داده از طریق ارتباط ماهواره ای
- سرویس رد یابی Online
- سرویس آموزش از راه دور
- ایجاد شبکههای اختصاصی
اشاره کرد.
1-1-2- شرکت فن آوا کارت:
شرکت فن آوا کارت به عنوان یکی از شرکتهای تابعه گروه فن آوا برای فعالیت در حوزه خدمات پرداخت الکترونیک psp درسال 1382 تاسیس گردید.
این شرکت جزء یکی از شرکتهای دارای مجوز از بانک مرکزی، برای فعالیت الکترونیکی psp است. فن آوا کارت مصمم است تا با تلاش در این راه سهم قابل توجهی از ظرفیت موجود بازار را به دست آورد.
الویتهای شرکت فن آوا کارت به عنوان ارائه کننده خدمات مبتنی بر کارتهای الکترونیک،ارائه خدمات بیمه موثر وارزان به جامعه است. از جمله خدمات قابل ارائه توسط این شرکت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خدمات پرداخت الکترونیکی psp
- ایجاد شبکه یک پارچه کارت خوان
- ارئه راه کارهای جامع کارتهای هوشمند
الکترونیک
1-1-3- شرکت ارتباطات فن آوا :
این شرکت در سال 1382 باهدف ارائه خدمات و ارتباطات اینترنتی تاسیس و مجوز سرویس دهی اینترنتی ISP رابرای استان تهران وکلیه استانهای کشور از وزارت ارتباطات و فن آوری اطلاعات دریافت کرده است.
ارتباطات فن آوا با چشم انداز تبدیل شدن به بزرگترین سرویس دهنده اینترنتی در خاور میانه با استفاده از تکنولوژیهای روز دنیا فعالیت خود را آغاز کرده است.
شرکت ارتباطات فن آوا در راستای تحقق اهداف خود اقدام به ارائه سرویسهای زیر نموده است:
- سرویس خدمات اینترنتی از طریق کارتهای ساعتی
- ارائه سرویس اینترنتی نامحدود
1-1-4- شرکت ارتباطات کوه نور:
شرکت ارتباطات کوه نور در سال 1379 به منظور فعالیت در حوزه ارتباطات تاسیس و در سال 1381 موفق به اخذ پروانه ایجاد شبکه و اپراتوری تلفن ثابت از وزارت ارتباطات و فن آوری اطلاعات با ظرفیت 100000 شکاره در استان اصفهان و مرکزی گردید.
این شرکت هدف تبدیل شدن به بزرگترین شرکت اپراتوری تلفن ثابت در خاور میانه توسعه خود را آغاز کرده است. اهداف این شرکت ارائه خدمات تلفن ثابت و تامین ارتباطات مجتمعهای بزرگ تجاری،اداری ومسکونی و شهرکهای اقماری وایجاد شبکه سراسری تلفن ثابت بدون سیم و باسیم همراه خدمات ارزش افزوده در ایران با استفاده از تکنولوژی برتردنیااست. شرکت ارتباطات کوه نور با استفاده از تکنولوژی نسل آینده ( ( NGN وسویچهای نرم افزاری Soft Switch،شبکه هوشمند IN، شبکه دسترسی بدون سیم بر مبنای Wimax نسبت به ایجاد شبکههای زیر ساخت و شبکههای تلفن ثابت اقدام می نماید.
اهداف مهم شرکت ارتباطات کوه نور در حوزه شبکههای تلفن ثابت و زیر ساخت عبارتند از:
1-1-5- شرکت داده سامانه فن آوا:
شرکت داده سامانه فن آوا یکی از شرکتهای وابسته به گروه فن آوا است. که با هدف ارائه و توسعه خدمات دیتای اینترنتی، در سال 1382 تشکیل گردید. این شرکت، جزء اولین شرکتهای ایرانی است که موفق به اخذ مجوز IDC شده است و هم اکنون در حال ارائه خدمات است.
این شرکت با چشم انداز ایجاد بزرگترین مرکز دادههای اینترنتی در منطقه و ارائه خدمات با کیفیت، مأموریتهایی را برای خود برنامه ریزی کرده است که عبارتند از :
- ارائه بهترین خدمات نگهداری و ذخیره سازی Data باامنیت بسیار بالا (High Security)
- ارائه ارتباطات پرسرعت بااستفاده از شبکه زیر ساخت Dataی کشور
انواع سرویس Data ی اینترنتی (IDC) :
- سرویسهای پست الکترونیکی : شامل Email، Instant Massage
- سرویسهای میزبانی فضای وب (Web Hosting)
شامل : Domain،mail , File Transfer Protocal (FTP) وData Base
- سرویسهای برنامههای کاربردی (ASP)
- سرویسهای ارائه محتوی (Content Providing)
- سرویسهای تجارت الکترونیک
- سرویسهای اشتراک مکانی سرور
- سرویسهای اختصاصی
- سرویسهای مکالمه تلفنی
- سرویسهای شبکههای مجازی – VPN
- سرویسهای بازیهای کامپیوتری (Net Game)
- سرویسهای بانک داری الکترونیکی (E-Banking)
- سرویس اخبار (News)
- سرویسهای آموزش از راه دور
- سرویسهای تصویر اینترنتی
استراتژیهای شرکت داده سامانه فن آوا همکاری و مشارکت با شرکتهای به نام داخلی و خارجی در حوزه (Strategy)اتحاد استراتژیک و تشکیل کنسرسیومهای حقوقی درجهت کسب سهم بیشتر از بازار IT در ایران و منطقه جذب نیروهای مستعد و متخصص داخلی در زمینه IT ایجاد دسترسی به Data با سرعت و کیفیت بالا ایجاد ارزش افزوده اقتصادی برای مشترکین، ارائه تعرفههای رقابتی، هم افزایی و سازگاری با شبکههای انتقال Data و Voice ارائه خدمات Dataی اینترنتی به مشترکین از جمله سازمانها و وزارت خانههای دولتی و خصوصی در حد استانداردهای جهانی ارائه سرویسهای جدید براساس نیازهای جدید مشترکین و به روز رسانی سرویسهای ارائه شده همگام با پیشرفت تکنولوژی روز دنیا در جهت رضایت مشتریان برای اصل مشتری مداری تکنولوژیهای مورد استفاده شرکت داده سامانه فن آوا در ارائه سرویسهای IDC:
- استفاده از Multi Layer Core Switch و High end L3 Switch
- استفاده از تجهیزات امنیتی IDP
- استفاده از سرورهای با قابلیت بالا از جمله
Sun-Server به صورت cluster
- استفاده از تجهیزات ذخیره و بازاریابی اطلاعات (SAN)
- استفاده از تجهیزات پیشرفته جهت امنیت لایه L2
- استفاده از (MG Soft Switch) جهت ارتباط با
شبکه PSTN و PLMN
- استفاده از لینکهای ارتباطی OCM/STM1 باشبکه
های Data ی کشوری
1-1-6- شرکت گسترش صنایع فن آوا:
این شرکت با هدف طراحی و ساخت تجهیزات و امکانات فناوری اطلاعات در کشور تاسیس گردیده است.
اهم فعالیتهای این شرکت بدین شرح میباشد :
- بررسی و شناخت صنعت سخت افزاری کشور
- طراحی محصولات فناوری اطلاعات بسته به نوع
تقاضای بازار
- تدوین استانداردهایی برای بومی سازی برخی
محصولات مورد نیاز داخلی
1-1-7 - شرکت مشاوره فن آوا:
شرکت مشاوره فن آوا با فعالیت در تحقیقات کاربردی و توسعه سیستمهای ارتباطات و فناوری اطلاعات و ارائه مشاوره فنی و اقتصادی یکی از شرکتهای حائز اهمیت گروه فن آوا است.
سهام این شرکت 100 درصد متعلق به گروه است و مسئولیت انتشار نشریه تخصصی گروه فن آوا را در سطح ملی و بین المللی به عهده دارد.
برخی از محورهای فعالیت شرکت مشاوره فن آوا به شرح ذیل است :
- طراحی سیستمهای مخابراتی
-Site Survey وبررسی میزان تشعشعی آنتنها
- برگزاری دورههای آموزشی تخصصی
- انتشار نشریه تخصصی ICT
- برنامه ریزی و کنترل پروژه طرحهای ICT
- تجزیه و تحلیل طرحهای اقتصادیICT
1-1-8- شرکت فن آوا موج:
شرکت فن آوا موج در سال 1383 با هدف انجام امور فنی و مهندسی گروه فن آوا از قبیل: طراحی، نظارت، اجرا و پشتیبانی شبکه های مختلف تاسیس شده است. این شرکت با اهداف تبدیل شدن به بزرگترین و حرفه ای ترین مجموعه طراحی و مهندسی و اجرا در زمینه ICT در ایران و خاور میانه کار خود را آغاز کرده است.ماموریت این شرکت ارائه خدمات فنی و مهندسی از جمله طراحی، نصب و راه اندازی، پشتیبانی و نگهداری کلیه شبکهها و تجهیزات شرکتهای مختلف گروه فن آوا در زمینههای شبکه تلفن ثابت (PSTN)، شبکه دیتا (DN) به صورت با سیم و بی سیم و ماهوارهای، بر مبنای آخرین تکنولوژی موجود می باشد.
این شرکت در راستای رسالت خود از تجهیزات NGN, Media gateway , Softswitch، WiMAX، IN، NG، NG-SDH روترهای IP-DSLAM , IP-MPLSهای نسل 3، Carrier Grade, NAS سوئیچهای هسته Multilayer، سرورهای SUB، تجهیزات امنیت دیتا IDP، تجهیزات IP-VSAT جهت هر یک از پروژههای PAP، تلفن ثابت VoIP , VSAT , IDC , ISP شبکه دسترسی بی سیم و چندین پروژه بزرگ دیگر استفاده کرده است.
دیگر برنامههای این شرکت عبارتند از:
بخشی از پروژههای انجام گرفته و در حال انجام عبارتند از:
1-1-9- شرکت داده پردازی فن آوا:
شرکت داده پردازی فن آوا یکی از شرکتهای تحت پوشش گروه فن آوا ( هلدینگ تخصصی در حوزه IT,ICT ) است که از سال 1382 فعالیت خود را با هدف ارائه خدمات انتقال دادهها و سرویسهای جانبی آن آغاز کرده و در حال حاضر دارنده پروانه خدمات انتقال دادهها (PAP) در سطح کشور است. علاوه بر این، شرکت داده پردازی فن آوا قادر به ارائه سرویسهایی بر پایه تکنولوژیهای مبتنی بر شبکه Wireless و فیبر نوری نیز می باشد. این شرکت با پشتوانه و همکاری مجموعههای فنی گروه فن آوا و شرکاء خارجی ُ تراز اول خود در حوزه IT اقدام به تامین تجهیزات اصلی ( با تکنولوژی نسل سوم IP-DSLAM ) نموده و در سرتاسر ایران بستر لازم برای ارائه سرویسهای انتقال پر سرعت دادهها را فراهم نموده است.
Asymmetric Digital Subscriber Line : ADSL
تکنولوژی DSL حدود 10 سال است که پا به عرصه ارتباطات در منازل و سازمانهای کشورهای پیشرفته گذاشته و با توجه به قابلیتهای بی نظیرش بستر مناسبی را جهت برطرف نمودن نیازهای ارتباطی مردم و شرکتها فراهم کرده است. بطوری که مردم در تمامی سطوح میتوانند با یک آموزش ساده از خدمات مبتنی بر این خطوط استفاده کنند. و بسیاری از سفرهای درون شهری و بین شهری را از طریق خطوط تلفن و با صرفه جویی در زمان و هزینه انجام دهند.
مزایا و کاربریها :
- سرعتهای دسترسی و ارتباطی بالا (چندین برابر
تکنولوژی Dial up)
- استفاده همزمان از سرویسهای Voice و Data بر
روی خط تلفن ثابت (عدم اشغال خط تلفن در هنگام
استفاده Online از اینترنت)
- عدم نیاز به شماره گیری جهت اتصال به شبکه و
دائم بودن ارتباط
- صرفه اقتصادی از لحاظ هزینه اینترنت (بدون
هزینه پالس مکالمه)
- استفاده نامحدودازاینترنت(Brodband Unlimited )
- ارتباط بین چند کاربر و انتقال اطلاعات امنیت و کیفیت مطلوب (شبکه VPNبر اساس تکنولوژیIP-MPLS)
- امکان بهره گیری از سیستمهای صوتی و تصویری باکیفیت مطلوب (تماشای فیلم وشنیدن موسیقی از طریق اینترنت و ایجاد ویدئو کنفرانس)
- امکان بهره گیری از سرویسهای Demand (VOD) Video On بر روی تلویزیون
- امکان استفاده از سرگرمیهای اینترنتی با سرعت بالا (Game net)
- ارائه سرویسهای متنوع بصورت مجازی و از راه دوراز جمله :
E- Commerce - و E-Learningو Tele-Educationو E-Medicine
- امکان ارائه +G.SHDSL /VDSL / ADSL / ADSL2
- ایجاد شبکههای IP-Telephony از طریق بستر ADSL
در عین حال یادآور می شود که توجه به شرایط عملکردی و محیطی مخزن ( اعم از قرار گرفتن در سرویسهای خطرساز و یا آتش گیر ) میتواند در نحوه طراحی، ساخت ، آزمایشات و نهایتا کیفیت کاری مورد نیاز جهت تعیین عملکرد مخزن در سرویسهای خاص بهره برداری تاثیر به سزائی داشته باشد .
فشار و دمای کاری : فشار و دمایی است که مخزن تحت آنها به عملکرد عادی خود می پردازد .
فشار طراحی ( UG-21 ) : فشاری است که جهت تعیین حداقل ضخامت مجاز برای اجزاء مختلف مخزن تحت فشار در نظر گرفته می شود و معمولا 10% و یا 30 psi ( هر کدام که بزرگتر باشد) بیشتر از فشار عملیاتی آن می بشد . چنانچه مخزن دارای ارتفاع قابل توجهی باشد ( بیشتر از 10 متر ) لازم است که فشار استاتیکی ناشی از وزن سیال نیز به رقم مزبور اشافه گردد . در مورد مخازنی که بطور معمول در شرایط خلاء کار می کنند و یا اینکه امکان خلاء برای آنها محتمل است باید طراحی با در نظر گرفتن پدیده خلاء کامل صورت پذیرد .
درجه حرارت طراحی ( UG-20) : این پارامتر نقش مهمی در طراحی یک مخزن تحت فشار ایفا می کند چرا که مستقیما با مقدار تنش مجاز فلز بکار رفته در ساخت مخزن ارتباط دارد . به عنوان یک پیشنهاد می توان برای مخازنی که فعالیت آنها در محدوده قرار دارد بر اساس RATING فلنجهای بکار رفته در آنها اقدام به تعیین درجه حرارت طراحی نمود چرا که حداکثر تنش مجاز برای فولادهای کربنی و کم آلیاژ در محدوده فوق عمدتا ثابت است . برای مخازن با فولاد کربنی که شرایط دمائی بهره برداری از آنها نزدیک به محیط اطراف می باشد تعیین حداقل درجه حرارت شکست ترد همواره وجود خواهد داشت . یادآوری میشود که آیین نامه در هیچ حالتی اجازه استفاده از درجه حرارت بالاتر از 1000 برای فولادهای کربنی و 1200 برای فولادهای کم آلیاژ را نمی دهد .
حداکثر فشار کاری مجاز[1] (UG-98 ) : فشاری است که تحت آن فشار ، ضعیفترین عضو مجموعه به نقطه نهائی تنش تسلیم خود می رسد و این در حالی است که مخزن در شرایط ذیل قرار داشته باشد :
خوردگی ، دمای طراحی ، وضعیت جغرافیائی طبیعی ، تاثیر بار گذارهای گوناگون از قبیل باد ، فشار خارجی و فشار هیدرواستاتیک .
معمولا سازندگان مخازن تحت فشار مقدار M.A.W.P را با توجه به مقاومت عدسی و یا پوسته مخزن تخمین می زنند و اجزاء کوچک مثل فلنج یا دریچه ها را مبنای محاسبه قرار نمی دهند .
عبارت MAWP (new & cold) یکی از رایج ترین اصطلاحات در این زمینه بوده و اشاره به شرایط ذیل دارد :
بنابراین با توجه به تعریف اصلی MAWP خواهیم داشت :
MAWP < MAWP
فشار تست هیدرواستاتیک ( UG-99) : فشار این تست 5/1 برابر فشار طراحی و یا مساوی با MAWP در نظر گرفته میشود . البته با احراز شرایط Addenda 99 میتوان فشار مورد نظر را 3/1 برابر فشار طراحی نیز در نظر گرفت :
ماکزیمم تنش مجاز ( UG-23) : مقدار این کمیت بستگی به جنس ماده بکار رفته در ساخت مخزن داشته و مستقیما با خواص مکانیکی ماده تشکیل دهنده مخزن در ارتباط است . به عنوان مثال ، کمیت مورد نظر برای ماده SA 516 Gr. 70 بابر با 17500 psi ( psi 20000 با توجه به شرایط Addenda 99 ) می باشد .
استحکام اتصالات ( UW-12) : مقداراین پارامتر (E) بستگی به نحوه اتصالات و درصد رادیوگرافی آنها دارد . در مورد مخزنی که قرار است بطور کامل[2] رادیوگرافی شود ( فشار طراحی بالاتر از 50 psi برای بویلر بخار، حاوی مواد سمی و یا ضخامت بیشتر از برای C.S و برای S.S) ، لازم است تا کلیه خطوط A و D بصورت صد در صد و خطوط C و B ( به شرط اینکه از لوله 10in و یا ضخامت فراتر رفته باشد ) رادیوگرافی شوند . اما اگر قرار باشد که مخزنی بصورت موضعی[3] رادیوگرافی شود ، آنگاه محلهای اتصال خطوط B و C با خطوط دسته A ( شامل نازلهای با قطر بیش از از 10 in و ضخامت 1in ) و محل تماس مقاطع بدون درز مخزن یا عدسی ها وقتیکه طراحی جوشهای A و D بر مبنای استحکام 1.00 یا 0.9 صورت میپذیرد ، باید بطور موضعی رادیوگرافی شوند . ( شکل 1)
چنانچه مخزنی فاقد هرگونه رادیوگرافی طراحی شده باشد آنگاه باید حائز یکی از شرایط زیر باشد :
الف – تنها فشار خارجی وجود داشته باشد .
ب- طراحی اتصالات بدون در نظر گرفتن تست رادیوگرافی صورت پذیرفته باشد .
شکل ( 1) نام گذاری انواع جوشهای طولی و عرضی بر روی یک مخزن
در اینجا لازم است تا با انواع بارگذاریهای ممکن بر روی یک مخزن تحت فشار آشنا شده و از این راه اهداف طراحی و چگونگی آن جهت نیل به مقاصد اصلی را شناسائی کنیم . خلاصه ای از انواع بارگذاریهائی که میتواند بر مخزن تحت فشار اعمال شود در زیر مشاهده میگردد :
معمولا در فرآیند طراحی یک مخزن تحت فشار ، چنانچه مخزن درشرایط خاصی قرار نداشته باشد میتوان برای راحتی کار ، اثرات بارهای استاتیکی ، دینامیکی، ضربه ای و همچنین پدیده خزش را نادیده گرفته و بدین ترتیب فقط تنش ناشی از فشار داخلی ( یا خارجی و نیز وزن مخزن به همراه اثرات باد و زمین لرزه در طراحی یک مخزن تحت فشار نقش اساسی ایفا می کنند .
با توجه به گوناگونی شرایط بارگذاری و همچنین فرآیندهای تولید ورق و دیگر اجزاء مورد نیاز یک مخزن تحت فشار ، تنشهای ایجاد شده را میتوان به 3 گروه عمده دسته بندی نمود :
[1] - maximum allowable working pressure (M.A.W.P)
[2] - Full Radiography
[3]- Spot Radiography
[4]- Water Hamer
[5] - Creep